Η γεωργία παραδοσιακά ήταν μια εμπειρική δουλειά που ο γεωργός με την εμπειρία του διαχειριζόταν το χωράφι του. Ανάλογα με τις ικανότητές του επιτύγχανε ή όχι. Παραδοσιακά τα αγροκτήματα ήταν μικρά, οι περισσότερες εργασίες γίνονταν με τα χέρια και ο αγρότης όλη την ημέρα περπατούσε στο χωράφι και παρατηρούσε τα φυτά και διόρθωνε ό,τι διαπίστωνε ότι δεν πήγαινε καλά. Με την εκμηχάνιση της γεωργίας που έγινε μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο στις ανεπτυγμένες χώρες τα αγροκτήματα μεγάλωσαν και η καθημερινή άμεση επαφή του αγρότη με τη φυτεία του περιορίστηκε. Η εμπειρική διαχείριση άρχισε να μην επαρκεί και να χρειάζεται μια πολύ πιο επιμελημένη διαχείριση. Αναλύσεις εδάφους, σύμβουλοι γεωπόνοι, εξελιγμένα φυτοπροστατευικά προϊόντα, εξελιγμένη πρόβλεψη καιρού άρχισαν να χρησιμοποιούνται για την βελτίωση της διαχείρισης. Τα τελευταία χρόνια οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές αρχίζουν να χρησιμοποιούνται στους διάφορους τομείς της οικονομίας προσφέροντας σημαντικά οφέλη για τις επιχειρήσεις και την κοινωνία από τη μεγάλη υπολογιστική τους ικανότητα και τη διαχείριση δεομένων. Η χρήση τους στη γεωργία καθυστέρησε όπως και των ηλεκτρονικών εφαρμογών. Τα τελευταία 25 έτη όμως έχουν αρχίσει να διεισδύουν και να εφαρμόζονται όλο και σε μεγαλύτερη έκταση. Ένα τμήμα αυτής της ανάπτυξης περιεγράφηκε σε προηγούμενα σημειώματα με τη μορφή της Γεωργίας Ακριβείας. Σημαντική όμως είναι και η πρόοδος στο τομέα της διαχείρισης των αγροκτημάτων. Σε αυτό θα αναφερθώ για να δώσω μια εικόνα του τι υπάρχει και τι έρχεται.
Με τη διεύρυνση των γνώσεών μας για τη φυσιολογία των φυτών και την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον (έδαφος, καιρός, παράσιτα, γενετικό υλικό) έχουμε πλέον τη δυνατότητα και καταλάβουμε πολλές από τις σχέσεις που υπάρχουν και να δημιουργήσουμε πρότυπα (μοντέλα) που μας δίνουν πως λειτουργούν τα συστήματα και να προβλέψουμε τι θα συμβεί κάτω από διάφορες συνθήκες που θα επικρατήσουν. Με βάση αυτά μπορούμε να δημιουργήσουμε συστήματα που να βοηθούν τους αγρότες να παίρνουν αποφάσεις για το πώς θα διαχειριστούν τις καλλιέργειές τους. Τα συστήματα αυτά είναι λογισμικά δηλαδή προγράμματα Η/Υ που μπορούν με βάση τα στοιχεία τους αγρού, του καιρού κλπ να προβλέπουν την εξέλιξη της καλλιέργειας, την πιθανότητα να εμφανιστεί προσβολή από παράσιτα, το χρόνο εφαρμογής των λιπασμάτων κλπ. Συνήθως ο παραγωγός εισάγει στο σύστημα στοιχεία όπως το έδαφος του χωραφιού, τις προηγούμενες καλλιέργειες, τη καλλιέργεια και την ποικιλία, το χρόνο σποράς. Ένα λογισμικό μπορεί με βάση την ποικιλία που σπέρνουμε και τις συνθήκες προετοιμασίας του εδάφους να μας προτείνει ποσότητα σπόρου που θα χρησιμοποιήσουμε. Ένα πιο εξελιγμένο λογισμικό παίρνει από μετεωρολογικούς σταθμούς τα στοιχεία του καιρού της περιοχής και βγάζει στοιχεία όπως η εξέλιξη της φυτείας, πότε πρέπει να εφαρμόσει το λίπασμα, σημαίνει συναγερμό για πιθανή εμφάνιση προσβολών κλπ. Σήμερα στην αγορά υπάρχουν πολλά συστήματα κυρίως στα Αγγλικά. Πιστεύω ότι ένα μεγάλο μέρος των νέων αγροτών μπορούν να τα εκμεταλλευτούν για να τους βοηθήσουν στην καλύτερη διαχείριση των αγροκτημάτων τους. Υπάρχουν πολυπλοκότερα και απλούστερα συστήματα. Κάποια ενσωματώνουν και στοιχεία GPS κλπ. Και μπορούν να δίνουν γεωδεμένα στοιχεία για τις καλλιέργειες.
Ένα τέτοιο σύστημα υποβοήθησης της διαχείρισης σκληρού σίτου έχει αναπτυχθεί στην Ιταλία από συνεργασία της HORTA (μιας εταιρίας που έχει δημιουργηθεί από το Πανεπιστήμιο SantaCroce) και της Barilla. Το σύστημα αυτό διατίθεται για τους αγρότες της Ιταλίας με το όνομα GRANODURO στα Ιταλικά. Οι αγρότες πληρώνουν μια μικρή συνδρομή για να χρησιμοποιούν το πρόγραμμα και όλη της υποδομή. Η υποδομή περιλαμβάνει ένα πολύ εκτεταμένο και πυκνό δίκτυο μετεωρολογικών σταθμών που επιτρέπει ασφαλή (όσο γίνεται) πρόβλεψη καιρού για επτά ημέρες. Η BarillaHellas και η ΜΙΣΚΟ, αποφάσισαν να μεταφράσουν το λογισμικό αυτό στα Ελληνικά προκειμένου να βοηθήσουν τους Έλληνες αγρότες να παράγουν υψηλής ποιότητας σκληρό σιτάρι, τη βάση της υψηλής ποιότητας των ζυμαρικών που παράγουν. Παράλληλα ξεκίνησαν να δημιουργήσουν ένα δίκτυο μετεωρολογικών σταθμών (αρχικά 5) στη Θεσσαλία για να στηρίζει το πρόγραμμα με μετεωρολογικά δεδομένα. Το πρόγραμμα αυτό δοκιμάστηκε τα προηγούμενα χρόνια από την ομάδα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και του ΙΕΤΕΘ/ΕΚΕΤΑ, τους Γεωπόνους της εταιρίας και σε συνεργασία με τον Γεωπόνο Αστέριο Καρτσαφλέκη με πολύ καλά αποτελέσματα.
H HORTA έχει αναπτύξει και αναπτύσσει πρότυπα και για άλλες καλλιέργειες όπως τα αμπέλια, οι ελιές, η βιομηχανική τομάτα κλπ και τα διαθέτει στην αγορά με επιτυχία.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
