* Γράφει ο Φάνης Γέμτος
Όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενα σημειώματα η χαρτογράφηση της παραγωγής στηρίζεται στη μέτρηση της ροής του προϊόντος μέσα στη μηχανή. Πως γίνεται αυτό; Με αισθητήρες που παρεμβάλλονται σε κάποιο σημείο της διαδρομής του προϊόντος από την απόσπασή του από το φυτό μέχρι την απόθεσή του στην αποθήκη της μηχανής. Έχουν αναπτυχθεί πολλοί αισθητήρες που προσαρμόζονται στις διάφορες μηχανές συγκομιδής.
Στις Θεριζοαλωνιστικές μετράμε τη ροή το σπόρου δηλαδή πόσος σπόρος περνά από ένα σημείο της μηχανής στη μονάδα του χρόνου. Σήμερα οι περισσότεροι αισθητήρες χρησιμοποιούν την ώθηση που προκαλεί ο σπόρος σε μια πλάκα (Εικόνα 1). Ο αισθητήρας (πλάκα ανακλάσεως) τοποθετείται στο σημείο που το αναβατόρι που ανεβάζει το καρπό στην αποθήκη της μηχανής τον εκτοξεύει και πέφτει στην αποθήκη. Ο σπόρος χτυπά στην πλάκα και η δύναμη που μετράται και είναι ανάλογη με την ροή του σπόρου δηλαδή με τη παραγωγή. Μια άλλη εταιρεία έχει αισθητήρες που ογκομετρούν το σπόρο (Εικόνα 2)
Οι εταιρείες που παράγουν τους αισθητήρες τους βαθμονομούν αλλά και στο λογισμικό της καταγραφής υπάρχει η δυνατότητα να ελέγξουμε την μέτρηση. Μπορούμε να ζυγίσουμε ένα φορτίο, να βάλουμε το φορτίο στο λογισμικό και να διορθώσουμε τις τιμές ώστε να μας δίνει τη ίδια παραγωγή με αυτό που ζυγίσαμε.
Γνωρίζοντας την ποσότητα του σπόρου που εισέρχεται στη Θεριζοαλωνιστική (κιλά/δευτερόλεπτο ή λίτρα/δευτερόλεπτο) πρέπει να έχουμε και την επιφάνεια που αντιστοιχεί στον ίδιο χρόνο για να βρούμε τη παραγωγή. Για να το βρούμε αυτό πρέπει να πολλαπλασιάσουμε το πλάτος εργασίας της μηχανής επί την ταχύτητα εργασίας. Δηλαδή σε μια βαμβακοσυλλεκτική που συγκομίζει δύο σειρές τότε το πλάτος εργασίας είναι 2 μέτρα αν κινείται με ταχύτητα 2 μέτρα το δευτερόλεπτο τότε η μηχανή συγκομίζει 4 τετραγωνικά μέτρα το δευτερόλεπτο. Στις μηχανές που συγκομίζουν σκαλιστικές καλλιέργειες το πλάτος εργασίας είναι σταθερό και γνωστό. Στις Θεριζοαλωνιστικέςόμως το πλάτος δεν είναι σταθερό και πρέπει να το μετρήσουμε. Αυτό γίνεται με τον τρόπο που δείχνει η Εικόνα 3 με χρήση υπερήχων. Κάτι σαν το σύστημα που στα νέα αυτοκίνητα μας ειδοποιεί ότι πλησιάζουμε σε εμπόδιο. Ένα σήμα-ήχος (υπέρηχος που δεν τον ακούμε) εκπέμπεται, ανακλάται από τη καλλιέργεια και επιστρέφει. Ο χρόνος της διαδρομής μας δίνει την απόσταση της καλλιέργειας από την άκρη της μηχανής και με το κατάλληλο λογισμικό εκτιμάται το πλάτος εργασίας της μηχανής.
Η μέτρηση της ταχύτητας μπορεί να γίνει από τοGPS. Πολλές φορές όμως, ιδιαίτερα στις στροφές το σύστημα αργεί να εντοπίσει τους δορυφόρους και τότε δημιουργείται κενό στη μέτρηση της ταχύτητας και επομένως και της παραγωγής. Για αυτό συνήθως υπάρχει ένας χωριστός αισθητήρας της ταχύτητας. Μια συνηθισμένη κατασκευή είναι αυτή που φαίνεται στην Εικόνα 4. Πάνω στον άξονα που μεταδίδει κίνηση στους τροχούς τοποθετούνται μαγνήτες (δύο στην εικόνα αλλά μπορεί να είναι περισσότεροι).Οι μαγνήτες περιστρέφονται και περνούν μπροστά από ένα αισθητήρα και παράγει ένα ηλεκτρικό ρεύμα που κλίνει ένα κύκλωμα. Μετρώντας τον αριθμό των κλεισιμάτων του κυκλώματος (ουσιαστικά είναι ορθογωνικά σήματα και μετράμε τις κορυφές) και την περίμετρο του τροχού έχουμε τη ταχύτητα.
Όλα τα στοιχεία συνδυάζονται με ένα GPS στη κορυφή της καμπίνας του χειριστή και έχουμε όλα τα στοιχεία για τη χαρτογράφηση της παραγωγής.
Όλα τα στοιχεία μεταφέρονται στη κεντρική μονάδα επεξεργασίας (CPU) όπου γίνεται η επεξεργασία. Το λογισμικό έχει μια σειρά από δυνατότητες όπως η εκτίμηση του χρόνου που χρειάζεται ο σπόρος να φτάσει από την είσοδο της μηχανής μέχρι το σημείο που γίνεται η μέτρηση της ροής καθώς και η δυνατότητα διόρθωσης των τιμών σύμφωνα με τη πραγματική μέτρηση με ζύγισμα που αναφέρθηκε πιο πάνω. Το σύστημα διαθέτει μια οθόνη όπου ο παραγωγός – χειριστής της μηχανής μπορεί να βλέπει τι μετρά το σύστημα του. Στην Εικόνα 5 φαίνεται ένα σύστημα από μια βαμβακοσυλλεκτική. Στην οθόνη φαίνονται τα στοιχεία που βλέπει ο χειριστής όπως τη παραγωγή του αγρού στο σημείο που βρίσκεται η μηχανή, το βάρος του συσπόρουστο καλάθι, τη συνολική έκταση που συγκομίστηκε, τη ταχύτητα της μηχανής. Τα στοιχεία αυτά μπορούν να αλλάξουν. Στο κάτω μέρος υπάρχουν 6 κουμπιά που όταν τα πατήσει ο χειριστής βγάζουν στο χάρτη της παραγωγής που θα παραχθεί κάποια σημάδια. Θα μπορούσε για παράδειγμα ο χειριστής να καταγράψει σημεία του αγρού που έχουν πολλά ζιζάνια οπότε την επόμενη χρονιά μπορούμε να κάνουμε διπλή ζιζανιοκτονία ή αραιά φυτά οπότε την επόμενη χρονιά μπορούμε να σπείρουμε περισσότερο σπόρο κλπ.
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
