Το μηχάνημα προκαλεί μια ανάδευση του χόρτου και τα λεπτά ελάσματα προκαλούν αμυχές στην επιδερμίδα των στελεχών του χόρτου που αυξάνει ουσιαστικά την ταχύτητα ξήρανσης.
Το κάθε μηχάνημα που αυξάνει την ταχύτητα ξήρανσης έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα.
Οι λείοι κύλινδροι σύνθλιψης διευκολύνουν την ξήρανση αλλά προκαλούν μεγάλες απώλειες αν τυχόν έχουμε βροχή και πρέπει να μετακινήσουμε και αναστρέψουμε τον σωρό. Αυτό είναι το κύριο μειονέκτημα. Οι πτυχωτή κύλινδροι κάνουν πιο ομοιόμορφη την ξήρανση του χόρτου, ιδιαίτερα της μηδικής. Τα περιστρεφόμενα ελάσματα – αναδευτήρες δημιουργούν συνθήκες αύξησης της ξήρανσης και φαίνεται να δίνουν καλύτερα αποτελέσματα σε βορειότερα κλίματα. Προφανώς η καταλληλόλητα του κάθε συστήματος εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες και το είδος του φυτού που συγκιμίζουμε.
Μετά την ξήρανση τα χόρτο δεματοποιείται. Κατά τη δεματοποίηση του χόρτου έχουμε αύξηση της πυκνότητας του για ευκολότερη διακίνηση και αποθήκευση. Έχουν αναπτυχθεί πολλά συστήματα δεματοποίησης που παρουσιάζουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα για κάθε μορφή εκμεταλλεύσεως. Μπορούμε να διακρίνουμε δύο κατηγορίες: Τα ορθογώνια και τα κυλινδρικά δέματα. Σε κάθε κατηγορία υπάρχουν μηχανές που παράγουν δέματα από 20 KG μέχρι πολλές εκατοντάδες κιλά. Το υλικό συσκευασίας μπορεί να είναι σύρμα ή σχοινί και τελευταία πλαστικά δίκτυα για τα κυλινδρικά δέματα. Όλα τα μηχανήματα δεματοποίησης έχουν ένα μηχανισμό που ανυψώνει το χόρτο από το έδαφος και το προωθεί στον μηχανισμό συμπίεσης και συσκευασίας του δέματος που αφήνεται τελικά στο χωράφι για να φορτωθεί στη συνέχεια σε οχήματα μεταφοράς.
Τα μηχανήματα που παράγουν ορθογώνια δέματα δημιουργούν δέματα διαφόρων διαστάσεων και βάρους. Τα μικρά δέματα (Εικόνα 3) έχουν βάρος από 20 έως 40 κιλά και μπορούν να διακινηθούν μα τα χέρια. Είναι κατάλληλα για μικρές μονάδας κυρίως προβατοτροφίας που συνήθως δεν διαθέτουν εξοπλισμό για να τα διακινήσουν. Έχουν όμως υψηλό κόστος εργασίας. Τα μεγάλα ορθογώνια δέματα (Εικόνα 4) που φτάνουν σε βάρος τα 1000 κιλά διακινούνται μηχανικά και αυτό μειώνει το κόστος. Τα μηχανήματα που τα δημιουργούν είναι ιδιαίτερα ακριβά και όπως είναι κατανοητό απαιτούν μεγάλες εκτάσεις για να είναι οικονομικά αποδοτικά. Το πλεονέκτημα των ορθογωνίων δεμάτων είναι η μεγαλύτερη πυκνότητα του χόρτου, η καλύτερη εκμετάλλευση του χώρου των μέσων μεταφοράς και της αποθήκης και η εύκολη διακίνηση τους που μειώνουν το κόστος παραγωγής (συγκομιδής) του χόρτου. Το μειονέκτημα που έχουν είναι ότι εάν πέσει βροχή επάνω τους διεισδύει μέσα στο δέμα και το καταστρέφει. Επομένως απαιτεί αποθήκευση σε καλυμμένο χώρο.
Τα μηχανήματα παραγωγής μεγάλων κυλινδρικών δεμάτων δημιουργούν δέματα από 200 έως 1000 κιλά. Υπάρχουν διάφοροι τύποι που η περιγραφή του ξεφεύγει από τους στόχους αυτού του σημειώματος. Είναι γενικά απλούστερα από τα μηχανήματα των ορθογωνίων δεμάτων καθώς το δέμα στο τέλος συσκευάζεται με ένα απλό περιτύλιγμα ενός σχοινιού ή διχτυού χωρίς να χρειάζεται κόμπους κλπ που θέλουν σχετικά πολύπλοκους μηχανισμούς για να γίνουν. Επομένως είναι μηχανήματα χαμηλού κόστους. Ένα δεύτερο πλεονέκτημα είναι ότι η τροφοδοσία του χόρτου γίνεται από ένα άνοιγμα που κάνει εύκολη τη ροή ακόμα και χόρτου χλωρού (ενσίρωση σε κυλινδρικά δέματα) ή για συγκομιδή βιομάζας. Το τρίτο πλεονέκτημα είναι ότι τα δέματα αν μείνουν στη βροχή, η βροχή δεν διεισδύει στο δέμα αλλά κυλά όπως σε σκεπή από χόρτο. Αυτό επιτρέπει την αποθήκευση των δεμάτων στο ύπαιθρο (αρκεί το έδαφος από κάτω να είναι ξηρό) με ελάχιστες απώλειες κάτι που μειώνει το κόστος αποθήκευσης. Το πέμπτο πλεονέκτημα είναι η δυνατότητα μηχανικής διακίνησης των δεμάτων που επίσης μειώνει το κόστος διακίνησης. Μειονεκτήματα των μεγάλων κυλινδρικών δεμάτων είναι η κακή εκμετάλλευση του χώρου στα οχήματα μεταφοράς και στην αποθήκη, η μη συνεχής λειτουργία της μηχανής καθώς η μηχανή πρέπει να σταματήσει για να συσκευάσει (δέσει) το δέμα και να το αποθέσει στο έδαφος κάτι που μειώνει την απόδοσή της. Τέλος υπάρχει κίνδυνος να κυλίσουν τα δέματα σε επικλινή εδάφη και να προκαλέσουν ατυχήματα.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
