Της Μαρίνας Αποστολοπούλου
Χωρίς αποκλεισμούς- αφού «παίρνουν όλοι»- με αναδιανομή των κεφαλαίων σε αγρότες ή μάλλον «καλλιεργητές» ανεξαρτήτως του είδους της καλλιέργειας και κτηνοτρόφους, αλλά και με πολλά ανοιχτά ζητήματα και αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα παρουσιάζεται η νέα ΚΑΠ (2014-2020), η οποία εκκινεί από το 2015 με 2 δισ. 100 εκ. ευρώ και ακολουθώντας «φθίνουσα πορεία» φθάνει το 2020 περίπου στο 1 δισ. 100 εκ. ευρώ. Η δημόσια συζήτηση για την ΚΑΠ φθάνει στην ολοκλήρωσή της, καθώς την 1η Αυγούστου θα πρέπει η Κυβέρνηση να υποβάλει την τελική της πρόταση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον τρόπο διαχείρισής της με τους χρόνους να πιέζουν και το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης μόλις προχθές Τρίτη να ανοίγει ηλεκτρονικά τη δημόσια διαβούλευση για το θέμα.
Στο πλαίσιο αυτού του «δημόσιου διαλόγου», οι Θεσσαλοί αγρότες, δεν συμφωνούν με το σενάριο που προκρίνει η ΠΑΣΕΓΕΣ σχετικά με τη χρηματοδότηση από τη νέα ΚΑΠ το οποίο προτάσσει τη λογική «μία Περιφέρεια όλη η Ελλάδα». Υπό την έννοια ότι είναι απλή και ελέγξιμη η διαχείριση και μεταφέρονται χρήματα στην κτηνοτροφία. Οι αγρότες όμως διαφωνούν και αυτό γιατί έτσι «ισοπεδώνονται» όλες οι καλλιέργειες ανεξαρτήτως του χαρακτήρα τους και μπαίνουν στην ίδια «μοίρα» τα καπνοχώραφα με τους βοσκότοπους, επί παραδείγματι. Αντίθετα ευνοημένοι από το συγκεκριμένο σενάριο είναι οι κτηνοτρόφοι, ενώ, τόσο στο συγκεκριμένο σενάριο όσο και στα λοιπά τρία που έχει επεξεργαστεί η ΠΑΣΕΓΕΣ δεν λαμβάνεται υπόψη το κόστος παραγωγής.
Η «Ε» παρουσιάζει στη συνέχεια τα συμπεράσματα της ΠΑΣΕΓΕΣ από την εφαρμογή ενός εκάστου των σεναρίων αλλά και τα γενικά συμπεράσματα ανεξαρτήτως «ποιο» σενάριο εν τέλει θα επιλεγεί.
Σημειώνεται ότι πέραν των προτάσεων της ΠΑΣΕΓΕΣ την Τρίτη αργά το βράδυ, το ΓΕΩΤΕΕ το οποίο είναι και σύμβουλος του ΥΠΑΑΤ ανακοίνωσε ότι από την πλευρά του προκρίνει το σενάριο με τις τρεις περιφέρειες που χωρίζει τη χώρα σε: αροτριαίες, δενδρώδεις και βοσκοτόπους.
Η ΣΥΣΚΕΨΗ
Η αντίθεση των Θεσσαλών αγροτών στο σενάριο που προκρίνει η ΠΑΣΕΓΕΣ, επισημάνθηκε και στην προχθεσινή ευρεία σύσκεψη, που πραγματοποιήθηκε στην Περιφέρεια και συγκάλεσε ο περιφερειάρχης Κώστας Αγοραστός, παρουσία και του γενικού διευθυντή της ΠΑΣΕΓΕΣ Γιάννη Κολυβά και με τη συμμετοχή εκπροσώπων αγροτικών, συνδικαλιστικών και συνεταιριστικών φορέων της Θεσσαλίας η οποία διήρκησε περίπου τέσσερις ώρες.
