Η γεωργία ακριβείας όπως ανέφερα σε προηγούμενα σημειώματα στοχεύει στη διαχείριση της παραλλακτικότητας των αγρών. Η παραλλακτικότητα αυτή οφείλεται σε παραλλακτικότητα του εδάφους που όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει (διαφορές της μηχανικής αλλά και χημικής σύστασης, ανωμαλίες εδάφους–κλίσεις, γούρνες, υψώματα), παραλλακτικότητα του γενετικού υλικού, του καιρού αλλά και παραλλακτικότητα που οφείλεται σε δικές μας επεμβάσεις που αλλοιώνουν σημεία του αγρού όπως η κακή εφαρμογή λιπασμάτων, νερού ή άλλων χημικών, κακή προετοιμασία της σποροκλίνης που δίνει διαφορετικό φύτρωμα, κακή λειτουργία της σπαρτικής κλπ.
Η Γεωργία Ακριβείας(ΓΑ) έχει αναπτύξει τη τεχνολογία των μεταβλητών δόσεων των εισροών (variable rate inputs) που επιτρέπει τη διαφοροποίηση των εισροών ανάλογα με τις ανάγκες της καλλιέργειας. Για να το κάνω πιο απλό μπορούμε να εφαρμόσουμε άλλη ποσότητα λιπάσματος σε διαφορετικά μέρη του χωραφιού, αλλού να ψεκάσουμε και αλλού όχι, αλλού να εφαρμόσουμε λιγότερο νερό (γούρνες) και αλλού περισσότερο. Η διαφοροποίηση αυτή μπορεί να επιτευχθεί με δύο τρόπους (εδώ αναφερόμαστε κυρίως στα λιπάσματα αλλά αντίστοιχα ισχύουν και για τις άλλες εισροές):
1. Με βάση ιστορικά στοιχεία του χωραφιού και της καλλιέργειας δηλαδή στοιχεία των προηγουμένων ετών. Για παράδειγμα αν με τα στοιχεία των προηγουμένων ετών ένα τμήμα του αγρού έχει υψηλότερη παραγωγή από τα άλλα εκεί μπορούμε να εφαρμόσουμε περισσότερο λίπασμα ή το αντίστροφο. Αυτό προφανώς το γνωρίζουμε από τη χαρτογράφηση της παραγωγής που έχουμε κάνει στα προηγούμενα χρόνια και επομένως μπορούμε να καθορίσουμε περιοχές του χωραφιού που δίνουν πάντα μεγαλύτερη ή μικρότερη παραγωγή αλλά και σημεία που δεν δίνουν σταθερή παραγωγή και εκεί θα πρέπει να δούμε τι είναι αυτό που προκαλεί τις διαφορές. Ιστορικά στοιχεία είναι και οι αναλύσεις του εδάφους που έχουν γίνει σε διάφορα σημεία του χωραφιού ή οι μετρήσεις της ηλεκτρικής αγωγιμότητας του εδάφους που γίνονται εύκολα με όργανα που υπάρχουν. Με βάση τα ιστορικά στοιχεία δημιουργούνται χάρτες εφαρμογής του λιπάσματος που τροφοδοτούνται σε λιπασματοδιανομείς που μπορούν να κάνουν την εφαρμογή των δόσεων που επιθυμούμε.
2. Με βάση κάποια χαρακτηριστικά των φυτών ή του εδάφους που μας επιτρέπουν να διαφοροποιήσουμε τις δόσεις του λιπάσματος. Τα χαρακτηριστικά αυτά μετρούνται κατά τη λειτουργία του λιπασματοδιανομέα και ρυθμίζουν άμεσα τη δόση που εφαρμόζουν κατά τη λειτουργία στο χωράφι (on the go). Ένα χαρακτηριστικό που έχει ευρεία εφαρμογή είναι η μέτρηση χρώματος των φυτών. Είναι σε όλους γνωστό ότι τα φυτά με έντονο πράσινο χρώμα έχουν επάρκεια αζώτου ενώ τα κιτρινισμένα έχουν έλλειψη αζώτου. Αυτό είναι χαρακτηριστικό σε όλες τις καλλιέργειες και εάν αποκλείσουμε κάθε άλλη αιτία τότε μπορούμε να εφαρμόζουμε λιγότερο λίπασμα στα πράσινα φυτά και περισσότερο στα κιτρινισμένα. Τέτοια μηχανήματα υπάρχουν και χρησιμοποιούνται στη πράξη κυρίως σε καλλιέργειες σιτηρών, αλλά και καλαμποκιού και βαμβακιού. Σήμερα αναπτύσσονται μηχανήματα που μπορούν να μετρούν την περιεκτικότητα του εδάφους σε θρεπτικά στοιχεία και να ρυθμίζουν άμεσα τις δόσεις του λιπάσματος. Αυτά τα μηχανήματα είναι ακόμα σε πειραματικό στάδιο. Γενικότερα τα μηχανήματα άμεσης ρύθμισης δεν χρειάζονται GPS για να λειτουργήσουν και είναι απλούστερα στη χρήση από τους αγρότες καθώς δεν χρειάζονται χάρτες εφαρμογής και προηγούμενα συγκεντρωμένα στοιχεία.
3. Μελλοντικός στόχος είναι να δημιουργήσουμε συστήματα που συνδυάζουν και αξιοποιούν και τις δύο προσεγγίσεις που προφανώς θα έχουν καλύτερα αποτελέσματα.
Παραδείγματα για το πώς εφαρμόζονται οι διάφορες τεχνολογίες θα σας δώσω σε επόμενα σημειώματα. Εδώ όμως θέλω να τονίσω πως η επιτυχημένη εφαρμογή της τεχνολογίας αυτής μπορεί να κάνει ουσιαστική εξοικονόμηση λιπάσματος που μπορεί να φτάσει και το 50% χωρίς να επηρεαστεί η παραγωγή με σημαντική μείωση του κόστους λίπανσης ενώ έχουμε ταυτόχρονα σημαντική μείωση των επιπτώσεων στο περιβάλλον καθώς θα αυξηθεί ο βαθμός απόδοσης του εφαρμοζόμενου λιπάσματος.
Η τεχνολογία αυτή είναι στα αρχικά της στάδια και προφανώς είναι ακριβή. Όπως όμως σε όλα ηλεκτρονικά συστήματα το κόστος προμήθειας του εξοπλισμού θα μειώνεται συνεχώς οπότε στο προσεχές μέλλον θα έχουμε χαμηλότερο κόστος χρήσης της τεχνολογίας και αντίστοιχα μεγαλύτερα οφέλη για το γεωργό.
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
