Του Γιώργου Ρούστα
Συνεχίζονται σε καθημερινή βάση οι συναντήσεις της νέας πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΑΑΤ με φορείς και οργανώσεις του αγροτικού κόσμου προκειμένου να συζητηθούν οι προτάσεις που θα καταθέσει η χώρα μας στον Εθνικό Φάκελο για τη Νέα ΚΑΠ.
Μάλιστα η νέα ηγεσία του υπουργείου δεν πρόλαβε καλά καλά να ενημερωθεί για τα τρέχοντα θέματα και κλήθηκε από ανώτερους υπηρεσιακούς παράγοντες να επιταχύνει τις σχετικές διαδικασίες, καθώς μέχρι τέλους Ιουλίου θα πρέπει να καταλήξουμε σαν χώρα στην εθνική μας πρόταση προς τα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα.
Οι Θεσσαλοί βρίσκονται σε επιφυλακή, καθώς οι πληροφορίες θέλουν τη νέα ηγεσία του ΥΠΑΑΤ να ξεκινά τον διάλογο από μηδενική βάση, ενώ σύμφωνα με διάφορα δημοσιεύματα το δίλημμα είναι η κατανοµή των ενισχύσεων του πρώτου Πυλώνα, δηλαδή των άµεσων ενισχύσεων (τσεκ), να γίνει µε τον διαχωρισµό της χώρας σε δύο περιφέρειες (κλίµακες) στη βάση των οποίων θα υπολογίζονται τα δικαιώµατα ή σε μία ολόκληρη η χώρα. Ακόμη το ποσό της ενίσχυσης στις αροτραίες εκτάσεις αναµένεται να είναι υπερδιπλάσιο της αντίστοιχης ονοµαστικής αξίας βοσκοτόπου. Επιθυμία του νέου υπουργού κ. Καρασμάνη είναι η απλοποίηση του συστήµατος υπολογισµού των ενισχύσεων (αροτραία και βοσκότοποι) και η αναζήτηση τρόπων υποβοήθησης των προϊόντων που υφίστανται σηµαντικές απώλειες (π.χ. ελαιόλαδο, σταφίδα, καπνός) µέσα από ειδικά προγράµµατα, κυρίως του δεύτερου Πυλώνα. Ακόμη εκτός από τον καθορισμό των περιφερειών, το δεύτερο µεγάλο ζήτηµα που καλείται να οριστικοποιήσει η ελληνική πλευρά είναι αυτό του budget (2-8% του συνόλου των κονδυλίων της ΚΑΠ) και κυρίως των προϊόντων που θα συµπεριληφθούν στο καθεστώς των συνδεδεµένων. Για παράδειγµα το ρύζι και η βιοµηχανική ντοµάτα θα ενταχθούν στο καθεστώς των συνδεδεµένων, αφού οι Ιταλοί προέβλεψαν ήδη να τα συµπεριλάβουν στο «ευνοϊκό καθεστώς» και µια διαφορετική απόφαση από την Ελλάδα θα έθετε αυτοµάτως τα προϊόντα µας εκτός αγοράς.
Ζητήσαμε την άποψη του πρόεδρου και διευθύνοντος συμβούλου της «ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Α.Ε.» Ντίνου Μπλιάτσιου και του προέδρου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Γεωπόνων και του Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας κ. Δημήτρη Σοφολόγη, οι οποίοι άνοιξαν τα χαρτιά τους στην «Ε».
* Ντ. Μπλιάτσος: Ποιος και τι αποφασίζει και με ποια κριτήρια;
Στη χώρα μας θα εισρεύσουν γύρω στα 2,5 δισ. ευρώ/έτος από το 2015 μέχρι και το 2020. Στη συγκεκριμένη προγραμματική περίοδο η Ε.Ε. προσπαθεί να διορθώσει παλιές, αποδεδειγμένα λάθος πολιτικές. Π.χ. Πολιτικές έντονης σύνδεσης επιδότησης – παραγωγής απέδειξαν ότι η ευρωπαϊκή παραγωγή γινόταν για την επιδότηση και όχι για την παραγωγή (λίμνες γάλακτος, βουνά βουτύρου, εξαφάνιση του μαλακού σταριού, χωματερές με φρούτα κλπ.). Πολιτικές πλήρους αποσύνδεσης επιδότησης παραγωγής οδήγησαν εκατομμύρια στρέμματα σε αγρανάπαυση, ακαλλιεργησία κλπ. Στην παρούσα περίοδο η Ε.Ε., δίνει γενικές οδηγίες, βάζει τα ανώτερα και τα κατώτερα όρια, ορίζει το ύψος των χρηματικών πόρων και αφήνει μεγάλες δυνατότητες χειρισμού των πόρων στη χώρα μέλος. Η συγκεκριμένη λογική είναι άραγε καλύτερη ή χειρότερη από την προηγούμενη; Αυτό έχει να κάνει και με το ποιας χώρας είσαι πολίτης. Εάν η χώρα σου προγραμματίζει, βάζει στόχους, λειτουργεί στρατηγικά κλπ. είναι σωστή. Εάν η χώρα σου λειτουργεί πελατειακά με πολιτικές της στιγμής, της τελευταίας ώρας, χωρίς συγκεκριμένη στρατηγική, είναι λάθος. Τώρα εμείς σε ποια κατηγορία ανήκουμε, εγώ είμαι από χωριό και δεν έχω άποψη.
