Η αντίδραση των πολιτικών μας στην πιθανή επισιτιστική κρίση

Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Όπως έγραψα στο προηγούμενο σημείωμα, οι προτάσεις για καλλιέργεια των χωραφιών αγρανάπαυσης, αλλά και επίσπορες καλλιέργειες μετά από τις χειμερινές όπου υπάρχει νερό, είναι ιδιαίτερα χρήσιμες, καθώς θα αυξήσουν την παραγωγή. Βέβαια επόμενο ερώτημα είναι πώς θα

προωθηθούν αυτές οι ιδέες στους αγρότες; Τι σκέφτεται να κάνει η Κυβέρνηση ή το ΥΠΑΑΤ για να προωθήσει την ιδέα; Από τη μια πλευρά να άρει τα εμπόδια, από την άλλη να κατευθύνει τους αγρότες ώστε να κάνουν σωστά τις νέες καλλιέργειες.
Υποθέτω ότι θα αποφασιστεί από την Ε.Ε. να καταργηθεί η υποχρέωση για αγρανάπαυση. Αυτό πρέπει να γίνει άμεσα για να σπείρουν οι αγρότες τα χωράφια τους. Μια πιο εύκολη λύση είναι η καλλιέργεια ψυχανθών που επιτρέπεται αντί για αγρανάπαυση. Ένα δεύτερο σημαντικό πρόβλημα είναι η αδυναμία δήλωσης στο ΟΣΔΕ διπλών καλλιεργειών. Για κάποιον λόγο αν δηλώσεις δύο καλλιέργειες πληρώνεις διπλό ΕΛΓΑ. Προφανώς πληρώνεις ασφάλιστρα για δύο καλλιέργειες. Αν η ασφάλιση ήταν εθελοντική, θα ήταν λογικό. Όταν όμως είναι υποχρεωτική, αυτό είναι διαφορετικό. Ουσιαστικά δημιουργείται αντικίνητρο για διπλές καλλιέργειες. Μήπως είναι ευκαιρία με την παρούσα κρίση να λυθούν αυτά τα αντικίνητρα και να ωθηθούν οι αγρότες να αυξήσουν την παραγωγή τους;
Το πρόβλημα της καθοδήγησης των αγροτών είναι εξίσου σημαντικό. Ποιος θα συμβουλεύσει τους αγρότες να κάνουν σωστά τις καλλιέργειες; Τα καταστήματα πωλήσεως των γεωργικών εφοδίων είναι η προφανής απάντηση. Είναι αρκετά; Μήπως θα έπρεπε να ζητηθούν συμβουλές από τα ΑΕΙ και τα ερευνητικά Ιδρύματα και να μεταφερθούν με κάποιον τρόπο στους αγρότες; Η έλλειψη σύνδεσης έρευνας παραγωγής και συστήματος γεωργικών εφαρμογών είναι πάντα τραγική, αλλά δεν ιδρώνει το αυτί κανενός πολιτικού. Η Αθήνα είναι μακριά από τα χωράφια.
Θεαματική όμως ήταν αυτόν τον καιρό και η αποκάλυψη της άγνοιας των πολιτικών μας για το τι είναι ο πρωτογενής τομέας και τα προβλήματά του. Ας ξεκινήσουμε από το ΥΠΑΑΤ. Ανακοίνωσε με μεγάλα γράμματα συνδεδεμένες επιδοτήσεις για το μαλακό σιτάρι, το κριθάρι και το καλαμπόκι. Ακούστηκε κάποια δικαιολογία για αύξηση της παραγωγής των ζωοτροφών. Ατυχώς η χώρα δεν έχει διδαχτεί από τα τραγικά λάθη που έγιναν τις τελευταίες δεκαετίες. Κατά την είσοδό μας στην ΕΟΚ ήμασταν η χώρα παραγωγής βαμβακιού και σκληρού σιταριού. Με τη λογική, που επικράτησε τότε (διατηρείται ακόμη), για μεγιστοποίηση των επιδοτήσεων και όχι των εισοδημάτων καταφέραμε να πάρουμε πολύ υψηλές εγγυημένες τιμές. Πενήντα λεπτά το κιλό για το σκληρό σιτάρι και ένα ευρώ το κιλό το βαμβάκι. Πριν από τριάντα χρόνια φανταστείτε τι εισόδημα έδιναν οι δύο καλλιέργειες. Αυτό κατέστρεψε τη γεωργία μας. Όλες οι άλλες καλλιέργειες πήγαν στο περιθώριο. Τελείωσαν οι αμειψισπορές. Τελείωσαν τα ψυχανθή. Μονοκαλλιέργεια βαμβακιού στα αρδευόμενα και σκληρού σίτου στα ξηρικά. Με την αλλαγή της ΚΑΠ διατηρήθηκαν αρχικά τα ιστορικά δικαιώματα, που μειώθηκαν στις δύο τελευταίες αναθεωρήσεις. Παρέμεινε όμως μια συνδεδεμένη επιδότηση στο βαμβάκι. Αυτή μαζί