Οφείλω να ομολογήσω ότι παρ΄ όλο που το Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας έχει κάμει πολλές απόλυτα επιτυχημένες εφαρμογές δεν καταφέραμε να κάνουμε μια εκτεταμένη εφαρμογή από τον ίδιο το παραγωγό και όχι από εμάς. Πολλές από τις εφαρμογές διαφοροποιημένης λίπανσης ή άρδευσης μπορούσε να γίνει σε οπωρώνες ή αμπελώνες χωρίς ιδιαίτερο κόστος καθώς όλα γίνονταν με τα χέρια αλλά η αποδοχή δεν επιτεύχθηκε. Ίσως μια εξήγηση – παρηγοριά είναι ότι το θέμα δεν είχε ωριμάσει αρκετά για να γίνει εφαρμογή και τώρα έχουμε σειρά εφαρμογών όπως του κ Κράββα στο ρύζι αλλά και την ανάπτυξη του λιπασματοδιανομέα eyeQ που έχω περιγράψει στη περιοχή μας σε σκληρό σιτάρι. Ίσως χρειάζεται περισσότερο από μια δεκαετία πειραματικών εφαρμογών και διάδοσης των αποτελεσμάτων για να γίνουν αποδεκτές οι νέες ιδέες. Για μένα πάντως είναι μια μεγάλη ικανοποίηση, που έγινε με επιτυχία μια μεγάλη εφαρμογή. Είναι σημαντικό να αναφέρω ότι ο κ. Κράββας κατέληξε ότι με τη τεχνολογία αυτή η λήψη αποφάσεων διαχείρισης του αγροκτήματος απλουστεύεται ενώ σημαντική βελτίωση παρατήρησε στη βιοποικιλότητα και την άγρια ζωή στα ριζοχώραφα.
Η δεύτερη εντυπωσιακή παρουσίαση ήταν του κ Κώστα Τζαβάρα, ενός αγρότη από τα Ψαχνά Εύβοιας.Το αγρόκτημα είναι ένα υπόδειγμα μιας καθετοποιημένης σε μεγάλο βαθμό αγροτικής επιχείρησης με οπωρώνες κυρίως φιστικιών Αιγίνης με εγκαταστάσεις καθαρισμού, ξήρανσης αποθήκευσης σε ένα αγρόκτημα 150 στρεμμάτων. Δεν μπόρεσα να συγκρατήσω λεπτομέρειες για να σας μεταφέρω καθώς δεν υπήρχε σχετική παρουσίαση.
Η Τρίτη παρουσίαση ήταν του αγροκτήματος Κεφαλά. Είναι μια μονάδα σε ένα βαθμό καθετοποιημένη καθώς παράγει η ίδια μεγάλο μέρος των ζωοτροφών που καταναλώνει. Καλλιεργεί 1600 στρέμματα (1000 ξηρικά και 600 ποτιστικά). Έχει τρία τρακτέρ με τα παρελκόμενά τους. Ο στάβλος (Εικόνα 1) έχει μια σειρά αυτοματισμών όπως:
• ρομποτικό σύστημα καθαρισμού του μειώνει ουσιαστικά τις απαιτήσεις σε ανθρώπινη εργασία και αφήνει χρόνο τόσο για τις άλλες δουλειές του αγροκτήματος όσο και για προσωπικό χρόνο,
• αυτοκινούμενο όχημα μίξης ζωοτροφών και διανομής στα παχνιά που επίσης μειώνει την ανθρώπινη εργασία και επιτρέπει τη διανομή της τροφής εύκολα και γρήγορα.
• μεγάλο αμελκτήριο με ηλεκτρονικό σύστημα αναγνώρισης των ζώων και παρακολούθησης της ποσότητας και της ποιότητας γάλακτος που παράγει η κάθε αγελάδα κάτι που βοηθά τόσο στη σωστή διατροφή όσο και στην έγκαιρη διάγνωση ασθενειών.
• λογισμικό για παρακολούθηση όλου του στάβλου που συμβάλει ουσιαστικά στη διαχείριση της μονάδας.
• σύστημα αερισμού και δροσισμού των αγελάδων για το καλοκαίρι. Είναι ενδιαφέρον πόσο σημαντικό πρόβλημα είναι η καλοκαιρινή ζέστη για τη καλή απόδοση των ζώων ενώ το κρύο του χειμώνα δεν δημιουργεί το ίδιο πρόβλημα.
