Η σωστή ρύθμιση φαίνεται στην Εικόνα 1. Η αβαθής διείσδυση(αριστερή θέση της Εικόνας 1) δεν είναι επιθυμητή γιατί δεν καταστρέφει τα ζιζάνια ενώ η βαθιά δεν επίσης επιθυμητή. Η βαθιά αναμόχλευση του εδάφους κατά το σκάλισμα δεν είναι επιθυμητή διότι καθώς τα υνιά λειτουργούν κοντά στα φυτά καταστρέφουν τις ρίζες τους ενώ αυξάνουν την εξάτμιση του νερού και την απώλεια από το έδαφος.
Η καταστροφή μέρους της ρίζας συνήθως δεν φαίνεται καθώς η ρίζα αντικαθίσταται από νέες αλλά δεν παύει να ξοδεύεται μέρος του προϊόντος της φωτοσύνθεσης χωρίς ωφέλεια. Πολλές φορές οι αγρότες (ακόμα και με συμβουλές των γεωπόνων συμβούλων τους) σκαλίζουν βαθιά για να μειώσουν την υγρασία του εδάφους που καθυστερεί τη θέρμανση του την άνοιξη. Αυτό είναι εν μέρει αλήθεια. Το νερό πραγματικά χρειάζεται τετραπλάσια θερμότητα για να ανεβάσει τη θερμοκρασία του κατά 1 βαθμό Κελσίου σχετικά με το έδαφος. Επομένως το υγρό έδαφος θερμαίνεται αργότερα από το ξηρό. Αυτό όμως την άνοιξη όταν ο ζεστός ήλιος λάμπει όλη μέρα σπάνια δημιουργεί πρόβλημα καθώς το έδαφος θερμαίνεται αρκετά γρήγορα.
Εδώ θα ήθελα να αναφερθώ σε μια λανθασμένη τακτική που πολλές φορές κάνουν οι βαμβακοπαραγωγοί. Όταν η άνοιξη είναι υγρή και ψυχρή και το βαμβάκι βρίσκεται στα πρώτα στάδια του φυτρώματος η ανάπτυξη των φυταρίων καθυστερεί σημαντικά. Τότε εμφανίζονται σηψιρριζίες δηλαδή ασθένειες που καταστρέφουν τη ρίζα. Όταν εμφανιστεί ο ήλιος τότε παρατηρούμε πολλά νεαρά φυτά να χάνονται. Αυτό οφείλεται στο ότι με τον ήλιο και τη θέρμανση της ατμόσφαιρας το υπέργειο τμήμα των φυτών αρχίζει να φωτοσυνθέτει και χρειάζεται νερό και θρεπτικά στοιχεία για να το κάνει. Η ρίζα δεν είναι σε θέση να τα προσφέρει εξαιτίας της καταστροφής της από τις σηψιρριζίεςκαι τα φυτά χάνονται. Πολλές φορές οι αγρότες κάνουν βαθιά σκαλίσματα για να μειώσουν το νερό του εδάφους για να θερμανθεί ταχύτερα. Αυτό είναι μάλλον λανθασμένο διότι το φυτό χρειάζεται το νερό για να μπορέσουν οι πρώτες ρίζες που θα αναπτυχθούν να καλύψουν τη ζήτηση του υπέργειου μέρους και το φυτό να αρχίσει να αναπτύσσεται. Ίσως ένα ελαφρό πότισμα να είχε θετικότερα αποτελέσματα καθώς θα βοηθούσε τα φυτάρια να ξεπεράσουν το σοκ της απότομης ηλιοφάνειας και θέρμανσης της ατμόσφαιρας. Παράλληλα πρέπει να τονίσω ότι η κίνηση του τρακτέρ σε υγρό έδαφος προκαλεί συμπίεση του εδάφους που έχει αρνητικές επιπτώσεις σε όλη τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου αλλά και αργότερα.
Η ρύθμιση του βάθους εργασίας γίνεται με χρήση τροχών εδάφους που περιορίζουν τη κίνηση προς τα κάτω των υνιών. Σε καλά σκαλιστήρια τα υνιά βρίσκονται σε ομάδες ανά τρία πάνω σε ένα πλαίσιο τετράπλευρου για να κινούνται πάνω – κάτω χωρίς να αλλάζουν γωνία κλίσεως με ένα τροχό για να ρυθμίζει το βάθος εργασίας. Στην Εικόνα 2 φαίνεται μια ομάδα πέντε υνιών με δύο τροχούς που ρυθμίζουν το βάθος εργασίας. Η ανεξάρτητη ρύθμιση του βάθους εργασίας κάθε ομάδας είναι ιδιαίτερα επιθυμητή καθώς η ρύθμιση δεν επηρεάζεται από τις ανωμαλίες του εδάφους κάτι μάλλον κοινό στα θεσσαλικά χωράφια.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στη ρύθμιση των προφυλακτήρων των νεαρών φυτών τουλάχιστον κατά το σκάλισμα όταν τα φυτά είναι μικρά. Οι προφυλακτήρες αποτρέπουν το έδαφος που αναμοχλεύεται από τα υνιά να καλύπτουν τα νεαρά φυτάρια και να τα καταστρέφουν. Πρέπει επομένως να ρυθμίζονται ώστε να εφάπτονται στο έδαφος και να κινούνται κοντά στη γραμμή των φυτών για να καταστρέψουμε όσο περισσότερα ζιζάνια (σε πλάτος σειράς) μπορούμε.
Θα πρέπει γενικά να πούμε ότι η επέμβαση με τα σκαλιστήρια αερίζει το έδαφος και περιορίζει τη δράση των ζιζανιοκτόνων. Η δράση τους δεν διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα και επομένως το πρόβλημα των ζιζανίων παραμένει και τα σκαλίσματα είναι απαραίτητα. ¨ένα άλλο στοιχείο που πρέπει να έχουμε υπόψη μας είναι ότι όταν σκαλίζουμε πολυετή ζιζάνια τότε πολλές φορές τα πολλαπλασιάζουμε. Για παράδειγμα στη κύπερη η κοπή του υπέργειου τμήματος ανεξαρτητοποιεί τους μικρούς βολβούς που δημιουργούν νέα φυτάρια. Αυτά είναι πιο αδύνατα από το αρχικό αν όμως δεν τα καταστρέψουμε πάλι θα δυναμώσουν και θα δημιουργήσουν μελλοντικά μεγαλύτερο πρόβλημα (Εικόνα 3 δεξιά).
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
