Τα χόρτα στα Ζαγοροχώρια και γενικότερα, η χρήση αυτοφυών φυτών στη διατροφή, είναι μία πρακτική, που έχει αναπτυχθεί με την πάροδο των γενεών και αποτελεί μέρος αυτής της παραδοσιακής γνώσης. Μάλιστα, στην Κατοχή, τα λάπατα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διατροφή των ντόπιων, καθώς τα αποξήραναν σε πάνινες συσκευασίες και έτρωγαν μετά τις αποξηραμένες "μπαλίτσες" βουτηγμένες στο γάλα ως κυρίως γεύμα.
"Τα χόρτα του Ζαγορίου: Παραδοσιακή γνώση προς εξαφάνιση" είναι το θέμα της μεταπτυχιακής διατριβής της 28χρονης Έλενας Ζιώγα στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Διατήρηση της Βιοποικιλότητας και Αειφορική Εκμετάλλευση Αυτοφυών Φυτών του Τμήματος Βιολογίας Α.Π.Θ., με επιβλέποντες καθηγητές τους John Halley και Στυλιανή Κοκκίνη, που παρουσιάστηκε στο 8ο Πανελλήνιο Συνέδριο Οικολογίας, στη Θεσσαλονίκη.
Η κ. Ζιώγα, έπειτα από 70 συνεντεύξεις με κατοίκους της περιοχής, το καλοκαίρι του 2015, μελέτησε 24 είδη εδώδιμων φυτών, τα οποία συλλέχθηκαν, προσδιορίστηκαν ταξινομικά και βαθμολογήθηκαν με βάση τον "δείκτη σημαντικότητας".
"Τα περισσότερα είδη συλλέγονται το καλοκαίρι, κυρίως για το υπέργειο τμήμα τους και ιδιαίτερα τα φύλλα. Οι κάτοικοι της περιοχής τα ονομάζουν "χόρτα" και τα χρησιμοποιούν ως γέμιση στις Ζαγορίσιες χορτόπιτες ή ως βραστά ή ψητά σε σαλάτες. Σε οκτώ από αυτά αποδίδονται και θεραπευτικές ιδιότητες κατά των γαστρεντερικών, αναπνευστικών και δερματικών παθήσεων" αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ.Ζιώγα. Μέσα από τις συνεντεύξεις που πήρε από κατοίκους της περιοχής, της μεταφέρθηκε, ιδιαίτερα από γηραιότερους, ότι τα χόρτα ήταν πολύτιμα στην κατοχή σε τέτοιο βαθμό που πολλοί έλεγαν, ότι χωρίς αυτά, δύσκολα θα είχαν επιβιώσει".
Λόγω της ευρείας χρήσης των αυτοφυών φυτών, πολλά από αυτά καλλιεργούνται στους κήπους, με τα λάπατα και τις τσουκνίδες να κατέχουν την πιο σημαντική θέση.
Ωστόσο, η κ. Ζιώγα παρατήρησε φθίνουσα πορεία της γνώσης για τα φυτά αυτά γιατί μόνο άτομα μεγαλύτερης ηλικίας αναγνωρίζουν πλέον και συλλέγουν διάφορα αυτοφυή, κάτι που υποδεικνύει την απώλεια σημαντικών διατροφικών πληροφοριών καθώς και παραδοσιακής οικολογικής γνώσης από τους κατοίκους της περιοχής.
"Εκτός φυσικά από το γεγονός ότι δεν υπάρχει πλέον πληθυσμός νεαρής ηλικίας στην περιοχή, δεν υπάρχει και ενδιαφέρον για τη διάσωση αυτής της γνώσης" καταλήγει η κ. Ζιώγα.
