Γιατί έπρεπε να περιγράψω το σύστημα που είναι λίγο δύσκολο χωρίς να μπω σε λεπτομέρειες. Κάποιος φίλος όμως μου τηλεφώνησε και μου το επισήμανε. Για αυτό γράφω το σημερινό σημείωμα για να τον καλύψω.
Η δουλειά του συστήματος θερισμού είναι κόψει τα στελέχη του φυτού με τα στάχια, να τα συγκεντρώσει στο μέσο της σκάφης και να τα προωθήσει προς το σύστημα θερισμού. Η κοπή των στελεχών γίνεται με ένα σύστημα μαχαιριών που παλινδρομούν ανάμεσα στις λόγχες που συγκρατούν τα στελέχη και δημιουργούν μια δράση ψαλιδιού που κάνει τη κοπή.Είναι χαρακτηριστικό ότι τα μαχαιράκια στις Θ/Α είναι οδοντωτά για να συγκρατούν καλύτερα τα στελέχη και να προκαλούν την ελάχιστη διατάραξη/κίνηση ενώ στα χορτοκοπτικά είναι λεία.
Μπροστά από τα μαχαίρια και πιο ψηλά βρίσκεται η ανέμη. Η ανέμη είναι ένα κυλινδρικό σώμα που δημιουργείται από έξι δοκίδες που φέρουν επάνω τους ελατηριωτά ελάσματα που οι αγρότες αποκαλούν «τζίνια». Δουλειά της ανέμης είναι να προωθεί τα στελέχη προς τη μηχανή ώστε να κόβονται από τα μαχαίρια και να ωθούνται να πέσουν μέσα στη σκάφη. Για να το κάνει αυτό η ανέμη περιστρέφεται με φορά προς τη μηχανή και πρέπει να έχει μια γραμμική ταχύτητα των δοκίδων 30-50% μεγαλύτερη από τη ταχύτητα της μηχανής. Πρώτη επομένως ρύθμιση είναι η ταχύτητα περιστροφής της. Η ανέμη μπορεί να αλλάζει θέση μπρος- πίσω και πάνω - κάτω. Επίσης τα ελατηριωτά ελάσματα μπορούν να αλλάζουν γωνία.Το πάνω-κάτω ρυθμίζεται έτσι ώστε οι δοκίδες να κτυπούν το στέλεχος λίγο κάτω από το στάχυ. Αν χτυπά πάνω στο στάχυ τότε το αναταράσσει και αυξάνει τις απώλειες από πτώση σπόρων ενώ αν πάει πολύ χαμηλά μπορεί να σπάσει το στέλεχος που «πιάνεται» από τη δοκίδα και μπορεί να εκριζωθεί και να μείνει στο χωράφι. Σε κανονικές συνθήκες η ανέμη τοποθετείται λίγο πιο μπροστά από τα μαχαίρια και τα ελατηριωτά ελάσματα ρυθμίζονται να είναι κατακόρυφα στη χαμηλότερη θέση του κύκλου τους. Όταν όμως τα σιτηρά είναι πλαγιασμένα όπως συμβαίνει πολλές φορές από ισχυρούς ανέμους και βροχές η ανέμη χρησιμοποιείται για να ανυψώνει τα στελέχη και να διευκολύνει τη κοπή τους. Τότε η ανέμη χαμηλώνει, τοποθετείται πολύ πιο μπροστά από τα μαχαίρια και στα ελατηριωτά ελάσματα δίνεται κλίση προς τα πίσω. Με τον τρόπο αυτό όταν η κλίση των στελεχών είναι αντίθετη προς τη κίνηση της μηχανής η ανέμη συναντά τα στελέχη αρκετό χρόνο πριν να φτάσουν τα μαχαίρια, τα ανασηκώνει και έτσι διευκολύνει τη κοπή τους και τη προώθησή τους στη σκάφη. Όταν η κλίση είναι προς τη μηχανή η ανύψωση και η κοπή είναι ευκολότερη καθώς οι λόγχες συμβάλλουν σε αυτό. Η ανύψωση περιορίζει τις απώλειες και κάνει δυνατή τη συγκομιδή έστω με κάπως αυξημένες απώλειες.
Στο βάθος της σκάφης βρίσκεται ο κοχλίας. Ένα κυλινδρικό σώμα με περιελίξεις στην επιφάνειά του που καθώς περιστρέφονται μεταφέρουν τα στελέχη και τα στάχυα στο κέντρο της σκάφης. Στόχος μας είναι η μεταφορά χωρίς να τριφτεί το υλικό ώστε να προκληθεί εκκόκκιση πριν φτάσει στο σύστημα θερισμού. Για αυτό υπάρχουν ρυθμίσεις της θέσης του κοχλία που πρέπει να αλλάζουν ανάλογα με τη ποσότητα του υλικού αλλά και την υγρασία του. Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι τα στελέχη έχουν χαμηλό συντελεστή τριβής όταν είναι ξηρά επομένως κινούνται εύκολα ενώ μεγαλώνει όταν υγρανθούν οπότε κινούνται με δυσκολία. Αν αναλογιστείτε τη διαφορά υγρασίαςπρωί, μεσημέρι και βράδυ αντιλαμβάνεστε ότι εδώ έχουμε άλλη μια ρύθμιση που αλλάζει συνεχώς.
Από το κέντρο τη σκάφης τα στελέχη και τα στάχυα παραλαμβάνονται από το τροφοδοτικό αναβατόρι που τα προωθεί προς το σύστημα θερισμού. Το τροφοδοτικό αναβατόρι δημιουργεί ένα στρώμα υλικού όσο το δυνατό πιο ομοιόμορφο για τροφοδοσία στο σύστημα θερισμού. Και εδώ η ροή εξαρτάται από τη ποσότητα και τη υγρασία του υλικού.
Το σημείωμα αυτό το έγραφα όχι για να μπερδέψω του αναγνώστες αλλά για να τους εξηγήσω πόσο δύσκολη είναι η δουλειά του αγρότη. Ότι πολλά από τα μηχανήματα που χρησιμοποιεί είναι μικρά εργοστάσια που θέλουν συνεχή παρακολούθηση και ρύθμιση. Βάλτε στο λογαριασμό ότι μια Θ/Α με πλάτος εργασίας 5 μέτρα και ταχύτητα 6 km/h θερίζει περίπου 25 στρέμματα την ώρα (30 μείον το χρόνο απωλειών). Με τη κατάτμηση των ιδιοκτησιών η Θ/Α μπορεί να αλλάζει 2 ή περισσότερα χωράφια την ώρα. Προφανώς οι ρυθμίσεις είναι αδύνατο να γίνουν σωστά και φυσικά το πληρώνουμε με αυξημένες απώλειες. Αυτό το θέμα λύνεται;
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
