Οι αγρότες έχουν σε πολλά σημεία δίκιο καθώς το κόστος παραγωγής τους επιβαρύνεται από πολύ υψηλή φορολογία τόσο στα καύσιμα όπως και στις άλλες εισροές αλλά και στα εισοδήματά τους. Αναμφίβολα αυτό είναι το άμεσο πρόβλημά τους. Μια επιστροφή φόρου στο πετρέλαιο θα έδινε άμεση επιστροφή μέρους του κόστους με άμεση ωφέλεια και δικαίως το αναφέρουν στα δελτία ειδήσεων πολλοί από τους αγρότες των μπλόκων. Θα αποφύγω τον πειρασμό να αναλύσω πως ένα μέρος της μείωσης του κόστους παραγωγής περνά από τους ίδιους και τις ομαδικές αγορές εφοδίων σε μεγάλες ποσότητες, ή την ομαδική χρήση μηχανημάτων ή ακόμα και την ιδιο-παραγωγή καυσίμου. Έχω γράψει για αυτά παλαιότερα.
Θα επικεντρωθώ εδώ στο θέμα της άρδευσης. Το μεγαλύτερο τμήμα των αρδευόμενων εκτάσεων στη Θεσσαλία καλύπτεται από αντλούμενο από υπόγειους υδροφορείς αρδευτικό νερό. Το νερό αυτό που βρισκόταν σε βάθος λίγων μέτρων πριν από 50 χρόνια σήμερα έχει φτάσει σε βάθη 100 και περισσότερων μέτρων εξ αιτίας της άντλησης νερών πέρα από τις δυνατότητες αναπλήρωσης του συστήματος από τις βροχές και τις απορροές από τις ορεινές εκτάσεις που περικλείουν τη Θεσσαλία. Αυτό δημιουργεί ένα τεράστιο κόστος άρδευσης που πληρώνουν οι αγρότες μας και επιβαρύνει το κόστος παραγωγής πολύ περισσότερο από το πετρέλαιο ή τα άλλα εφόδια. Σήμερα σε πολλές περιοχές οι αγρότες πληρώνουν μόνο για την άντληση του νερού πάνω από 50 €/στρέμμα που μαζί με το κόστος εφαρμογής (αυτοκινούμενοι αρδευτές, λάστιχα για στάγδην, λοιπός εξοπλισμός) ξεπερνά τα 70€/στρέμμα. Για να αντιληφθεί κανείς τι σημαίνει αυτό, μια παραγωγή βαμβακιού 300 κιλών/στρέμμα με τη φετινή τιμή των 0,50 €/κιλό δίνει ακαθάριστο εισόδημα 150 €/στρέμμα δηλαδή το κόστος άρδευσης είναι το 46% του.
Μια δεύτερη διάσταση του προβλήματος είναι η ανισότητα μεταξύ των αγροτών. Σε περιοχές της χώρας η πολιτεία έχει εκτελέσει έργα ταμίευσης και διανομής του νερού με επιφανειακά νερά που το κόστος άρδευσης είναι κάτω από 10 €/στρέμμα ενώ στη Θεσσαλία η έλλειψη έργων ταμίευσης και διανομής νερού κάνουν το κόστος άρδευσης στις περισσότερες περιοχές δυσβάσταχτο. Αυτό προφανώς δημιουργεί αθέμιτο ανταγωνισμό μεταξύ των αγροτών που καλούνται να ανταγωνιστούν τόσο στο εσωτερικό όσο και στις διεθνείς αγορές με δυσμενείς συνθήκες.
Αναγνωρίζω ότι η εξασφάλιση φθηνού και επαρκούς νερού δεν λύνεται «αύριο». Θεωρώ όμως ότι οι αγρότες θα πρέπει να προτάξουν τα θέματα διαχείρισης των υδάτων της Θεσσαλίας στους αγώνες τους καθώς αυτά θα λύσουν μακροχρόνια το πρόβλημα του κόστους παραγωγής. Θα πρέπει ιδιαίτερα να πιεστεί η παρούσα κυβέρνηση της χώρας η οποία αρνείται πεισματικά να κάνει οτιδήποτε για να λύσει το πρόβλημα καθώς 3 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού έχουν ήδη υπεραντληθεί από τους υπόγειους υδροφορείς και η περιοχή απειλείται με οικολογική καταστροφή καθώς μέτωπα θαλασσινού νερού εισέρχονται στους υδροφορείς. Έργα τελειωμένα όπως το φράγμα και ο ταμιευτήρας της Μεσοχώρας σέρνονται χωρίς πολιτική βούληση να λυθούν, το θέμα των αποζημιώσεων των κατοίκων που θίγονται, το ημιτελές φράγμα της Συκιάς με τη σήραγγα εκτροπής αφήνονται και καταρρέουν ενώ και τα δύο έργα θα μπορούσαν να παράγουν φθηνή και ντόπια ηλεκτρική ενέργεια και να υποκαταστήσουν εισαγόμενη ενέργεια ή ενέργεια από υδρογονάνθρακες. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο σχέδιο για την ενέργεια μέχρι το 2030 η υδροηλεκτρική ενέργεια παραμένει σταθερή ενώ ο λιγνίτης αντικαθίσταται από εισαγόμενο φυσικό αέριο. Αυτό είναι ιδεοληψία κατά της αξιοποίησης υδραυλικής ενέργειας ή κάτι άλλο; Σημειώνω ότι από τα σχέδια διαχείρισης υδάτων του 2014 που προέβλεπαν και μεταφορά ποσοτήτων από τον Θεσσαλικό Αχελώο και από την αναθεώρηση του 2017 που με εντολή του υπουργού Περιβάλλοντος τα έργα περιορίστηκαν εσωτερικά των ορεινών όγκων, δεν έχει γίνει καμία ενέργεια για να υλοποιηθούν τα προτεινόμενα. Ούτε μια προκήρυξη μελέτης, ούτε περάτωση ενός έργου. Γενικώς αδράνεια. Ευτυχώς που η Περιφέρεια Θεσσαλίας κατάφερε να ξεκολλήσει και να τελειώσει τον ταμιευτήρα της τέως λίμνης Κάρλας και σε λίγο θα έχουμε ένα σημαντικό έργο που θα ανακουφίσει τις γύρω περιοχές.
Για αυτό όλοι οι Θεσσαλοί και όχι μόνο οι αγρότες πρέπει να προτάξουμε το θέμα της ορθής διαχείρισης των υδάτων για να διατηρηθεί και να αναπτυχθεί η γεωργία μας, αλλά και να διατηρηθεί η ζωή στην περιοχή καθώς οι κίνδυνοι της κλιματικής αλλαγής και ερημοποίησης είναι μπροστά μας.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
