Αυτό τους κάνει κακό διότι, ενώ η τιμή του προϊόντος καθορίζεται από τις διεθνείς αγορές, η παραγωγή και το απαιτούμενο κόστος παραγωγής που είναι αλληλένδετα ορίζονται από τον ίδιο τον παραγωγό. Επομένως είναι λογικό να ασχολείται περισσότερο με αυτά, κάτι που μάλλον δεν συμβαίνει αν κρίνω από τις επενδύσεις που συνήθως κάνει. Το θέμα της τιμής φαίνεται να μπορεί να καθοριστεί χονδρικά πριν από την έναρξη της καλλιεργητικής περιόδου με τα προγράμματα συμβολαιακής γεωργίας που προωθούν πολλές βιομηχανίες μεταποίησης γεωργικών προϊόντων της χώρας που προσφέρουν μια εγγυημένη τιμή. Το μεγάλο πλεονέκτημα της γνωστής τιμής είναι ότι ο παραγωγός μπορεί με βάση αυτή να ορίσει το κόστος παραγωγής για να έχει στο τέλος κέρδος. Αυτό είναι το πλεονέκτημα των συμβολαίων υπό τον όρο ότι ο παραγωγός γνωρίζει το κόστος παραγωγής και θα το προσαρμόσει στην προσδοκώμενη τιμή. Παρόλο που έχω αναφερθεί πολλές φορές στο κόστος παραγωγής και κυρίως στο κόστος των γεωργικών μηχανημάτων, θα προσπαθήσω στα επόμενα σημειώματα να αναλύσω το κόστος παραγωγής σκληρού σίτου για να βοηθήσω τους αγρότες να καταλάβουν πώς μπορούν να αυξήσουν το κέρδος τους.
Ένα ενδεικτικό κόστος παραγωγής σκληρού σίτου φαίνεται στον Πίνακα.
Το κόστος στον Πίνακα υπολογίζεται με βάση τις τιμές που χρεώνουν οι επαγγελματίες του είδους και τις τιμές των εφοδίων της αγοράς. Υπολογίζονται όλες οι καλλιεργητικές φροντίδες, όπως ψεκασμοί για ασθένειες που δεν εφαρμόζονται πάντα.
Μια ανάλυση μας δίνει κόστος παραγωγής από 90,4 έως 99.3 ευρώ/στρ. Το κόστος επιμερίζεται σε 21 ευρώ/στρέμμα για την κατεργασία του εδάφους (αυτό αντιστοιχεί σε περισσότερο από 100 κιλά σιτάρι), 15 ευρώ/στρ για σπορά, 23,3 για λίπανση (άλλα 115 κιλά σιτάρι) , 15 ευρώ/στρ για φυτοπροστασία, 15 ευρώ/στρ για άρδευση (εδώ σηκώνει πολλή συζήτηση καθώς το κόστος εξαρτάται από το βάθος άντλησης κ.λπ.) και 10ευρώ/στρ για συγκομιδή.
Αν δεχτούμε μια μεγάλη παραγωγή λόγω άρδευσης των 400-500 κιλών το στρέμμα, τότε με τις σημερινές τιμές το κόστος μόλις καλύπτεται.
Βλέπουμε ότι η κατεργασία και η λίπανση είναι περίπου το 50% του κόστους. Ένα ερώτημα που πρέπει να τεθεί είναι αν όλες αυτές οι καλλιεργητικές φροντίδες χρειάζονται ή πώς μπορούμε να τις βελτιώσουμε για να μειώσουμε το κόστος παραγωγής. Γιατί καλά ή άσχημα οι τιμές του προϊόντος καθορίζονται, όπως είπαμε πιο πάνω, από τις διεθνείς τιμές και εμείς ελάχιστα μπορούμε να επηρεάσουμε ενώ η παραγωγή κατά ένα μέρος ορίζεται από εμάς και κατά ένα από το χωράφι (γονιμότητα) και από τις καιρικές συνθήκες.
Πρώτη απόφαση που πρέπει να πάρει ο παραγωγός είναι να αποφασίσει για την αμειψισπορά που θα ακολουθήσει. Όπως έχω γράψει οι αμειψισπορές δηλαδή η εναλλαγή καλλιεργειών, είναι απαραίτητες διότι:
1) Αυξάνουν τις αποδόσεις 2) Μειώνουν τις προσβολές από ζιζάνια, έντομα και ασθένειες 3) Η χρησιμοποίηση ψυχανθών μειώνει τις ανάγκες σε υψηλής αξίας αζωτούχο λίπανση 4) Διαφοροποιούν το εισόδημα και αν καταστραφεί μια καλλιέργεια από τον καιρό ή άλλον λόγο είτε η παραγωγή και η τιμή είναι πολύ χαμηλά, κάποια άλλη καλλιέργεια θα δώσει εισόδημα στον γεωργό 5) Διαφοροποιεί τον χρόνο εκτέλεσης των εργασιών και μειώνει τη συγκέντρωση εργασίας σε ορισμένες περιόδους τον χρόνο 6) Διαφοροποιεί επίσης τους χρόνους άρδευσης και ομαλοποιεί τη ζήτηση αρδευτικού νερού.
Η εναλλαγή ποτιστικών και ξηρικών καλλιεργειών στις αρδευόμενες περιοχές είναι επιθυμητή ενώ στις ξηρικές η εναλλαγή με ψυχανθή ή άλλες ξηρικές καλλιέργειες (π.χ. σιτάρι με κριθάρι, ελαιοκράμβη ή κάποια καλλιέργεια για ενσίρωση που θα συγκομίσει νωρίς το προϊόν πριν καρποφορήσουν τα ζιζάνια). Εδώ θα πρέπει να τονίσω ότι θα πρέπει ο παραγωγός να σκέφτεται το εισόδημά του για σειρά ετών και όχι για το κάθε έτος χωριστά. Μια καλλιέργεια που ίσως του δώσει μία χρονιά λιγότερο εισόδημα μπορεί να του το επιστρέψει τις επόμενες με μειωμένο κόστος λίπανσης, ζιζανιοκτονίας ή φυτοπροστασίας ή με αυξημένη παραγωγή.
Δυστυχώς οι υπερβολικές επιδοτήσεις σε ορισμένες καλλιέργειας μας έκαναν να ξεχάσουμε την αμειψισπορά. Τώρα και με την υποκίνηση της ΚΑΠ θα πρέπει να τις ξαναθυμηθούμε αλλά και να αναπτύξουμε νέες ιδέες. Σημειώστε ότι η νέα ΚΑΠ που συζητείται αναμένεται να έχει περισσότερες στοχευμένες δράσεις και όρους για την καταβολή των επιδοτήσεων.
Το επόμενο ερώτημα που τίθεται είναι ποιες δαπάνες του κόστους μπορούμε να μειώσουμε και πώς. Αυτό θα αναλύσω στα επόμενα σημειώματα.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος,
ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
