Διότι γνωρίζοντας τον καιρό τα προηγούμενα χρόνια και την αντίδραση των καλλιεργειών τη συγκεκριμένη χρονιά ο αγρότης μπορεί να βοηθηθεί στην καλύτερη δυνατή διαχείριση των χωραφιών του. Για να εξηγήσω τι σημαίνει αυτό, ας δούμε ποια είναι η κατάσταση των χωραφιών με σκληρό σιτάρι στις φετινές καιρικές συνθήκες.
Το διάγραμμα που παραθέτω δείχνει τον καιρό από τον Σεπτέμβριο μέχρι σήμερα. Ας δούμε τι περιγράφει:
Στον αριστερό κατακόρυφο άξονα δίδεται το άθροισμα των θερμοκρασιών σε βαθμούς Κελσίου και στον δεξιό το άθροισμα των βροχοπτώσεων σε χιλιοστά. Το διάστημα που περιγράφει είναι από 1-9-19 έως 10-1-20. Η κόκκινη γραμμή δείχνει τον μέσο όρο θερμοκρασιών των προηγούμενων ετών και η μπλε τον μέσο όρο των βροχοπτώσεων των τελευταίων ετών. Η ροζ γραμμή δείχνει τις φετινές θερμοκρασίες και η πράσινη τις βροχές.
Μπορούμε εύκολα να διαπιστώσουμε ότι η φετινή χρονιά είναι θερμότερη από τον μέσο όρο. Αν δούμε τη γραμμή της βροχής, τότε βλέπουμε κάποιες βροχές πριν από τα μέσα Οκτωβρίου. Ένα παράθυρο ξηρό από τα μέσα Οκτωβρίου έως τις αρχές Νοεμβρίου (η οριζόντια πράσινη γραμμή) και ένα δεύτερο, αυτό που ζούμε τώρα δηλαδή από τις αρχές Δεκεμβρίου μέχρι τις 10-1-20 στο διάγραμμα (και 24-1-20 που γράφω το σημείωμα). Από τις αρχές Νοεμβρίου μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου είχαμε μεγαλύτερες βροχοπτώσεις από το μέσο όρο.
Στο πρώτο ξηρό διάστημα μπορέσαμε και σπείραμε σε μεγάλο ποσοστό. Ακολούθησε ένα διάστημα με αρκετές βροχές και υψηλές θερμοκρασίες που βοήθησε να έχουμε καλό πρώιμο φύτρωμα και καλή ανάπτυξη των φυτειών ως σήμερα, αλλά η επαρκής υγρασία μάλλον οδηγεί σε ανάπτυξη επιπολαίου ριζικού συστήματος, ενώ το υπέργειο είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένο.
Οι δύο δορυφορικές εικόνες της χώρας, που παραθέτω, δείχνουν ότι τα εδάφη είναι καλυμμένα με μεγαλύτερη βλάστηση φέτος σε σχέση με πέρυσι.
Το κόκκινο χρώμα δείχνει χαμηλό δείκτη βλάστησης (NDVI), που αντιστοιχεί στο χώμα, ενώ ο υψηλότερος δείκτης βλάστησης, που φαίνεται με πράσινο, δείχνει βλάστηση. Είναι προφανής η καλύτερη βλάστηση φέτος, καθώς σπείραμε νωρίτερα και είχαμε καλύτερες συνθήκες θερμοκρασίας – βροχών, ενώ πέρυσι οι έντονες βροχές καθυστερήσαν τη σπορά και την ανάπτυξη των φυτών.
Επιπλέον οι υψηλές βροχοπτώσεις προκάλεσαν έκπλυση μέρους του αζώτου που δεν απορροφήθηκε από τα αναπτυσσόμενα φυτά μας. Οι ανεπτυγμένες φυτείες προδιαγράφουν υψηλές αποδόσεις εφ’ όσον οι καιρικές συνθήκες που θα ακολουθήσουν είναι καλές (κανονική ή υγρή άνοιξη). Εάν όμως δεν είναι ευνοϊκές (ξηρή άνοιξη), τότε υπάρχει κίνδυνος να “διψάσουν” γρήγορα τα φυτά (με πλούσια ανάπτυξη, αλλά αδύνατο ριζικό σύστημα) και να έχουμε χαμηλές αποδόσεις.
Το ερώτημα επομένως είναι τι προβλέπεται να γίνει και πως πρέπει να αντιδράσουμε. Ας δούμε τα πιθανά σενάρια.
- Το ένα είναι να έχουμε το επόμενο χρονικό διάστημα, μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου, καιρό με βροχές. Αυτό σε συνδυασμό με την αναμενόμενη αύξηση της θερμοκρασίας και της διάρκειας ημέρας θα προκαλέσει την ανάπτυξη των αδελφιών και των φυτών μας. Σ’ αυτή την περίπτωση, απαιτούν τροφοδοσία με άζωτο με επιφανειακή λίπανση λίγο νωρίτερα από το κανονικό. Επομένως θα πρέπει να ετοιμαστούμε για να αντιδράσουμε στις καιρικές συνθήκες με εφαρμογή της επιφανειακής λίπανσης νωρίτερα (αρχές Φεβρουαρίου) για να υποστηρίξουμε την ανάπτυξη των αδελφιών και των φυτών μας.
- Το άλλο σενάριο είναι να συνεχιστεί ο καιρός χωρίς βροχές μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου. Αυτό θα διακόψει γενικότερα την ανάπτυξη των φυτών, οπότε η πρώτη δόση της επιφανειακής λίπανσης θα πρέπει να γίνει πιο αργά, μετά τα μέσα ή το τέλος Φεβρουαρίου (σύνοψη των δράσεων στον Πίνακα).
Από εκεί και πέρα πάλι, οι καιρικές συνθήκες (βροχές, θερμοκρασίες) θα καθορίσουν τις επόμενες καλλιεργητικές φροντίδες και λιπάνσεις. Αυτό που πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι ότι η σημερινή κατάσταση είναι μια βάση για υψηλές αποδόσεις. Επομένως, για να πετύχουμε και υψηλότερη ποιότητα χρειάζεται να χειριστούμε έξυπνα την επιφανειακή αζωτούχο λίπανση, ώστε να υπάρξει επάρκεια αζώτου.
Πού μπορούν να βρουν οι αγρότες αυτά τα στοιχεία (συμβουλές) και να βοηθηθούν;
Έχω παρουσιάσει παλαιότερα ένα λογισμικό υποβοήθησης των αγροτών στη λήψη αποφάσεων, το granoduro.net. Το λογισμικό είναι συνδεδεμένο με μετεωρολογικούς σταθμούς και διατηρεί στοιχεία για τον καιρό της χρονιάς, ενώ παρακολουθεί την ανάπτυξη. της φυτείας σύμφωνα με τα στοιχεία που εισήγαγε ο αγρότης για το κάθε χωράφι του και τον συμβουλεύει για τη διαχείριση της καλλιέργειας.
Το granoduro.net σήμερα χρησιμοποιείται με επιτυχία από τη ΜΙΣΚΟ στους συμβεβλημένους με συμβολαιακή γεωργία αγρότες. Φυσικά το λογισμικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλους τους αγρότες με κάποια συνδρομή, εφόσον η περιοχή τους καλύπτεται από το δίκτυο των μετεωρολογικών σταθμών.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
