Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
Το τρίτο μέρος των ρυθμίσεων της σπαρτικής.
1. Ρύθμιση της μηχανής – ρύθμιση της απόστασης μεταξύ των σπόρων. Οι μηχανές που χρησιμοποιούνται σήμερα περισσότερο στη χώρα μας είναι πνευματικές δηλαδή μηχανές που χρησιμοποιούν αέρα για να διαχωρίσουν τους σπόρους. Χρησιμοποιούν υποπίεση αέρα που δημιουργείται από την αναρρόφηση από ένα ανεμιστήρα. Σε αυτές τις μηχανές θα αναφερθώ. Ο κατακόρυφος δίσκος με τις οπές (Εικόνα 1) έχει από τη μία πλευρά το θάλαμο με υποπίεση (Εικόνα 2) και από την άλλη τους σπόρους. Καθώς ο δίσκος περνά μέσα από τους σπόρους οι σπόροι «κολλούν» και κλείνουν τις οπές καθώς αναρροφούνται από την υποπίεση. Ο δίσκος περιστρέφεται και όταν φτάσει στο κατώτερο σημείο σταματά η υποπίεση και ο σπόρος αφήνεται κοντά στο έδαφος να πέσει με τη δύναμη της βαρύτητας. Λογικά σε κάθε οπή θα συγκρατηθεί ένας σπόρος. Για να απομακρυνθούν οι τυχόν σπόροι που μπορούν να κολλήσουν πάνω σε άλλους ένα έλασμα ή μια ψήκτρα τους απομακρύνει χωρίς να επηρεάζει τον κολλημένο στην οπή σπόρο. Όπως είναι εμφανές οι σπαρτικές αυτές δεν καταπονούν μηχανικά τους σπόρους και επομένως δεν επηρεάζουν τη βλαστική τους ικανότητα. Δεδομένου ότι οι σπόροι που μπορεί να χειριστεί μια τέτοια σπαρτική είναι διάφοροι με διάφορα σχήματα και μεγέθη υπάρχουν διάφοροι δίσκοι για κάθε μέγεθος σπόρου. Επομένως η πρώτη μας δουλειά είναι να επιλέξουμε το κατάλληλο δίσκο με οπές που να συγκρατούν το σπόρο μας.
Ο κατακόρυφος δίσκος παίρνει κίνηση συνήθως από ένα τροχό εδάφους δηλαδή από ένα τροχό που περιστρέφεται σε επαφή με το έδαφος (Εικόνα 3). Τα δύο σώματα περιστρέφονται και είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους με οδοντωτούς τροχούς και αλυσίδες ή γρανάζια σε επαφή. Η σχετική τους κίνηση ορίζεται από τις αναλογίες των οδοντωτών τροχών και αυτό ορίζει την απόσταση μεταξύ των σπόρων. Όλες οι σπαρτικές σκαλιστικών καλλιεργειών συνοδεύονται από πίνακες που δίνουν τις αναλογίες των οδοντωτών τροχών για τη ρύθμιση των μηχανών. Στην εικόνα 5 φαίνεται ένας πίνακας ρύθμισης της σπαρτικής. ‘Όπως φαίνεται από το άνω αριστερό μέρος της εικόνας η μηχανή δίνει κίνηση από τροχό εδάφους (που είναι ένας για κόλες τις σπαρτικές μονάδες) προς το δίσκο με δύο ζεύγη οδοντωτών τροχών. Στη συνέχεια η κίνηση μεταδίδεται σε ένα κιβώτιο σχέσεων (Εικόνα 4) που μπορεί να δώσει μια σειρά σχέσεων. Για να ρυθμίσουμε τη σπαρτική πάμε πρώτα στο δίσκο που έχουμε επιλέξει. Ας υποθέσουμε ότι έχουμε επιλέξει το δίσκο των 26 οπών και θέλουμε να σπείρουμε καλαμπόκι με 8 σπόρους ανά μέτρο γραμμής ή ανά 12,5 εκατοστά (100 εκατοστά που είναι ένα μέτρο διά 8 που είναι ο αριθμός των σπόρων). Αν πάμε στο κάτω αριστερά πινακάκι βλέπουμε ότι μπορούμε να πετύχουμε αποστάσεις μεταξύ των σπόρων 12,2 και 12,8 εκατοστών. Αν πάμε στο πάνω δεξιά πινακάκι βλέπουμε ότι μπορούμε να πετύχουμε 12,2 και 12,9 εκατοστά. Αν πάρουμε την προσέγγιση των 12,2 εκατοστών τότε από το αριστερά κάτω πινακάκι η ρύθμιση θα επιτευχθεί με αναλογία εξωτερικών οδοντωτών τροχών (αυτών με την μακριά αλυσίδα από τον τροχό εδάφους) 20:20 δόντια και με τους οδοντωτούς τροχούς μέσα στο μικρό κιβώτιο 23-18 δηλαδή στο Α 23 δόντια και στο Β 18 δόντια. Την ίδια ρύθμιση μπορούμε να τη πετύχουμε και από το άνω δεξιά πινακάκι με αναλογία 23:16 στους εξωτερικούς οδοντωτούς τροχούς (23 στη πλευρά του τροχού εδάφους) και Α 16 και Β 18 στους οδοντωτούς τροχούς του κιβωτίου. Η επαλήθευση της ρύθμισης γίνεται εύκολα με περιστροφή του τροχού εδάφους με το χέρι και συγκέντρωση του σπόρου που βγαίνει από τη μηχανή. Αν η περίμετρος του τροχού δηλαδή το μήκος της περιφέρειας του τροχού είναι 1,3 μέτρα (μετράται εύκολα με μια μετροταινία) τότε σε κάθε περιστροφή πρέπει να βγαίνουν από το μηχανή 8Χ 1,3= 10,4 σπόροι ( στη ρύθμιση που κάναμε η προσέγγιση του 12,2 εκατοστών σημαίνει 8,2 σπόρους στο μέτρο γραμμής επομένως θα μετρήσουμε 10,6 σπόρους). Ελπίζω να μην σας μπερδεύει το δεκαδικό. Θα κάνετε 5 περιστροφές και θα μετρήσετε 52 σπόρους.
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
