* Γράφει ο Φάνης Γέμτος
Μέρος 4ο
Συνεχίζουμε με τις ρυθμίσεις των σπαρτικών σκαλιστικών καλλιεργειών.
1. Ρύθμιση του βάθους σποράς. Το βάθος τοποθέτησης του σπόρου είναι μια απόφαση που πρέπει να πάρει ο παραγωγός. Γενικά το βάθος σποράς ορίζεται από το μέγεθος του σπόρου και ένας γενικός κανόνας είναι να ορίζεται ίσο με 2-3 φορές το μεγαλύτερο μήκος του σπόρου. Πολλές φορές πάμε λίγο βαθύτερα να μπορούμε να φτάσουμε στο υγρό έδαφος που θα ευνοήσει το φύτρωμα. Ένα δεύτερο στοιχείο είναι η ποιότητα της σποροκλίνης. Σε μια καλά προετοιμασμένη σποροκλίνη (ψιλοχωματισμένη) τότε το βάθος σποράς είναι μικρότερο. Το βασικό κριτήριο είναι το καλό σκέπασμα του σπόρου με χώμα. Όταν η προετοιμασία της σποροκλίνης δεν είναι καλή τότε βάζουμε τον σπόρο βαθύτερα για να εξασφαλίσουμε ότι θα σκεπαστεί καλά. Το τρίτο στοιχείο είναι ο χρόνος σποράς. Σε πρώιμες σπορές μειώνουμε το βάθος ενώ σε όψιμες το αυξάνουμε. Διότι στις πρώιμες σποράς υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να έχουμε καιρό που δεν ευνοεί το φύτρωμα (υγρό, ψυχρό) οπότε βάζοντας τον σπόρο σε μικρό βάθος διευκολύνουμε το φύτρωμα. Αντίθετα σε όψιμες σπορές ο πιθανότερος καιρός είναι ξηρός θερμός (πολλές φορές συνοδεύονται με αέρα) οπότε το μεγαλύτερο βάθος σποράς βοηθά στη διατήρηση της υγρασίας του εδάφους και συντελεί στο καλό φύτρωμα.
Το βάθος σποράς ρυθμίζεται διαφορετικά σε κάθε τύπο σπαρτικής. Άλλες το επιτυγχάνουν με την πίεση ενός ελατηρίου. Οι περισσότερες όμως το επιτυγχάνουν με προσθήκη όλου του βάρους της σπαρτικής στις σπαρτικές μονάδες με τη χρήση ελατηρίων και περιορίζουν το βάθος με τροχούς (ένα ή δύο). Άλλες μηχανές (Εικόνα 2) έχουν δίσκους με τροχούς εξωτερικά που περιορίζουν το βάθος εργασίας(στη μηχανή της εικόνας οι δίσκου καθαρίζουν το έδαφος και η καρίνα από πίσω ανοίγει το αυλάκι όπου τοποθετείται ο σπόρος). Γενικά οι καρίνες είναι οι καλύτεροι και ακριβέστεροι μηχανισμοί για διάνοιξη της αυλακιάς καθώς δημιουργούν ένα αυλάκι σχήματος V που επιτρέπει την τοποθέτηση του σπόρου με ακρίβεια στο επιθυμητό βάθος. Μόνο στις σπαρτικές για ακαλλιέργεια χρησιμοποιούνται κυρίως εργαλεία με δίσκους γιατί μπορούν να εργάζονται χωρίς εμπλοκές σε εδάφη με φυτικά υπολείμματα.
2. Ταχύτητα σποράς. Σήμερα πολλοί αγρότες έχουν να σπείρουν μεγάλες εκτάσεις. Αλλά και οι επαγγελματίες που σπέρνουν σε διάφορα αγροκτήματα προσπαθούν να αυξήσουν τις αποδόσεις των μηχανημάτων τους. Υπάρχει επομένως μια τάση για αύξηση της ταχύτητας εργασίας.
Εάν το χωράφι είναι καλά προετοιμασμένο και επίπεδο τότε μπορούμε να αυξήσουμε την ταχύτητα εργασίας. Το όριο είναι να διατηρείται η μηχανή και κυρίως ο τροχός εδάφους σε επαφή με το έδαφος και να μην χάνει στροφές. Ανεξάρτητα από αυτό όμως υπάρχει ένα πρόβλημα στη λειτουργία των δίσκων. Αύξηση της ταχύτητας εργασίας σημαίνει αύξηση της ταχύτητας περιστροφής του δίσκου οπότε αρχίζει να γίνεται δύσκολη η κάλυψη όλων των οπών και αρχίζουμε να έχουμε οπές που δεν μπόρεσαν να καλυφτούν με σπόρους. Αντίθετα όταν η ταχύτητα είναι μικρή πολλές φορές κολλούν δύο σπόροι μαζί και αυξάνονται οι διπλές αποθέσεις σπόρων. Αυτό το φαινόμενο φαίνεται από το διάγραμμα της Εικόνας 1.
Με την ταχύτητα των 9 χιλιομέτρων την ώρα επιτυγχάνουμε το στόχο ενώ ταχύτητες πάνω και κάτω από αυτή τοποθετούν περισσότερους η λιγότερους σπόρους.
3. Κάλυψη του σπόρου με χώμα. Οι διάφορες σπαρτικές έχουν μια σειρά από εργαλεία για την κάλυψη του σπόρου με χώμα. Συνήθως υπάρχουν κάποια ελάσματα διαφόρων σχημάτων που ωθούν το χώμα πάνω από τον σπόρο και κλείνουν το αυλάκι ενώ ακολουθεί τροχός που συμπιέζει το χώμα πάνω από τον σπόρο. Άλλες έχουν δύο κεκλιμένους τροχούς που πιέζουν τα τοιχώματα του αυλακιού και τα τοιχώματα καταρρέουν και σκεπάζουν τον σπόρο. Τα ελάσματα έχουν συνήθως ελατήρια που τα πιέζουν προς το έδαφος.
Αύξηση της πίεσης αυξάνει το χώμα που ωθείται προς το αυλάκι και αυξάνει το στρώμα του εδάφους πάνω από τον σπόρο αυξάνοντας το βάθος σποράς. Πρέπει επομένως να ρυθμίζεται η πίεση για να σκεπάζεται καλά ο σπόρος χωρίς όμως να συσσωρεύουμε υπερβολικό χώμα από επάνω.
4. Ρύθμιση λιπασματοδιανομέα και διανομέα κοκκωδών φαρμάκων. Η ρύθμιση αυτή γίνεται με βάση πινακάκια που έχουν οι σπαρτικές και δίδονται συνήθως με τις οδηγίες χρήσεως. Αν δεν υπάρχουν τότε η ρύθμιση γίνεται όπως η ρύθμιση της ποσότητας του σπόρου στις σπαρτικές σιτηρών.
Αναμφίβολα ο παραγωγός πρέπει να πάρει πολλές αποφάσεις για μια επιτυχημένη σπορά. Οι οδηγίες του κατασκευαστή πρέπει να συνδυαστούν με την εμπειρία του για το άριστο αποτέλεσμα.
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
