Βέβαια εξηγεί πιο κάτω ότι αυτό οφείλεται σε αύξηση των εκτάσεων της βιολογικής κτηνοτροφίας μόνο που παρατηρεί ότι αυτό δεν συνοδεύεται από αντίστοιχες αυξήσεις προσφοράς προϊόντων βιολογικής γεωργίας. Προσπάθησε ο συντάκτης να εξηγήσει γιατί συμβαίνει αυτό; Μήπως το πρόγραμμα βιολογικής γεωργίας γίνεται μόνο για τις επιδοτήσεις και όχι συνειδητή στροφή σε αυτή; Γιατί οι επιδοτούμενοι δεν υποχρεούνται να πωλούν βιολογικά προϊόντα ούτε να συνεχίσουν για κάποιο χρόνο με τη βιολογική γεωργία; Επιδοτήσεις για την επιδότηση. Χωράφια με εκτεταμένη διάβρωση που δεν παράγουν και χωρίς τις επιδοτήσεις θα είχαν εγκαταλειφθεί μεταφέρονται στη βιολογική γεωργία για να εισπράξουν επιδοτήσεις χωρίς να παράγουν προϊόν. Συμφέρει αυτό τη χώρα; Ή μήπως μόλις φύγουν οι επιδοτήσεις οι αγρότες θα εγκαταλείψουν τις περιοχές τους, καθώς δεν θα μπορούν να επιβιώσουν; Αρχή ερημοποίησης!
Είναι περίεργο ότι οι εφημερίδες ανέφεραν ότι ο κ. Βορίδης στη Σύνοδο των Υπουργών Γεωργίας στο Ελσίνκι αναφέρθηκε σε προστασία του εδάφους, αύξηση της ενσωμάτωσης άνθρακα κ.λπ. Αυτά ξεχάστηκαν στον βωμό της προσέλκυσης ψήφων με επιδοτήσεις πάνω και κάτω από το τραπέζι όπως γίνεται τόσα χρόνια;
Σε άλλο σημείο αναφέρεται ότι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και η ενεργειακή κατανάλωση βαίνουν μειούμενες και είναι σημαντικά χαμηλότερες από τον μέσο όρο της Ε.Ε. Και αυτό είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον. Υπάρχουν στοιχεία ή δημοσιευμένες μελέτες που το υποστηρίζουν; Ο παλιός στόλος των τρακτέρ με τις μηχανές παλιάς τεχνολογίας όχι άριστα συντηρημένα και τη χρήση συμβατικής κατεργασίας εδάφους μάλλον δύσκολο να καταναλώνουν λιγότερο πετρέλαιο. Υποθέτω ότι αυτό θα πηγαίνει στη μείωση της κατανάλωσης λιπασμάτων που αντικατοπτρίζει το μειωμένο ενδιαφέρον για παραγωγή προϊόντων με χαμηλές τιμές (καλλιεργούμε για επιδοτήσεις) και απεικονίζεται στον μειωμένο κύκλο εργασιών και όχι σε εξορθολογισμό του στόλου των μηχανημάτων και της χρήσης των λοιπών εισροών.
