Δηλαδή θα υπάρχουν γενικές απαιτήσεις συμμόρφωσης για όλους τους αγρότες, ενώ η κάθε χώρα της ΕΕ θα καταρτίσει εθελοντικά οικολογικά προγράμματα για να στηρίξει τους γεωργούς και να τους δώσει κίνητρα να εφαρμόζουν επωφελείς για το κλίμα και το περιβάλλον γεωργικές πρακτικές. Εδώ είναι ένα σημαντικό θέμα καθώς είναι γνωστό ότι το πολιτικό προσωπικό της χώρας επιλέγει μέτρα που φέρνουν ψήφους βραχυχρόνια και όχι μέτρα που ωφελούν τη γεωργία και τη χώρα μακροχρόνια. Είναι γνωστή η ιστορία του κανονισμού 2078 που ενώ πρότεινε επιδοτήσεις για μείωση της διάβρωσης, δημιουργία φυτικών ζωνών ανάσχεσης των απορροών, μειωμένη κατεργασία και ακαλλιέργεια, εμείς εφαρμόσαμε μόνο το μέτρο της νιτρορύπανσης που οι αγρότες επιδοτούνταν να μειώσουν τα λιπάσματα που εφάρμοζαν στις καλλιέργειες αλλά κανείς δεν το ήλεγχε, οι αγρότες ακολουθούσαν τις συνήθεις πρακτικές τους και φυσικά η ρύπανση των υπόγειων υδροφορέων δεν μειώθηκε. Ελπίζω να μη μας ζητηθεί επιστροφή των επιδοτήσεων. Το θέμα της εξασφάλισης του ελέγχου της εφαρμογής των μέτρων που θα επιδοτηθούν είναι ιδιαίτερα σημαντικό και απασχολεί την ΕΕ. Οι δυνατότητες που προσφέρει η τηλεπισκόπηση μπορούν να βοηθήσουν σε πολλούς ελέγχους όπως γίνεται και με τις δηλώσεις ΟΣΔΕ.
Όπως έγραψα στο προηγούμενο σημείωμα, οι γεωργοί βρίσκονται στην καρδιά των αγροτικών κοινοτήτων της Ευρώπης με την παροχή δημόσιων αγαθών ζωτικής σημασίας όπως τροφίμων και πρώτων υλών, προστασία του περιβάλλοντος και του τοπίου αλλά και προστασία μη ανανεώσιμων πόρων όπως το έδαφος και το νερό. Η μελλοντική ΚΑΠ προτείνει να δοθεί ώθηση στην ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών με χρήση διαφόρων μέτρων όπως:
* την παροχή βοήθειας στις νέες γενιές γεωργών ώστε να ενταχθούν στο επάγγελμα, μέσω της καθοδήγησης των γεωργών νεαρής ηλικίας από πιο έμπειρους, της ενίσχυσης της μεταφοράς γνώσεων από γενιά σε γενιά ή της ανάπτυξης σχεδίων διαδοχής στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις.
* την ενθάρρυνση των κρατών μελών να πράξουν περισσότερα σε εθνικό επίπεδο, για παράδειγμα μέσω πιο ευέλικτων κανόνων φορολόγησης και κληρονομιάς, ώστε να βελτιωθεί η πρόσβαση των γεωργών νεαρής ηλικίας σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις.
* τη θέσπιση αυστηρότερων απαιτήσεων για τους γεωργούς όσον αφορά στην ασφάλεια και την ποιότητα των τροφίμων, για παράδειγμα, με την παροχή χρηματοδοτικής στήριξης μόνο όταν συμμορφώνονται με τους κανόνες για τη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων ή αντιβιοτικών.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει να επιβάλει ένα πιο ευέλικτο σύστημα που να απλουστεύει και εκσυγχρονίζει τον τρόπο λειτουργίας της ΚΑΠ. Το σχέδιο της Επιτροπής είναι η βάση της ΚΑΠ να μετατοπιστεί από τη συμμόρφωση και τους κανόνες στα αποτελέσματα και στις επιδόσεις. Αυτό είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον καθώς πολιτικές απλώς μεγιστοποίησης των εισροών επιδοτήσεων που ακολουθήσαμε ως τώρα δεν θα αρκούν καθώς θα απαιτούνται και αποτελέσματα κάτι που συνήθως δεν του δίνουμε σημασία. Είναι όμως και επικίνδυνα καθώς με τη συνηθισμένη προχειρότητα που μας διακρίνει, εύκολα μπορούμε να αποτύχουμε στην επίτευξη των αποτελεσμάτων.
Μέσω στρατηγικών σχεδίων, οι χώρες θα καθορίσουν τον τρόπο με τον οποίο προτίθενται να επιτύχουν τους 9 στόχους που έχουν τεθεί σε επίπεδο ΕΕ χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της ΚΑΠ και ταυτόχρονα, αντιμετωπίζοντας τις ειδικές ανάγκες των γεωργών και των αγροτικών κοινοτήτων τους. Ελπίζω η ΕΕ να βάλει γενικά πλαίσια για τα σχέδια αυτά ώστε να είναι αποτελεσματικά μακροχρόνια και όχι απλώς να φέρουν ψήφους βραχυχρόνια.
Ο νέος τρόπος εργασίας προβλέπει επίσης:
* τον εξορθολογισμό των διοικητικών διαδικασιών: οι χώρες υποβάλλουν μόνο ένα στρατηγικό σχέδιο που καλύπτει τις άμεσες ενισχύσεις, την αγροτική ανάπτυξη και τις τομεακές στρατηγικές,
* τη διευκόλυνση της προστασίας του περιβάλλοντος: μέσω μιας σειράς προτύπων και στόχων σε επίπεδο ΕΕ, κάθε χώρα θα προσαρμόσει τις περιβαλλοντικές και κλιματικές δράσεις στην πραγματικότητα.
* την απλούστευση της στήριξης προς τους γεωργούς νεαρής ηλικίας: ένα ενιαίο στρατηγικό σχέδιο θα καταστήσει δυνατή μια συνεκτική δράση για την ανανέωση των γενεών, η οποία θα καλύπτει τόσο τις άμεσες ενισχύσεις όσο και την αγροτική ανάπτυξη. Επιπλέον, οι γεωργοί νεαρής ηλικίας θα έχουν ευκολότερα πρόσβαση σε συμπληρωματικό εισόδημα και σε στήριξη εγκατάστασης, δεδομένου ότι θα μειωθούν τα κριτήρια επιλεξιμότητας.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
