Έχει σύστημα τριπλού δίσκου δηλαδή ένα πτυχωτό δίσκο μπροστά, για να κόβει τα φυτικά υπολείμματα και να κάνει μια μικρή αναμόχλευση του εδάφους, δύο δίσκους από πίσω για να ανοίγουν την αυλακιά με ένα τροχό για κάλυψη του σπόρου και ρύθμιση του βάθους σποράς. Μια σειρά ελασμάτων στο πίσω μέρος της μηχανής βοηθά στην κάλυψη του σπόρου.
Η μηχανή έχει μια μεγάλη αποθήκη του σπόρου χωρητικότητας περίπου 2,5 τόνων που προσθέτει βάρος στη μηχανή. Με ένα μικρό γερανό ή φορτωτή και μεγάλους σάκους με σπόρο μπορεί να γεμίζει σε ελάχιστο χρόνο κάτι που αυξάνει την απόδοσή της. Έχει ένα κεντρικό μηχανισμό ρύθμισης της ποσότητας σποράς με αυλακωτό κύλινδρο (μεγαλύτερο από αυτούς που έχουν οι κοινές σπαρτικές). Ο σπόρος διανέμεται με αέρα και μεταφέρεται στις σπαρτικές μονάδες με το ίδιο ρεύμα αέρα. Η ρύθμιση της ποσότητας σποράς γίνεται εύκολα με περιστροφή μιας μανιβέλας ορισμένες φορές και συγκέντρωση του σπόρου σε δοχείο που ζυγίζεται εύκολα. Η μηχανή με τα ελατήρια που έχει προσθέτει βάρος πάνω από 200 κιλά στους δίσκους κάνοντας την κοπή των στελεχών εύκολη ιδιαίτερα σε ξηρές συνθήκες. Σε υγρές συνθήκες υπάρχει πρόβλημα καθώς τα υπολείμματα γίνονται πιο ελαστικά και λυγίζουν, ενώ το μαλακό έδαφος από κάτω δεν βοηθά στη στήριξή τους για να κοπούν. Παρ’ όλα αυτά σπορές σε υγρές συνθήκες που κάναμε ήταν επιτυχημένες. Φέτος στη σπορά που κάναμε για να δημιουργήσουμε ένα πιλοτικό αγρό επίδειξης της ακατεργασίας χρησιμοποιήσαμε ένα χωράφι στη Χάλκη που είχε ως προηγούμενη καλλιέργεια στο μισό καλαμπόκι. Η παραγωγή του ήταν 1800 κιλά το στρέμμα με αντίστοιχη φυτομάζα. Συνήθως το υπόλειμμα στο καλαμπόκι είναι περίπου ίση ποσότητα με τον σπόρο, οπότε η βιομάζα ήταν επίσης πολύ μεγάλη όπως φαίνεται από τη φωτογραφία. Είχαμε όμως και ένα περίεργο φαινόμενο. Χάρη στις πολύ υψηλές θερμοκρασίες της εποχής, οι σπόροι του καλαμποκιού που έπεσαν στο χωράφι (οι απώλειες της Θεριζοαλωνιστικής) φύτρωσαν και δημιούργησαν μια φυτεία καλαμποκιού που χρειάστηκε να ψεκάσουμε για να την καταστρέψουμε με όχι ιδιαίτερα καλά αποτελέσματα. Τώρα ελπίζουμε με την πρώτη παγωνιά να καταστραφούν τα φυτά και να καθαρίσει το χωράφι. Σημειώστε ότι μια απώλεια ακόμα και 2% της θεριζοαλωνιστικής αντιστοιχεί σε 36 κιλά σπόρου, πολλαπλάσια ποσότητα από την ποσότητα που σπέρνουμε! Παρ’ όλες τις αντίξοες συνθήκες με τη μικρή βροχή των 7 χιλιοστών είχαμε πολύ καλό φύτρωμα όπως φαίνεται στην εικόνα.
Παρόμοια χαρακτηριστικά έχουν και οι σπαρτικές για ακατεργασία για σκαλιστικές καλλιέργειες. Η μηχανή που έχουμε στο Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογίας είναι πολύ βαριά με σύστημα τριών δίσκων. Μπροστά από το πτυχωτό δίσκο έχει ένα αστεροειδή τροχό που απομακρύνει τα φυτικά υπολείμματα από τη σειρά σποράς ή κάνει μια μικρή ενσωμάτωσή τους στο έδαφος. Στη συνέχεια ο πτυχωτός δίσκος κόβει τα φυτικά υπολείμματα και ο διπλός δίσκος που ακολουθεί ανοίγει ένα αυλάκι στο οποίο αποθέτει το σπόρο. Τέλος δύο τροχοί με κλίση πιέζουν τα τοιχώματα της αυλακιάς, σκεπάζουν το σπόρο και συμπιέζουν το έδαφος από πάνω για να βοηθήσουν στο καλό φύτρωμα.
Στα προηγούμενα έδωσα μια εικόνα των σπαρτικών για ακατεργασία με βάση τις μηχανές που διαθέτει το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Οι μηχανές έχουν συστήματα με δίσκους που προσαρμόζονται στις συνθήκες για ακατεργασία. Έχουν όμως προβλήματα σε χωράφια με μεγάλες πέτρες καθώς οι δίσκοι κυλούν πάνω από τις πέτρες και επομένως δεν ανοίγουν αυλάκι για την τοποθέτηση του σπόρου. Υπάρχουν μια σειρά από πρόσθετα εξαρτήματα που συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας εργασίας αλλά και άλλοι σχεδιασμοί σπαρτικών με καλά αποτελέσματα. Προφανώς κάθε μια σπαρτική και εξάρτημα έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και προσαρμόζεται καλύτερα σε κάποιες συνθήκες. Όπως έλεγα στους φοιτητές μου δεν υπάρχει καλύτερη μηχανή όπως δεν υπάρχει καλύτερο αυτοκίνητο. Αν υπήρχε δεν θα παράγονταν άλλες σπαρτικές ή μηχανήματα. Εμείς πρέπει να κάνουμε τη δουλειά μας και για αυτό μελετούμε την αγορά και βρίσκουμε την καλύτερη λύση για τα χωράφια μας. Θα προσπαθήσω να συγκεντρώσω στοιχεία για τις μηχανές που κυκλοφορούν και θα τα παρουσιάσω σε κάποιο επόμενο σημείωμα.
Μέχρι τώρα έδωσα μια εικόνα των μεθόδων κατεργασίας του εδάφους με τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά τους. Θα προσπαθήσω να δώσω στα επόμενα λίγα στοιχεία για τις καλλιέργειες φυτοκάλυψης για να κάνω μια γενική συζήτηση για τη γεωργία συντηρήσεως και πώς αυτή μπορεί να προωθηθεί μέσω της νέας ΚΑΠ για προσαρμογή και αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
