Ευκαιρία για κλειστό δίκτυο αρδεύσεων

Με τις παρεμβάσεις αποκατάστασης ζημιών από τον «Ιανό» σε Δυτική και Νότια Θεσσαλία

Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Καθώς περνά ο χρόνος από την καταστροφή που προκάλεσε ο Μεσογειακός κυκλώνας «Ιανός» αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι άμεσες καταστροφές της παραγωγής, αλλά και των περιουσιών των ανθρώπων της περιοχής. Καθώς βρέθηκα

στη Καρδίτσα τη προηγούμενη εβδομάδα νιώθω τη ζημιά που έγινε στις περιουσίες. Ελπίζω η Πολιτεία να μπορέσει να βοηθήσει στην αποκατάσταση των ζημιών και να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να λειτουργήσουν και πάλι δίνοντας δουλειές και εισόδημα.
Στον γεωργικό τομέα έχουμε μια μεγάλη άμεση καταστροφή της αρτημένης σοδειάς σε πολλές περιοχές. Φαίνεται όμως ότι η ζημιά δε μένει εκεί. Εκτεταμένες ζημιές στις υποδομές, όπως καταστροφή πολλών διωρύγων του ΤΟΕΒ Ταυρωπού, δημιουργούν ανησυχία για τη δυνατότητα άρδευσης των καλλιεργειών της επόμενης χρονιάς. Μπορεί κανείς εύκολα να αντιληφθεί τι σημαίνει αυτό, καθώς ο κύκλος εργασιών αλλά και το κέρδος μιας χειμερινής ξηρικής καλλιέργειας είναι μικρό ποσοστό των αντίστοιχων της αρδευόμενης. Εδώ τίθενται μια σειρά από σημαντικά θέματα που αξίζει τον κόπο να τα δούμε. Γιατί παρ’ όλο που το θέμα που θα αναφερθώ είναι τοπικό, δίνει όμως την εικόνα της πολιτείας που αδιαφορεί για τις πραγματικές ανάγκες της χώρας για να πάμε μπροστά. Το θέμα έθεσε ο πρόεδρος του ΤΟΕΒ Ταυρωπού, κ. Μαρκινός στην επιστημονική συνάντηση που οργάνωσαν το ΓΕΩΤΕΕ Κεντρικής Ελλάδος και οι Γεωπονικοί Σύλλογοι της Θεσσαλίας το Σάββατο 10-10-20 για να συζητηθεί το πρόβλημα της διαχείρισης των υδάτων της Θεσσαλίας. Θα αναφερθώ στη συνάντηση αυτή, αλλά σήμερα είναι πιο επείγον το θέμα των ζημιών του «Ιανού». Ο ΤΟΕΒ Ταυρωπού για όσους δε γνωρίζουν είναι αυτός που διαχειρίζεται το αρδευτικό νερό από το ΥΗ της λίμνης Πλαστήρα. Μια ανοιχτή διώρυγα μεταφέρει το νερό και το διανέμει σε δευτερεύουσες διώρυγες και τριτεύοντα δίκτυα διανομής στα χωράφια. Όλες οι διώρυγες, ανοικτές και η άρδευση γίνεται με κατάκλιση ή με αυλάκια. Σημειώνω ότι σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΤΟΕΒ το δίκτυο ανοικτών αγωγών έχει απώλειες σε νερό της τάξεως του 25%, ενώ η απόδοση του συστήματος άρδευσης με κατάκλιση έχει απώλειες 50% του νερού. Σκεφτείτε πόσο νερό χάνεται στα 120.000 στρέμματα που ποτίζει το ΤΟΕΒ. Το δίκτυο κατασκευάστηκε στη δεκαετία του 1960 και σήμερα χρειάζεται σημαντικές επισκευές, εκτός από αυτές που προκλήθηκαν από τον «Ιανό». Το δίκτυο ανήκει στο Υπουργείο Υποδομών ή ίσως στην Περιφέρεια και ο ΤΟΕΒ κάνει τη διαχείριση του νερού. Το Υπουργείο αποφάσισε να συντηρήσει την κύρια διώρυγα μεταφοράς νερού στο δίκτυο με μία μελέτη προϋπολογισμού 12.000.000 ευρώ. Φυσικά η διώρυγα θα παραμείνει ανοικτή με τις απώλειες νερού στο 25% αναλλοίωτες. Σε αυτά προσθέστε 4-5.000.000 ευρώ για την αποκατάσταση των ζημιών από τον «Ιανό» κάνουν17.000.000 ευρώ.