Ας δούμε όμως πιο αναλυτικά κάποια στοιχεία: Η Νέα ΚΑΠ για τη χώρα μας, δίνει γύρω στα 2 δισ. ευρώ/έτος στον Α’ Πυλώνα, δηλαδή επιδοτήσεις ανά στρέμμα και καλλιέργεια και άλλα 600 περίπου εκατομμύρια ευρώ/έτος σε προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης. Από αυτά τα δισ. το χρόνο πέρα από τη συνδεδεμένη στο βαμβάκι και στα ψυχανθή η χώρα μπορεί να αποφασίσει πού αλλού θα δώσει, εάν δώσει συνδεδεμένη επιδότηση (απαγορεύεται να δώσει συνδεδεμένη στα γουρούνια και τον καπνό). Επίσης και στις αποσυνδεδεμένες επιδοτήσεις (ευρώ/στρέμμα) μπορεί η χώρα να αποφασίσει το είδος των επιδοτήσεων, το ύψος της κ.λπ.).
Δηλαδή: Το κάθε στρέμμα που καλλιεργείται δικαιούται επιδότηση, το ποσό όμως είναι θέμα της χώρας. Το κάθε είδος καλλιέργειας δικαιούται επίσης επιδότηση, το πόσο είναι πάλι θέμα της χώρας. Ο βοσκότοπος δικαιούται επιδότηση: θα πάρει το ίδιο με τα καλλιεργούμενα στρέμματα ή όχι; Πρέπει να αποφασίσει η χώρα. Αυτά και πολλά άλλα είναι θέματα της πολιτικής της χώρας. Το σύνολο των πολιτικών πρέπει να νομοθετηθούν μέχρι το τέλος του Ιουλίου. Δηλαδή στις επόμενες 15 μέρες. Και από τη χώρα μας ακόμη τίποτε. Οι υπουργοί σκέπτονται, συσκέπτονται, συζητούν κλπ. Όμως μέχρι σήμερα συγκεκριμένη ανακοίνωση στην οποία να μπορεί κάποιος να εκφέρει άποψη, δεν υπάρχει. Φυσικά μου είναι εντελώς αδιανόητο να πιστέψω ότι στη χώρα μας λειτουργούν διαδικασίες και σκέψεις ψηφοθηρικές, παραγοντίστικες κλπ. Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι η πολιτική ηγεσία της χώρας σκέφτεται με το βλέμμα στο μέλλον και όχι στη στιγμή. Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι δεν παίζει κανένα ρόλο ο τόπος εκλογής των υπευθύνων, των πολιτικών αρχών της χώρας κλπ.
Θα ήθελα φυσικά να πω και εγώ την άποψή μου για το πώς πρέπει να μοιραστούν οι επιδοτήσεις στον πρωτογενή τομέα της οικονομίας για τα επόμενα χρόνια μέχρι το 2020. Όμως ακόμα δεν υπάρχει μια βάση προτάσεων στην οποία να τοποθετηθούμε όλοι όσοι θέλουμε. Είμαστε κάτοικοι της Λάρισας, της Θεσσαλίας, της Ελλάδας. Εάν θα πάρουμε περισσότερα ευρώ στην πόλη μας ή θα πάρει περισσότερα η Πελοπόννησος λίγο φυσικά ενδιαφέρει, εάν αυτά τα ευρώ θα δοθούν για συγκεκριμένους σκοπούς και στόχους που θα φτιάξουν την Ελλάδα καλύτερη. Εάν όμως πάρουμε λιγότερα γιατί δεν έχουμε κανένα «τρανό» στην υψηλή κλίμακα, τότε φυσικά διαφωνώ, διαμαρτύρομαι και θέλω και τους συμπολίτες μου μαζί. Έστω όμως και τώρα, ας βγει μέσα στην επόμενη εβδομάδα ένα κείμενο βάση για συζήτηση από την πολιτική ηγεσία, για να μπορούμε να πούμε την άποψή μας. Περιμένω με αγωνία».
* Δημ. Σοφολόγης: Στόχος όχι μόνο οι ενεργοί γεωργοί, αλλά και τα ποιοτικά αγροτικά προϊόντα
Ως επιστημονικός κλάδος, πιστεύουμε πως σκοπός των άμεσων ενισχύσεων στη νέα περίοδο, θα πρέπει να είναι η δημιουργία βιώσιμων αγροτικών εκμεταλλεύσεων φυτικής και ζωικής παραγωγής, πραγματικά όμως ενεργών γεωργών –κτηνοτρόφων που έχουν σαν σκοπό την απόδοση και την ποιότητα.