Η μονάδα Κεφαλά επιτυγχάνει σημαντικά υψηλές αποδόσεις σε γάλα με μέση παραγωγή ανά ζώο το χρόνο τα 9680 κιλά ενώ υψηλά είναι τα ποιοτικά χαρακτηριστικά όπως περιεκτικότητα σε λίπος που έφτασε το 2016 σε 4,48%. Είναι σαφές ότι η καλή διαχείριση των ζώων και η καλή διατροφή εξασφαλίζουν της υψηλές αποδόσεις και την καλή υγεία των ζώων.
Αλλά η μονάδα Κεφαλά δεν περιορίζεται μόνο στη γαλακτοπαραγωγή. Συμμετέχει και στην εταιρία βιοαέριο Λαγκαδά ΑΕ που δραστηριοποιείται στο χώρο της διαχείρισης των αποβλήτων στάβλων της περιοχής μέσω αναερόβιας ζύμωσης που παράγει μεθάνιο και υποπροϊόν ένα οργανικό υλικό με υψηλή περιεκτικότητα σε άζωτο κατάλληλο τόσο για εδαφοβελτιωτικό και λίπασμα όσο και για άλλες χρήσεις. Το μεθάνιο μετατρέπεται σε ηλεκτρική ενέργεια που συμβάλλει στην οικονομικότητα της μονάδας.
Οι τρεις αγρότες έδωσαν δείγματα επιτυχημένων πρακτικών που μπορούν να συμβάλλουν ουσιαστικά στη βελτίωση της απόδοσης του πρωτογενούς τομέα και υπόδειγμα ορθών επενδύσεων και αξιοποίησης της εκμηχάνισης με αποτέλεσμα ανθηρές οικονομικά επιχειρήσεις. Οι μονάδες Κράββα και Κεφαλά είχαν την τύχη να έχουν ένα ισχυρό οικογενειακό δυναμικό με σπουδές στην Ελλάδα αλλά και το Εξωτερικό (σημειώνω έναν απόφοιτο της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής) ενώ ο κ. Τζαβάρας έχει ένα από τα παιδιά του να σπουδάζει στο ΤΕΙ Θεσσαλίας. Είχαν επίσης τη τύχη να συνεργαστούν με εταιρίες που τους προσέφεραν πολύτιμες υπηρεσίες τόσο στην ανάπτυξη και χρήση των νέων τεχνολογιών όσο και στη συμμετοχή σε αναπτυξιακά προγράμματα που χρηματοδότησαν σε ένα βαθμό τις επενδύσεις τους.
Ένα ερώτημα που μπορεί να τεθεί είναι τι θα μπορούσε να ωφεληθεί από το παράδειγμά τους ο μέσος Έλληνας αγρότης των 100 στρεμμάτων ή των λίγων δεκάδων αγελάδων. Νομίζω ότι το υπόδειγμα Τζαβάρα δείχνει τη δυνατότητα δημιουργίας βιώσιμων μονάδων με οπωροκηπευτικά και σκληρή δουλειά που δίνουν υψηλό εισόδημα και βιώσιμη μονάδα. Η μονάδα Κράββα αποδεικνύει την αποδοτικότητα της χρήσης νέων τεχνολογιών. Οι απαιτούμενες επενδύσεις δεν μπορούν να γίνουν από τη μονάδα των 100 στρεμμάτων επομένως πρέπει να γίνουν είτε από ομάδες συνεργαζόμενων παραγωγών που θα μοιραστούν το κόστος είτε από επαγγελματίες του είδους που θα κάνουν την εφαρμογή και προφανώς θα πάρουν το ρίσκο αλλά και μέρος της ωφέλειας. Η μονάδα Κεφαλά δείχνει επίσης μια πετυχημένη κτηνοτροφική μονάδα αλλά και τη συνεργασία με άλλους για επίλυση προβλημάτων όπως η διαχείριση των αποβλήτων. Η παραγωγή ζωοτροφών στο αγρόκτημα εξασφαλίζει σημαντικά πλεονεκτήματα καθώς οι συνθήκες της χώρας επιτρέπουν υψηλές αποδόσεις.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