Ο κ. Μαρκινός, ένα προικισμένο άτομο, κατάφερε να εξορθολογήσει τη λειτουργεία του ΤΟΕΒ με χρήση ψηφιακών τεχνολογιών ελέγχου του δικτύου και να του μείνουν χρήματα για αγορά μηχανημάτων καθαρισμού των διωρύγων. Κατάφερε να διαθέσει από τα χρήματα του ΤΟΕΒ ένα ποσό και να κάνει μια μελέτη αντικατάστασης του δικτύου με κλειστούς αγωγούς. Σημειώστε ότι με υψομετρική διαφορά από την πηγή στα περισσότερα χωράφια 90 μέτρων το νερό θα έρχεται με πίεση αρκετή να καλύψει τα αρδευτικά συστήματα. Το κόστος του δικτύου κλειστών αγωγών 60-80.000.000 ευρώ. Μάλιστα πρότεινε οι αγρότες να πληρώνουν αυξημένα τέλη άρδευσης που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην απόσβεση του έργου, καθώς θα μειωθεί το κόστος των αρδεύσεων φυτρώματος και αρχικής ανάπτυξης των καλλιεργειών. Σήμερα γίνεται με τρακτέρ καθώς στο δίκτυο δεν επιτρέπεται η ηλεκτροδότηση. Κάθε πότισμα με το τρακτέρ και το καρούλι με ράμπα κοστίζει 5-7 ευρώ / στρέμμα μόνο σε πετρέλαιο. Επειδή πολλά εδάφη είναι όξινα και «σφίγγουν» χρειάζονται πάνω από 5 εφαρμογές νερού στο βαμβάκι με κόστος που φθάνει με τις αποσβέσεις στα 40-50 ευρώ /στρέμμα. Επομένως οι αγρότες θα πλήρωναν μέρος αυτού του κόστους αν το κλειστό δίκτυο τους απάλλασσε.
Σημειώνω επίσης ότι σύμφωνα με το όσα μας είπε ο υφυπουργός Γεωργίας κ. Σκρέκας, ο Πρωθυπουργός τού έχει αναθέσει να κάνει μια μελέτη απαραίτητων υποδομών για τη γεωργία με κύριο στοιχείο την εξοικονόμηση νερού, από την αντικατάσταση των ανοικτών διωρύγων μεταφοράς νερού με κλειστούς.
Σε μια οποιαδήποτε λογική χώρα με τα πιεστικά προβλήματα στενότητας νερού πιστεύω ότι το αίτημα του ΤΟΕΒ Ταυρωπού θα γινόταν άμεσα δεκτό και θα προχωρούσε η τελική μελέτη και προκήρυξη του έργου με συνοπτικές διαδικασίες. Η χρηματοδότηση μπορεί να γίνει από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα επενδύσεων, αλλά και από το πρόγραμμα αποκατάστασης των Ευρωπαϊκών οικονομιών από τη κρίση του κορονοϊού. Θα ήταν μια καλή αρχή για δημιουργία δικτύων κλειστών αγωγών σε όλη τη Θεσσαλία για εξοικονόμηση νερού και κόστους άρδευσης. Ατυχώς το Υπουργείο Υποδομών, όπως ανέφερε ο κ. Μαρκινός, δεν έχει την ίδια άποψη και επιμένει να συνεχίσει το διαγωνισμό για την επισκευή της ανοικτής διώρυγας με τις απώλειες του νερού που αναφέρθηκαν.
Η καταστροφή του «Ιανού» μπορεί να οδηγήσει σε θετικές αλλαγές στις υποδομές αρκεί να υπάρξει πολιτική βούληση γι’ αυτό, κάτι που μάλλον δε φαίνεται στον ορίζοντα.