Όπως υπογράμμισε δε, ο γενικός διευθυντής της ΠΑΣΕΓΕΣ κ. Κολυβάς, η νέα ΚΑΠ, έχει μία τελείως διαφορετική αρχιτεκτονική από την προηγουμένη και θα μπορούσε κανείς να τη χαρακτηρίσει και «αλά καρτ». Καθώς, οι χώρες-μέλη έχουν την επιλογή να χειριστούν τα ζητήματα όπως θέλουν εκτός από δυο προαπαιτούμενα που τίθενται από τις Βρυξέλλες: Η πράσινη ενίσχυση που αποτελεί και καινοτομία και αντιστοιχεί στο 30% του εθνικού φακέλου ήτοι 611 εκ. ευρώ τον χρόνο, και η στήριξη στους νέους αγρότες η οποία φθάνει μέχρι του 2% του εθνικού φακέλου δηλαδή 41 εκ. ευρώ τον χρόνο.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ
Στις τάξεις των αγροτών επικρατεί γενικός προβληματισμός περί της νέας ΚΑΠ και των «καινοτομιών» που αυτή περιλαμβάνει, αρχής γενομένης από το γεγονός ότι προβλέπεται στήριξη της γεωργίας «επί της γης». Δηλαδή επί των στρεμμάτων που μπορεί να διαθέτει κανείς είτε ως ιδιοκτήτης, είτε με την ιδιότητα του ενοικιαστή οπότε ανεξαρτήτως επαγγέλματος ο καθένας θα δικαιούται οικονομική στήριξη από την Ε.Ε. και όχι μόνον οι κατ’ επάγγελμα αγρότες αλλά ως «καλλιεργητές».
«Μοιράζουμε τη φτώχεια» λένε οι αγρότες και αναρωτιούνται κατά πόσον υπό τέτοιες συνθήκες θα μπορούν να έχουν συνέχεια οι λεγόμενες «δυναμικές καλλιέργειες» και το σύνολο των υποδομών που έχουν δημιουργηθεί για να τις στηρίξουν, ενώ, όπως επισημάνθηκε και προχθές εφόσον «πληγούν» οι «δυναμικές καλλιέργειες» τίθεται και θέμα μείωσης των αγροτικών θέσεων εργασίας.
Από τα τέσσερα «μοντέλα» που επεξεργάστηκε η ΠΑΣΕΓΕΣ και παρουσίασε προχθές ο κ. Κολυβάς, το τέταρτο που αφορά σε διαχωρισμό σε πεδινές καλλιέργειες και βοσκοτόπους και ορεινές αντίστοιχα, απορρίφθηκε εξ αρχής από τους συμμετέχοντες στη σύσκεψη της Πέμπτης, ενώ όπως επισημάναμε και παραπάνω η γενική παρατήρηση των ενδιαφερομένων για όλα τα σενάρια, είναι ότι δεν έχει ληφθεί υπόψη το κόστος παραγωγής.
Γεγονός, που ωστόσο φαίνεται να εντάσσεται σε μία «λογική» ότι οι δυναμικές καλλιέργειες όπως η ντομάτα, το βαμβάκι, το καλαμπόκι και τα τεύτλα ακριβώς ως «δυναμικές» έχουν και τη «δυναμική» να συνεχίσουν να εξελίσσονται, ενώ η προσοχή έχει στραφεί στην ενίσχυση των δημητριακών όπως το σιτάρι και το κριθάρι.
Όπως ανέφερε και χθες η «Ε» υπάρχουν αρκετοί αγρότες που συντάσσονται με το σενάριο που προβλέπει τρεις περιφέρειες (δενδρώδεις, αροτριαίες και βοσκοτόπους), καθώς ειδικά για τον Θεσσαλικό κάμπο εκτιμούν ότι το συγκεκριμένο μοντέλο μπορεί να αποτελέσει έμμεσα «ασπίδα προστασίας» για όλους τους τομείς.
Παρότι οι αγρότες επιθυμούν τη στήριξη των κτηνοτρόφων με οποιοδήποτε μοντέλο και αν τελικά επιλεγεί, καθώς θεωρούν ότι η επιβίωση αγροτών και κτηνοτρόφων είναι αλληλένδετη, ωστόσο διαφωνούν με το σύστημα «όλη η Ελλάδα μία περιφέρεια» με το οποίο όμως συμφωνούν οι κτηνοτρόφοι για ευνόητους λόγους.
Επικρατέστερο μοιάζει να είναι το δεύτερο σενάριο -ίσως γιατί «ισορροπεί» κατά ένα τρόπο μεταξύ αγροτών και κτηνοτρόφων- που προβλέπει διαχωρισμό σε αροτριαίες καλλιέργειες και βοσκοτόπους.
Υπάρχει δε και το θέμα της «συνδεδεμένης ενίσχυσης» το οποίο αφορά στην περαιτέρω ενίσχυση ανά προϊόν, όπου αυτό κρίνεται σκόπιμο από το κράτος. Στην κατηγορία αυτή εντάσσεται και η κτηνοτροφία και από κει και πέρα όσον αφορά στα αγροτικά προϊόντα συμπεριλαμβάνονται η βιομηχανική ντομάτα, τα ζαχαρότευτλα, και τα πορτοκάλια.