Θεωρούμε πως το σενάριο των δύο περιφερειών, δηλαδή καλλιεργούμενες εκτάσεις και βοσκότοποι και η ταυτόχρονη εφαρμογή φυσικά από τη χώρα μας του μέτρου της σύγκλισης (δηλαδή η απώλεια όχι πάνω από 30% της μέσης μοναδιαίας αξίας δικαιωμάτων το 2019 από αυτή που είχε ο παραγωγός το 2015 σε επίπεδο περιφέρειας) ίσως αποτελεί στην παρούσα φάση την καλύτερη επιλογή μεταξύ των πιθανών σεναρίων. Από τη στιγμή που δεν έχουμε ακριβή μετρήσιμα στοιχεία, δεν μπορούμε να προτείνουμε τεχνοκρατικό σενάριο με συγκεκριμένες λεπτομέρειες και αριθμούς, αλλά δεδομένων των δύσκολων υπολογισμών και της επικείμενης τελικής απόφασης του εθνικού φακέλου τις προσεχείς ημέρες και της πίεσης χρόνου, κρίνουμε καταλληλότερο αυτό το σενάριο, δηλαδή των δύο περιφερειών.
Σε κάθε περίπτωση όλοι αυτοί οι υπολογισμοί πρέπει να καταλήγουν σε βιώσιμους αγρότες. Ακόμη πρέπει να προσεχθούν θέματα όπως οι πρόσφατες μεταβιβάσεις δικαιωμάτων, καθώς και οι προϋποθέσεις των πρόσφατων νεοεισερχόμενων αγροτών της πρόσφατης χρονιάς του 2014 οι οποίοι πρέπει επίσημα να διασφαλιστούν στην κατοχύρωση νέων δικαιωμάτων το 2015. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν τρόποι είτε μέσω του Πυλώνα ΙΙ, είτε με άλλα μέτρα να στηριχτούν καλλιέργειες.
Καταρχήν οι συνδεδεμένες ενισχύσεις αποτελούν το πιο βασικό εργαλείο για την «απευθείας» στήριξη ενός συγκεκριμένου προϊόντος, όπου μάλιστα για το βαμβάκι είναι διαφορετική (ονομάζεται ειδική καλλιεργητική ενίσχυση), αλλά είναι αρκετά ουσιώδης και σε άλλες καλλιέργειες όπως η βιομηχανική ντομάτα, τα ψυχανθή κ.τ.λ. Συνεπώς πρέπει το ΥΠΑΑΤ να στοχεύσει στη στήριξη συγκεκριμένων καλλιεργειών μέσω των συνδεδεμένων ενισχύσεων, σε ενεργούς γεωργούς, όμως που παραδίδουν ποιοτικά αγροτικά προϊόντα.
Άλλο παράδειγμα είναι η προκήρυξη των νέων αγροπεριβαλλοντικών μέτρων αγροτικής ανάπτυξης-προγραμμάτων στη νέα περίοδο, όπου μπορεί η νέα πολιτική ηγεσία με τον απλό τρόπο και συγκεκριμένες διαδικασίες να επιλέξει το μέγιστο ποσό στο νέο πρόγραμμα όπου πρόκειται να προκηρυχθεί για να προκρίνει κάποια καλλιέργεια. Οι νέες δράσεις που αναφέρονται στο προσχέδιο ΠΑΑ 2014-2020 ως «ενισχύσεις σε δράση μείωση της ρύπανσης του νερού από τη γεωργική δραστηριότητα» δηλαδή τη «νέα νιτρορύπανση» θεωρητικά θα πρέπει να προκηρυχθούν από το 2015 και μετά χωρίς τις συνήθεις καθυστερήσεις. Παράδειγμα η βαμβακοκαλλιέργεια η οποία μπορεί να διπλασιάσει την πρόσοδό της, μέσω του νέου προγράμματος νιτρορύπανσης από τα 30 ευρώ περίπου που είναι τώρα σε 60 ευρώ, καθώς σύμφωνα με «άρθρο 28 παράγραφος 8 ΚΑΝ.1305 για τη στήριξη αγροτικής ανάπτυξης» είναι στη δυνατότητα της χώρας να επιλέξει το ανώτατο ποσό δηλαδή 60 ευρώ. Βέβαια όταν προκηρύσσεται πενταετές πρόγραμμα το 2011, οι παραγωγοί «μπαίνουν» στο τέταρτο έτος εφαρμογής και είναι ακόμη απλήρωτοι από το πρώτο έτος, οι προαναφερόμενοι υπολογισμοί είναι άνευ ουσίας.
Βασικό ακόμη γεγονός πάντως που πρέπει να μας προβληματίζει είναι πως υπάρχουν περιοχές με αρδευόμενες καλλιέργειες στη Θεσσαλία που έχουν κόστος άρδευσης 10 ευρώ/στρέμμα και άλλες περιοχές όπου το κόστος φτάνει τα 70 ευρώ ίσως και παραπάνω. Στόχος πρέπει να είναι καταρχήν η επάρκεια αρδευτικού νερού, αλλά και η μείωση τέτοιων διαφορών μεταξύ διαφορετικών περιοχών του κόστους της ενέργειας.
