Οι μηχανές Diesel έχουν σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι των μηχανών που λειτουργούν με σπινθήρα (βενζινομηχανές - κύκλος OTO). Έχουν σαφώς καλύτερη απόδοση και μικρότερη κατανάλωση καυσίμου, μπορούν να λειτουργούν για πολλές χιλιάδες ώρες με πλήρες φορτίο χωρίς να έχουν προβλήματα. Έχουν μεγάλη ροπή και αυτό βοηθά τα τρακτέρ να υπερνικούν τα εμπόδια που συναντούν στη γεωργική πράξη.
Τα τελευταία χρόνια απαιτήσεις για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις έχουν αναγκάσει τους κατασκευαστές να προσθέσουν μια σειρά στοιχείων που βελτιώνουν τη λειτουργία των μηχανών Diesel και μειώνουν τους εκπεμπόμενους ρύπους που έκαναν τα τρακτέρ και τα μηχανήματα πιο βαριά, πιο πολύπλοκα και πιο ακριβά. Αρχικά έγινε μεγάλη προσπάθεια για βελτίωση της ποιότητας του καυσίμου για μείωση της περιεκτικότητας σε θείο κάτω από ορισμένο όριο. Ακολούθησαν οι προδιαγραφές για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου όπως το διοξείδιο του άνθρακα και των οξειδίων του αζώτου καθώς και των εκπομπών μικροσωματιδίων που γίνονται συνεχώς αυστηρότερες. Από το 2019 θα ισχύσει η Πέμπτη σειρά μείωσης των εκπομπών στην Ευρώπη με νέες πιο αυστηρές προδιαγραφές.
Οι συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις για βελτίωση των κινητήρων Diesel σε συνδυασμό με συζητήσεις σε Βρετανία και Γαλλία και απαγόρευση κυκλοφορίας οχημάτων με μηχανές Diesel στους αυτοκινητόδρομους μεστά το 2040 αναγκάζει τους κατασκευαστές να διερευνούν νέες λύσεις για τις μηχανές των βαρών οχημάτων για τις μεταφορές και τα τρακτέρ. Ήδη μελετώνται λύσεις με μηχανές που καταναλώνουν φυσικό αέριο αλλά και βιοαέριο όπως οι ελκυστήρες που παρουσίασε η NEWHOLLAND ( Εικόνα 1), επιστροφή στους βενζινοκινητήρες, μηχανές που συνδυάζουν κύκλους βενζίνης και Diesel, δίχρονη μηχανή Diesel με δύο αντίθετα κινούμενα έμβολα. Μια από τις ιδέες είναι η ανάπτυξη υβριδικών τρακτέρ με μηχανή εσωτερικής καύσης και ηλεκτροκινητήρες ή και καθαρά ηλεκτρικών τρακτέρ με μπαταρίες υψηλής απόδοσης που αναπτύσσονται τα τελευταία χρόνια για αποθήκευση της ηλεκτρικής ενέργειας. Ήδη πολλές από τις μεγάλες εταιρείες κατασκευής τρακτέρ έχουν παρουσιάσει ηλεκτρικά τρακτέρ που μπορούν να λειτουργούν χωρίς προβλήματα (Εικόνα 2). Προφανώς δεν έχουν την αυτονομία των σημερινών τρακτέρ με μηχανές Diesel καθώς πρέπει να φορτίζονται κατά διαστήματα και η φόρτιση διαρκεί περισσότερο χρόνο από ένα γέμισμα με πετρέλαιο.