Σε κάθε περίπτωση, όποιο μοντέλο και αν επιλεγεί, λένε οι αγρότες, θα σημειωθεί μεταφορά εισοδήματος ακόμη και μέσα στο ίδιο χωριό, από τις δυναμικές καλλιέργειες προς άλλες και υπολογίζεται ότι συνολικά θα «αλλάξουν χέρια» περί τα 700 εκ. ευρώ σε όλη την Ελλάδα.
Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ
Όσον αφορά στη θέση της Περιφέρειας Θεσσαλίας για το συγκεκριμένο ζήτημα, αποτυπώνεται στις παραμέτρους-προϋποθέσεις που θέτει ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός, ο οποίος επισημαίνει τα ακόλουθα:
Μια νέα περίοδος κοινοτικών χρηματοδοτήσεων στον πρωτογενή τομέα της οικονομίας ξεκινάει για το 2015-2020.
Εάν η ορθολογικότερη τοποθέτηση των εισερχόμενων οικονομικών πόρων στο συγκεκριμένο τομέα είναι κρίσιμη για τη χώρα μας, για την Περιφέρειά μας είναι καθοριστική, όχι επειδή είμαστε κάτοικοί της, αλλά γιατί στη χώρα μας η μεγαλύτερη γεωργική περιφέρεια είναι η Θεσσαλία.
Ο κοινωνικός της ιστός λοιπόν για να συνεχίσει να υπάρχει πρέπει να έχουμε μια καλά οργανωμένη αναπτυσσόμενη γεωργία.
Έτσι λοιπόν πρέπει:
Ο Α’ Πυλώνας (άμεση ενίσχυση), να μοιραστεί ισομερώς ανάλογα φυσικά με την κρισιμότητα του τομέα (καλλιεργήσιμες εκτάσεις και βοσκότοποι)
Η σύγκλιση να γίνει σταδιακά προς όφελος όλων των εμπλεκομένων.
Οι συνδεδεμένες επιδοτήσεις του Α’ Πυλώνα δεν πρέπει να καταναλώνονται σε όλους από λίγο. Πρέπει να οδηγηθούν στους τομείς με συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας και της περιοχής μας (κτηνοτροφία).
Μεταφορά πόρων από τον Α’ Πυλώνα στον Β’, (έργα, ομάδες παραγωγών, γεωργοπεριβαλλοντικά, βιολογική γεωργία, ορεινές περιοχές, σχέδια βελτίωσης, διαχείριση κινδύνων κλπ) με συντονισμένες δράσεις και στόχους όπως, π.χ.:
- Ενεργειακή αυτονομία
- Επάρκεια στο νερό
- Ενίσχυση των συλλογικών δράσεων
- Βραχείες αλυσίδες εφοδιασμού
Το μεγαλύτερο ποσοστό του Β’ Πυλώνα να το χειρίζεται η Περιφέρεια. Το σύστημα να είναι απλό, κατανοητό, ελέγξιμο για να αποφευχθούν οι καταλογισμοί. Και να τηρηθούν οι κανόνες 90%, 60% και 30%. Και να δοθεί στην Περιφέρειά μας και έμφαση στα αγροπεριβαλλοντικά προγράμματα στα έργα υποδομών και στήριξης σε όσους παράγουν.
ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΑ
Υπομνήματα με τις προτάσεις τους κατέθεσαν κατά την προχθεσινή ευρεία συνεδρίαση προς την Περιφέρεια οι ντοματοπαραγωγοί και οι νέοι αγρότες, ενώ χθες αναμενόταν να καταθέσουν οι ΕΑΣ Βόλου και Τρικάλων. Ωστόσο από τη στιγμή που άνοιξε η διαβούλευση ηλεκτρονικά από το υπουργείο οι σχετικές προτάσεις κατατίθενται και εκεί.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΣΕΓΕΣ
Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τα σενάρια που επεξεργάστηκε η ΠΑΣΕΓΕΣ και τα οποία παρουσιάζει σήμερα η «Ε» είναι ανά εφαρμογή σεναρίου του ακόλουθα:
* Σενάριο 1: Ενιαία Περιφέρεια
* Μεγάλο ποσοστό σύγκλισης (755 εκατ. ευρώ - 7,6%)
* Σημαντική μεταφορά πόρων στους βοσκότοπους (20% των πόρων των καλλιεργούμενων εκτάσεων σε βοσκότοπους: από 320 εκατ. ευρώ το 2015 σε 515 εκατ. ευρώ το 2019, -> 62%)
* Απλό στην εφαρμογή
* Μικρός διοικητικός φόρτος
* Αγνόηση του γεωργικού δυναμικού των επιλέξιμων εκτάσεων
* Σενάριο 2: 13 Διοικητικές Περιφέρειες
* Σημαντική σύγκλιση εντός των διοικητικών περιφερειών – αναδιανομή εντός των νομών της περιφέρειας (726 εκατ. ευρώ - 7,3%)
* Σημαντική μεταφορά πόρων στους βοσκότοπους (19% των πόρων των καλλιεργούμενων εκτάσεων σε βοσκότοπους: από 320 εκατ. ευρώ το 2015 σε 507 εκατ. ευρώ το 2019, -> 59%)
* Σημαντικός διοικητικός φόρτος
* Αγνόηση του γεωργικού δυναμικού των επιλέξιμων εκτάσεων.