Το κείμενο έχει και αρκετές ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τη σύνθεση των αγροκτημάτων, την ηλικία των αρχηγών των εκμεταλλεύσεων, αλλά κυρίως την ανάγκη εκπαίδευσης των αγροτών, αλλά και την ανάπτυξη συστήματος συμβούλων των αγροτών. Δεν μου φάνηκε να σκέφτονται κάποιο σύστημα γεωργικών εφαρμογών με αξιοποίηση των γεωπόνων του δημόσιου τομέα της χώρας. Μάλλον είναι χρησιμότεροι οι γεωπόνοι να συντάσσουν χαρτιά για τις επιδοτήσεις. Η μεγάλη ηλικία των αγροτών, ένα παγκόσμιο φαινόμενο, μήπως θα έπρεπε να μας οδηγήσει σε μέτρα εξόδου ηλικιωμένων αγροτών και υποχρεωτική ενοικίαση ή πώληση των αγρών σε νέους για να δημιουργήσουμε βιώσιμα αγροκτήματα; Η εκπαίδευση πώς προβλέπεται να γίνει; Θα τους βάλουμε στα θρανία ή θα αναπτύξουμε πιλοτικούς αγρούς για να δουν τις νέες τεχνολογίες; Θα δεχθούν να εκπαιδευτούν ουσιαστικά ή θα γίνουν τα συνηθισμένα μπαλώματα με τα οποία σπαταλήσαμε δισεκατομμύρια για δήθεν εκπαιδεύσεις αγροτών; Και ποια κατεύθυνση θα έχει η εκπαίδευση όταν δεν υπάρχει σχέδιο αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών και ανάπτυξης της κτηνοτροφίας;
Σε τι θα στοχεύει;
Θα περίμενα το κείμενο να αναφερθεί στο πρόβλημα της χαμηλής οργανικής ουσίας των εδαφών μας. Με ποσοστά κοντά στο 1% δεν είναι ευκαιρία να αναπτύξουμε προγράμματα αύξησης της οργανικής ουσίας μέσω της νέας ΚΑΠ; Να αυξήσουμε την ενσωμάτωση άνθρακα στο έδαφος τόσο για προστασία της γονιμότητας των εδαφών, διατήρηση του παραγωγικού δυναμικού, προστασία από τη διάβρωση και συμβολή στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου για την μείωση της ανόδου της θερμοκρασίας του πλανήτη; Η κίνηση για αύξηση της οργανικής ουσίας των εδαφών κατά 4 τοις χιλίοις τον χρόνο της Διάσκεψης του Παρισιού δεν θα μας βόλευε, καθώς μπορούμε να το πετύχουμε εύκολα; Αλλά μάλλον αυτό δεν είναι πρόβλημα της ελληνικής γεωργίας!
Είναι σημαντικό ότι αναφέρεται το κείμενο στην προώθηση της χρήσης νέων τεχνολογιών της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών στη γεωργία. Αυτό δεν πρέπει να συνδυαστεί με στόχους αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών; Ή μήπως θα ακολουθήσουμε τα σχέδια σποράς μετεωρολογικών σταθμών όπως σκόπευε η προηγούμενη κυβέρνηση;
Το ενδιαφέρον είναι το ερωτηματολόγιο που ακολουθεί και ζητά απαντήσεις για τη διαβούλευση. Η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτήσεων αναφέρεται στις επιδοτήσεις: χαρακτηριστικό του ενδιαφέροντος. Ενώ ελάχιστες αναφέρονται σε θέματα ανάπτυξης του γεωργικού τομέα της χώρας και την ανάπτυξη προγραμμάτων αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών και της κτηνοτροφίας, βελτίωση του κόστους παραγωγής, βελτίωση των συστημάτων άρδευσης και διαχείρισης των υπογείων υδάτων, ταμίευση χειμερινών υδάτων σε φράγματα με ταυτόχρονη παραγωγή ανανεώσιμης καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και της δημιουργίας συνθηκών εισαγωγής νέων τεχνολογιών στον γεωργικό τομέα. Και δεν εννοώ απλώς να ενδιαφέρονται αλλά και πώς θα τα πετύχουμε. Είναι ενδιαφέρον ότι μια ερώτηση ζητά να προτείνουν οι ενδιαφερόμενοι καλλιέργειες που θα πάρουν συνδεδεμένη επιδότηση. Δεν υπάρχει πρόγραμμα του Υπουργείου για τις προωθούμενες καλλιέργειες; Αν οι μετέχοντες προτείνουν να επιδοτείται η αγρανάπαυση θα το δεχτεί το Υπουργείο; Θα είχε ενδιαφέρον!
Η νέα ΚΑΠ μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στη βελτίωση της γεωργίας μας και του εισοδήματος των παραγωγών. Υπό την προϋπόθεση ότι θα βάλουμε στόχους για αλλαγή τους παραγωγικού προτύπου που θα οδηγήσει σε μια παραγωγική γεωργία (και όχι απλώς επιδοτούμενη), με δράσεις για προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και συμβολή στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και γενικότερα αποτροπή της ερημοποίησης περιοχών της χώρας. Αυτό πρέπει να επιδιωχθεί και η νέα ΚΑΠ να συμβάλει σε αυτήν την κατεύθυνση. Είναι ευκαιρία με τη διαβούλευση να θέσουμε τα θέματα και να τα συζητήσουμε και να αξιοποιήσουμε τις επιδοτήσεις όχι μόνο για είσπραξη, αλλά για υποβοήθηση της προσπάθειας ανάπτυξης μιας παραγωγικής γεωργίας και κτηνοτροφίας.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
*Ο Φ. Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