Ένα δεύτερο ερώτημα που τίθεται είναι η δυνατότητα χρήσης των εκτυπωτών τριών διαστάσεων για κατασκευή ανταλλακτικών στα αγροκτήματα ή καλύτερα στις αντιπροσωπίες. Οι εκτυπωτές σήμερα έχουν κεφαλές που εκτοξεύουν μελάνια διαφόρων χρωμάτων και εκτυπώνουν κείμενο ή εικόνες στο χαρτί. Στους εκτυπωτές τριών διαστάσεων οι κεφαλές μπορούν να εκτοξεύουν άλλα υλικά που να τα τοποθετούν και να δημιουργούν τρισδιάστατά σώματα. Τρισδιάστατη εκτύπωση επομένως είναι μια διαδικασία που χρησιμοποιείται για την δημιουργία ενός αντικειμένου κατά την οποία στρώσεις υλικού δημιουργούνται με τον έλεγχο ηλεκτρονικού υπολογιστή. Δηλαδή με βάση σχέδιο που υπάρχει στον Η/Υ γίνεται η εκτύπωση, ουσιαστικά κατασκευή του αντικειμένου σε τρεις διαστάσεις. Στην ουσία έχουμε υλικό που μπορεί να εκτοξευτεί από μια έξοδο του εκτυπωτή (μια κεφαλή) και να μας δώσει ένα τελικό προϊόν τριών διαστάσεων. Τα υλικά σήμερα μπορεί να είναι πλαστικό αλλά ακόμα και τροφές που μπορούν να αναμιγνύονται και να δίνουν ένα τελικό προϊόν διατροφής. Όταν θέλουμε να δημιουργήσουμε ανταλλακτικά μηχανημάτων συνήθως χρειαζόμαστε να είναι αρκετά ανθεκτικά σε εξωτερικές δυνάμεις. Σήμερα η απόθεση στρωμάτων υλικού είναι δύο διαστάσεων και η τρίτη διάσταση προκύπτει από τις διαδοχικές στρώσεις. Η αντοχή των δισδιάστατων στρώσεων σήμερα είναι αρκετά μεγάλη αλλά η σύνδεση μεταξύ των στρώσεων είναι ασθενής. Αυτό το πρόβλημα πρέπει να λυθεί για να μπορέσουμε να επιτύχουμε αρκετά ανθεκτικά σώματα στα ανταλλακτικά των μηχανημάτων μας. Η δυνατότητα αυτή όμως θα διευκολύνει σημαντικά την εύρεση ανταλλακτικών άμεσα χωρίς να χρειαζόμαστε μεταφορές από μακρινές αποστάσεις που μπορούν να καθυστερήσουν τις εργασίες του αγροκτήματος με σημαντικό κόστος από τη καθυστέρηση.
Οι εκτυπωτές τριών διαστάσεων βρίσκονται ήδη στην αγοτά και η τιμή τους μειώνεται συνεχώς. Ήδη διατίθενται σε τιμές που αρχίζουν από τα 2.500€ αλλά οι εκτυπωτές για μέταλλα κοστίζουν πολλές 100άδες χιλιάδες €. Φυσικά αυτούς που χρειαζόμαστε για τη παραγωγή ανταλλακτικών πρέπει να μπορούν να χρειριστούν ατσάλι και θα είναι ακριβότεροι αλλά οι δυνατότητες υπάρχουν και θα αναπτυχθούν στο άμεσο μέλλον. Με τον τρόπο αυτό θα αποφύγουμε τη διατήρηση ανταλλακτικών σε αποθήκες που κοστίζουν ακριβά και φυσικά το κόστος πληρώνεται από το αγρότη - χρήστη. Στη νέα εποχή θα χρειάζεται να στέλνουν μόνο ένα emailμε το σχέδιο.
Στα τελευταία σημειώματα παρουσίασα στοιχεία για τις τεχνολογίες που έρχονται και θα αρχίσουμε να βρίσκουμε μπροστά μας στα επόμενα χρόνια. Η επιτάχυνση της εισαγωγής της τεχνολογίας είναι τεράστια. Σκεφτείτε ότι από το Ησιόδειο ξύλινο άροτρο μέχρι να αναπτυχθεί το χυτό μεταλλικό που χρησιμοποιούμε σήμερα πέρασαν 3000 χρόνια ενώ από το πρώτο τρακτέρ με μηχανή εσωτερικής καύσης μέχρι το πρώτο τρακτέρ χωρίς οδηγό μόλις 100 χρόνια. Η συνηθισμένη τάση μας να θεωρούμε ότι αυτά δεν είναι για την Ελλάδα δεν νομίζω ότι μπορεί να μας σώσει. Είτε προσαρμοζόμαστε και ακολουθούμε τις εξελίξεις είτε μένουμε στην οικονομική μας κρίση αρνούμενοι να συνεργαστούμε και να υιοθετήσουμε τις νέες τεχνολογίες. Η επιλογή είναι δική μας και δεν μας φταίνε οι άλλοι όποιοι φανταζόμαστε ότι είναι αυτοί.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