* Σενάριο 3: Δύο Περιφέρειες (Καλλιεργούμενες εκτάσεις – Βοσκότοποι)
* Περίπτωση Ι
Μικρότερη σύγκλιση (468 εκατ. ευρώ - 4,70%)
Μηδενική μεταφορά πόρων από τις καλλιεργούμενες εκτάσεις στους βοσκότοπους
Μικρή μοναδιαία αξία δικαιώματος στους βοσκότοπους (117,57 ευρώ/ha)
Εκτίμηση του γεωργικού δυναμικού των επιλέξιμων εκτάσεων
* Περίπτωση ΙΙ: ενίσχυση στους βοσκότοπους
Αξιόλογη μεταφορά πόρων από τις καλλιεργούμενες εκτάσεις στους βοσκότοπους (13% των πόρων των καλλιεργούμενων εκτάσεων σε βοσκότοπους: από 320 εκατ. ευρώ το 2015 σε 473 εκατ. ευρώ το 2019, -> 48%)
Μοναδιαία αξία δικαιώματος στους βοσκότοπους (182 ευρώ/ha)
* Σενάριο 4: Τέσσερις Περιφέρειες:
Καλλιεργούμενες εκτάσεις (Πεδινές & Ορεινές)
Βοσκότοποι (Πεδινοί & Ορεινοί)
* Περίπτωση Ι
Μικρή σχετικά σύγκλιση (412 εκατ. ευρώ - 4,13%)
Μηδενική μεταφορά πόρων από τις καλλιεργούμενες εκτάσεις στους βοσκότοπους
Μεγαλύτερο διοικητικό φόρτο
Εκτίμηση του γεωργικού δυναμικού των επιλέξιμων εκτάσεων
* Περίπτωση ΙΙ: μεταφορά πόρων στους βοσκότοπους
Μικρή σχετικά σύγκλιση (421 εκατ. ευρώ - 4,23%)
Μικρή μεταφορά πόρων από τις καλλιεργούμενες εκτάσεις στους βοσκότοπους (3,7% των πόρων των καλλιεργούμενων εκτάσεων σε βοσκότοπους: από 320 εκατ. ευρώ το 2015 σε 353 εκατ. ευρώ το 2019, -> 10%)
ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Εν κατακλείδι τα γενικά συμπεράσματα στα οποία καταλήγει η ΠΑΣΕΓΕΣ ανεξαρτήτως «ποιο» σενάριο θα ισχύσει τελικά έχουν ως ακολούθως:
-Θα αυξηθεί η Μοναδιαία Αξία Δικαιώματος (ΜΑΔ) Διοικητικής Περιφέρειας (και Νομού) που η σημερινή του αξία είναι σημαντικά μικρότερη της μέσης τιμής (αντίστροφα θα μειωθεί για Διοικητική Περιφέρεια και Νομούς με υψηλή μέση τιμή).
-Θα αυξηθεί η ΜΑΔ Παραγωγού που η σημερινή του αξία είναι σημαντικά μικρότερη της μέσης τιμής (αντίστροφα θα μειωθεί για Παραγωγούς με υψηλή σημερινή μέση τιμή).
- Θα γίνει μετακίνηση χρημάτων μεταξύ των παραγωγών (εκτιμάται ότι οι κερδισμένοι θα είναι περισσότεροι των χαμένων).
Το ύψος της μετακίνησης εξαρτάται α) από το ποσό του εθνικού φακέλου που θα διατεθεί ανά περιφέρεια και β) από την επιλογή του αλγορίθμου σύγκλισης (ολική 90-60-30%, τήρηση μόνο του 60% ή τήρηση του 60% και του 30%).
Εν γένει, όσο μικρότερο είναι το πλήθος των περιφερειών, τόσο μεγαλύτερη είναι η σύγκλιση.