με τον υπάρχοντα μηχανικό εξοπλισμό που είχαν τα αγροκτήματα κρατούν ακόμη τη βαμβακοκαλλιέργεια στη χώρα. Κάποια εποχή ένας υπουργός αποφάσισε να δώσει συνδεδεμένη επιδότηση στα ψυχανθή. Στόχος να μπουν στις αμειψισπορές καλλιέργειες ψυχανθών που προσφέρουν σημαντικές ωφέλειες στο έδαφος και στις επόμενες καλλιέργειες (δέσμευση αζώτου, μη χρήση αζωτούχων λιπασμάτων, βελτίωση της υγείας του εδάφους). Προφανής στόχος η αντικατάσταση της μονοκαλλιέργειας που είχε επιβληθεί με τις υψηλές επιδοτήσεις και να εισαχθούν νέες καλλιέργειες. Ποιος είναι σήμερα ο στόχος επιδότησης του μαλακού σιταριού; Να παράγουμε σιτάρι και να υποκαταστήσουμε εισαγωγές; Και ποια καλλιέργεια θα αντικαταστήσουμε; Προφανώς το σκληρό σιτάρι. Αλλά στο σκληρό σιτάρι έχουμε συγκριτικό πλεονέκτημα. Εμείς το παράγουμε, ενώ βορειότερες χώρες δεν μπορούν να το παράγουν. Η Γερμανία παράγει 700 και 800 κιλά/στρ. μαλακό σιτάρι, αλλά δεν παράγει σκληρό. Εμείς με τα 300-400 κιλά το στρέμμα θα ανταγωνιστούμε τους Βόρειους; Ή θα πρέπει να συνεχίσουμε να παράγουμε σκληρό σιτάρι που έχουμε συγκριτικό πλεονέκτημα; Θα είχε ενδιαφέρον μια εξήγηση από το ΥΠΑΑΤ. Το ίδιο ισχύει για το καλαμπόκι. Η επιδότηση του καλαμποκιού θα αυξήσει τις εκτάσεις με καλαμπόκι. Εις βάρος ποιας καλλιέργειας; Του βαμβακιού ή της μηδικής; Ή μήπως να μην καλλιεργήσουμε σπανάκι ή φασόλια για κατάψυξη; Ή να ξεριζώσουμε τις αμυγδαλιές που τις καταστρέφει τα τελευταία χρόνια η παγανιά; Και εδώ μια εξήγηση θα ήταν ενδιαφέρουσα. Μήπως η επιδότηση διπλών καλλιεργειών θα ενίσχυε πραγματικά την ΠΑΡΑΓΩΓΗ ζωοτροφών;
Αλλά ήρθαν και οι ηγέτες της αντιπολίτευσης να δείξουν την άγνοια των Αθηνών για τα προβλήματα του πρωτογενούς τομέα. Ο κ. Τσίπρας μάς είπε να καλλιεργήσουμε σιτάρι (καλοκαιρινό;;;) αντί για βαμβάκι. Να μειώσουμε κατά τα 2/3 τον κύκλο εργασιών της γεωργίας μας; Καταλαβαίνει τι θα σημάνει αυτό για τις αγορές της επαρχίας και ιδιαίτερα της Θεσσαλίας; Βέβαια αυτό θα τον βόλευε μια χαρά. Ούτε έργα υποδομής για αρδευτικό νερό ούτε Αχελώος ούτε τίποτα. Όλα τα χρήματα για γραμμές του μετρό στην Αθήνα. Αλλά και η σύσκεψη του αγροτικού του ΣΥΡΙΖΑ στη Λάρισα έδειξε άγνοια προβλημάτων. Μείωση του κόστους παραγωγής με επιδοτήσεις (πετρέλαιο, λιπάσματα κ.λπ.). Χρήση της νέας ΚΑΠ και των επιδοτήσεων. Τίποτα για αλλαγή των καλλιεργητικών πρακτικών, τίποτα για αναδιάρθρωση καλλιεργειών. Μόνο επιδοτήσεις και αποζημιώσεις.
Ακολούθησε και ο κ. Ανδρουλάκης που επανέλαβε το αίτημα για μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στο πετρέλαιο. Το πρόβλημα είναι τα 2-3 ευρώ/στρέμμα; Αυτό θα λύσει το πρόβλημα; Ο κ. Τσίπρας μεγάλωσε και έζησε στην Αθήνα και λογικό να μην έχει παραστάσεις από τον γεωργικό τομέα. Ήλπιζα ο κ. Ανδρουλάκης από την Κρήτη να καταλάβαινε περισσότερα. Όσο για το ΥΠΑΑΤ φροντίζουν να το στελεχώνουν με όσους είναι μακριά από τη γεωργία. Ένας υφυπουργός τα τελευταία χρόνια μίλησε για Εθνική Αγροτική Πολιτική (ο κ. Οικονόμου) και φρόντισαν να τον πάρουν γρήγορα σε άλλο Υπουργείο. Δυστυχώς κανείς δεν θέλει να ασχοληθεί με το κρίσιμο ζήτημα. Την ΠΑΡΑΓΩΓΗ αγροτικών προϊόντων και την επισιτιστική ασφάλεια.