Οι οδοντώσεις έχουν ένα σχήμα τέτοιο που τις επιτρέπει να εισχωρούν στο έδαφος σε μικρό βάθος και να το αναμοχλεύουν καταστρέφοντας τα ζιζάνια (Εικόνα 1). Κατασκευάζονται είτε σε συνεχόμενες συστοιχίες (Εικόνα 2) οπότε περνούν πάνω από όλο το χωράφι καταστρέφοντας τα νεαρά ζιζάνια (Εικόνα 3) είτε συνδυάζονται με σκαλιστήρια για σκαλιστικές καλλιέργειες και σκαλίζουν μόνο πάνω στις σειρές. Σε καλλιέργειες όπως το βαμβάκι, που τα φυτά έχουν ισχυρή πασσαλώδη ρίζα που αναπτύσσουν αμέσως μετά το φύτρωμα, τα περιστροφικά σκαλιστήρια χρησιμοποιούνται πάνω στη σειρά και καταστρέφουν τα νεαρά ζιζάνια χωρίς να ζημιώνουν ουσιαστικά το βαμβάκι που λόγω της μεγάλης ρίζας που έχει αναπτύξει δεν ξεριζώνεται.
Εικόνα 1. Στοιχεία περιστροφικού σκαλιστηριού με χαρακτηριστικές οδοντώσεις
Εικόνα 2 Περιστροφικό σκαλιστήρι με συστοιχία στοιχείων για όλο το χωράφι
Εικόνα 3. Περιστροφικό σκαλιστήρι με στοιχεία μόνο για μέρος του χωραφιού
Τα περιστροφικά σκαλιστήρια τοποθετούνται συνήθως πίσω από το ελκυστήρα για να περιστρέφονται παράλληλα με την κατεύθυνση κινήσεως του μηχανήματος (ο άξονας κάθετος με τη κατεύθυνση κίνησης). Πολλές φορές εργάζονται με κλίση ως προς την κατεύθυνση κίνησης για να κάνουν μεγαλύτερη αναμόχλευση του εδάφους (Εικόνα 4). Τα μηχανήματα αυτά χρησιμοποιούνται εκτεταμένα στις ΗΠΑ για σκάλισμα καλλιεργειών όπως βαμβακιού σε αναχώματα που ξαναδημιουργούνται στο πίσω μέρος από ένα αυλακωτήρα (Εικόνα 5)
Εικόνα 4. Περιστροφικά σκαλιστήρια με κλίση ως προς την κατεύθυνση κίνησης.
Εικόνα 5. Περιστροφικό σκαλιστήρι με αυλακωτήρα στο πίσω μέρος
Τα περιστροφικά σκαλιστήρια έχουν και άλλες χρήσεις όπως σπάσιμο της κρούστας που δημιουργείται στην επιφάνεια του εδάφους. Η κρούστα ή ταράτσωμα του εδάφους είναι μια καταστροφή της δομής του εδάφους που προκαλείται από χτύπημα σταγόνων της βροχής ή άρδευσης (με τεχνητή βροχή όταν η πίεση λειτουργίας των μπεκ είναι χαμηλή και δεν διασπάται το νερό σε μικρά σταγονίδια) σε πολύ ψιλοχωματισμένο έδαφος. Ιδιαίτερα ευαίσθητα είναι τα ιλυώδη εδάφη αλλά και πολλά όξινα ή αλατούχα εδάφη (αρμύρες). Το έδαφος συμπιέζεται από τα χτυπήματα των σταγόνων και όταν το έδαφος ξεραθεί τότε γίνεται πολύ σκληρό και τα νεαρά φυτά δεν μπορούν να το διασπάσουν. Το πρόβλημα είναι πιο έντονο σε δικοτυλήδονα φυτά όπως το βαμβάκι που κατά το φύτρωμα ωθούν τις κοτυληδόνες έξω από το έδαφος. Είναι προφανές ότι οι χονδρές κοτυληδόνες πρέπει να σπάσουν τη κρούστα για να βγουν στην επιφάνεια του εδάφους, Τα περιστροφικά σκαλιστήρια με το κτύπημα και τη μικρή αναμόχλευση τους εδάφους που κάνουν προκαλούν διάσπαση της κρούστας και διευκολύνουν την έξοδο των φυτών. Έχουν χρησιμοποιηθεί και για μικρή αναμόχλευση του εδάφους για υποβοήθηση εξόδου υγρασίας από το έδαφος και ταχύτερη ξήρανση που χρειάζεται όταν υπάρχουν πολλές βροχές νωρίς την άνοιξη αλλά η επίδραση είναι πολύ μικρή.
* Σκαλιστήρια –φρέζες
Είναι φρέζες μικρού πλάτους (κάτω από 0,50 μέτρα) που κινούνται ανάμεσα στις γραμμές των φυτών, κατεργάζονται το έδαφος και καταστρέφουν τα ζιζάνια (Εικόνα 6). Η κάθε μονάδα είναι συνδεδεμένη αρθρωτά σε μια εργαλειοδοκό που συνδέεται με τα τρία σημεία του υδραυλικού του τρακτέρ. Τα σκαπτικά εργαλεία περιστρέφονται σε ένα κιβώτιο (Εικόνα 7) με φορά προς τα πίσω. Κόβουν τμήματα εδάφους που ρίχνουν στο πίσω κάλυμμα και τα θρυμματίζουν. Ισχύει και εδώ όπως στις φρέζες ότι δεν πρέπει να κάνουμε ψιλοχωματισμό του εδάφους πέρα από ένα όριο γιατί καταστρέφουμε τη δομή του εδάφους και είναι περισσότερο επιρρεπές σε συμπίεση, ξοδεύουμε περισσότερη ενέργεια ενώ δεν έχουμε κανένα ουσιαστικό όφελος εκτός από την ωραία όψη του ψιλοχωματισμένου εδάφους που δεν πρέπει να μας ξεγελά.
Εικόνα 6. Σκαλιστήρι φρέζα.
Τα σκαλιστήρια φρέζες κάνουν καλή δουλειά καταστρέφοντας τα αναπτυγμένα ή νεαρά φυτρωμένα ζιζάνια έχουν όμως μικρές ταχύτητες εργασίας και μεγάλη κατανάλωση ενέργειας. Δίνουν μια πολύ όμορφη όψη του χωραφιού χωρίς ζιζάνια και με το έδαφος ψιλοχωματισμένο αλλά τα μειονεκτήματα της φρέζας παραμένουν.
Εικόνα 7. Μονάδα σκαλιστηριού-φρέζας.
Τα τελευταία έτη έχουν αναπτυχθεί πολλά νέα σκαλιστήρια κυρίως για τις βιολογικές καλλιέργειες και τα λαχανικά. Με την εφαρμογή των ηλεκτρονικών στη γεωργία αναπτύχθηκαν και σκαλιστήρια για καταστροφή των ζιζανίων πάνω στις σειρές των φυτών. Με αυτά θα ασχοληθούμε σε κάποιο προσεχές σημείωμα.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
