Στη χώρα μας χρησιμοποιούμε κυρίως τους χορτοσυλλέκτες δηλαδή μηχανήματα που παίρνουν το χόρτο από μία σειρά όπως το αφήνει το χορτοκοπτικό (περίπου 1,5 μέτρο) και το μεταφέρουν στη διπλανή σειρά αναστρέφοντάς το. Με τον τρόπο αυτό από τη μια πλευρά επιταχύνεται η ξήρανση και από την άλλη δημιουργούνται σειρές (συνήθως από τρεις σειρές του χορτοκοπτικού) με αρκετό χόρτο για την αποδοτική λειτουργία των χορτοδετικών μηχανών που δημιουργούν τα δέματα του ξηρού χόρτου για τη μεταφορά τους στην αποθήκη. Οι αναδευτήρες μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως χορτοσυλλλέκτες αλλά στη χώρα μας χρησιμοποιούνται συνήθως τύποι όπως αυτοί της Εικόνας 2.
Μεγάλη επιτάχυνση της ξήρανσης του χόρτου επιτυγχάνεται με τα μηχανήματα που προκαλούν διακοπές της επιδερμίδας του χόρτου και έτσι επιταχύνουν την ξήρανσή του. Η διακοπή της συνέχειας της επιδερμίδας μπορεί να γίνει με σύνθλιψη του χόρτου είτε με ανάδευσή του με περιστρεφόμενα ελάσματα. Από έρευνες που έγιναν (κυρίως σε φυτά μηδικής) έχει παρατηρηθεί ότι το λεπτό φύλλωμα του χόρτου αφυδατώνεται ταχύτερα από τους χονδρότερους βλαστούς. Έχει βρεθεί σε αναλύσεις φυτών μηδικής ότι όταν η μέση υγρασία είναι 20 –25 % τα φύλλα έχουν υγρασία κατάλληλη για αποθήκευση 12 –14% ενώ τα στελέχη έχουν 27 –33%. Αυτό δημιουργεί πρόβλημα απωλειών των φύλλων κατά την συγκομιδή. Διότι τα ξηρά φύλλα τρίβονται ενώ οι βλαστοί είναι ακόμα υγροί. Αν ληφθεί υπόψη ότι τα φύλλα περιέχουν το 70% της πρωτεΐνης και το 90% της καροτίνης η σημασία των απωλειών είναι προφανής. Έχει επίσης παρατηρηθεί ότι τα τμήματα του φυτού που βρίσκονται εκτεθειμένα στον ήλιο ξηραίνονται γρηγορότερα από τα καλυμμένα. Η ξήρανση επιτυγχάνεται ταχύτερα όταν τα φυτά στο έδαφος είναι κατά τέτοιον τρόπο τοποθετημένα ώστε να επιτρέπουν την μεγαλύτερη δυνατή κυκλοφορία του αέρα. Από την άποψη της επιτάχυνσης της ξήρανσης του χόρτου θα έπρεπε να επιταχύνουμε την ξήρανση των στελεχών ώστε η ξήρανση του φυτού να είναι ομοιόμορφη (π.χ. με «σπάσιμο» των στελεχών). Τα φυτά θα πρέπει να τοποθετούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε τα στελέχη κατά το δυνατόν να ευρίσκονται στην εξωτερική πλευρά και συγχρόνως να δημιουργείται ένας σκελετός που να αφήνει κενά στο σώμα του σωρού των φυτώνπου αφ’ενός να επιτρέπει τον αερισμό αφ’ ετέρου να είναι αρκετά ανθεκτικός στη διάρκεια της περιόδου ξηράνσεως (να μην «κάθεται»). Όλες αυτές τις εργασίες τις πετυχαίνουμε με μηχανήματα που ανήκουν στην κατηγορία των μηχανημάτων περιποίησης του χόρτου.Έχουν τη μορφή κυλίνδρων που το χόρτο υποχρεώνεται να περάσει ανάμεσά τους και να υποστεί σύνθλιψη για αυτό και τα μηχανήματα αυτά τα ονομάζουμε συνθλιπτικά. Συνήθως είναι ενσωματωμένα με τα χροστοκοπτικά. Τα σύνθετα αυτά μηχανήματα κόβουν το χόρτο, το περνούν μέσα από τους κυλίνδρους και το αφήνουν σε σωρούς έτοιμους για τη δεματοποίηση. Υπάρχουν δύο κατηγορίες κυλίνδρων: οι λείοι (crushers- Εικόνα 2)και αυτοί με προεξοχές (crimpers- Εικόνα 3). Οι δύο τύποι κυλίνδρων έχουν διαφορετική δράση στα φυτά. Οι λείοι κάνουν ένα «σιδέρωμα» του φυτού που επιδρά παρόμοια στα φύλλα και τους βλαστούς. Φυσικά, τα χονδρότερα στελέχη υφίστανται μεγαλύτερη θραύση που αυξάνει την ταχύτητα ξηράνσεώς τους. Αυτό προκαλεί μείωση των δυνάμεων που κρατούν τα φύλα στα στελέχη και αυτό κάνει το κάθε χειρισμό του χόρτου να προκαλεί απώλειες των φύλλων. Οι πτυχωτοί κύλινδροι κάνουν θραύσεις κυρίως των στελεχών και επιταχύνουν την ξήρανση τους βοηθώντας στη πιο ομοιόμορφη ξήρανση όλου του φυτού. Η μείωση του χρόνου ξηράνσεως είναι σημαντική και μπορεί να φθάσει το 50%. Η πίεση μεταξύ των κυλίνδρων ρυθμίζεται με τη βοήθεια ενός ελατηρίου. Η ρύθμιση πρέπει να γίνεται με προσοχή . Υπερβολική πίεση προκαλεί έξοδο των υγρών από τη χλωρομάζα που είναι μεγάλη απώλεια στοιχείων. Επίσης προκαλεί τεμαχισμό των φυτών που δεν μπορούν να υποστούν μετέπειτα χειρισμούς χωρίς απώλειες. Αντίθετα μικρή πίεση δεν θα δώσει την επιθυμητή ταχύτητα ξηράνσεως. Η πίεση ρυθμίζεται ανάλογα με την ποσότητα της χλωρομάζας. Η ταχύτητα των κυλίνδρων ρυθμίζεται ανάλογα με την ταχύτητα κινήσεως του ελκυστήρα και την ποσότητα του χόρτου. Η γραμμική ταχύτητα των κυλίνδρων δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το τριπλάσιο της ταχύτητας του ελκυστήρα αλλά δεν πρέπει να είναι λιγότερο από 1,5 φορά. Διαφορετικά το χόρτο συσσωρεύεται μπροστά από τους κυλίνδρους. Οι κύλινδροι είναι συνήθως προσαρμοσμένοι πίσω από ένα χορτοκοπτικό μηχάνημα και παραλαμβάνουν το χόρτο αμέσως μετά την κοπή. Στο πίσω μέρος υπάρχει μία κατασκευή από λαμαρίνα στην οποία ρίπτεται το χόρτο από τους κυλίνδρους. Είναι κατά τέτοιο τρόπο διαμορφωμένη ώστε να βοηθά στην σωστή τοποθέτηση των φυτών σε μια σειρά κατάλληλη για την συλλογή ή το γύρισμα στην συνέχεια. Καλά είναι μετά τη σύνθλιψη να αποφεύγεται κάθε μετακίνηση του χόρτου καθώς αυξάνονται οι απώλειες. * Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
