* Γράφει ο Γιώργος Νάνος
Έχω καλύψει σε δύο προηγούμενα κείμενα τα κύρια θρεπτικά στοιχεία και μερικά πρέπει και δεν πρέπει για αυτά. Αυτά εφαρμόζονται συστηματικά σχεδόν όλα σχεδόν κάθε έτος με κόστος για την καλλιέργεια και πρόκληση ποικίλων θετικών και αρνητικών αποτελεσμάτων για την καλλιέργεια και παραγωγή καρπών. Αλλά και τα ιχνοστοιχεία είναι σημαντικά και αυτά από τους πιο ‘ψαγμένους’ εφαρμόζονται συστηματικά.
Ο ψευδάργυρος και το βόριο είναι τα πιο συχνά σε έλλειψη στοιχεία στα δέντρα της Ελλάδας. Θα μείνω σε αυτά. Η φυλλοδιαγνωστική δείχνει με σχετική ασφάλεια αν έχουμε έλλειψη ψευδαργύρου. Αν δείτε συμπτώματα, καήκαμε, έχετε κάνει πολύ κακή δουλειά τα τελευταία χρόνια. Πολλοί ήδη γνωρίζουν ότι η έλλειψη ψευδαργύρου θεραπεύεται με ψεκασμούς στο ξύλο στα μέσα του χειμώνα με θειικό ψευδάργυρο. Τα περισσότερα δέντρα αντέχουν μέχρι και 25 κιλά θειικού ψευδαργύρου στον τόνο ψεκαστικού. Αυτή η εφαρμογή δεν χρειάζεται να γίνεται κάθε χρόνο. Μπορεί να γίνεται κάθε τριετία, αν δεν έχουμε σοβαρή έλλειψη. Προσοχή με την εφαρμογή του θειικού ψευδαργύρου. Πρέπει να ψεκαστεί τουλάχιστον 2 εβδομάδες μακριά από άλλους ψεκασμούς (χαλκούχων και λαδιών) και από το κλάδεμα. Κάπου λοιπόν κατά τα μέσα του χειμώνα, όταν δεν θα κάνετε καμιά άλλη δουλειά στα δέντρα, εφαρμόστε το, αν η φυλλοδιαγνωστική έχει δείξει έλλειψη ή σχετικά χαμηλή περιεκτικότητα. Οι καλοί παραγωγοί στη Μακεδονία ρίχνουν κάθε χρόνο περίπου 10 κιλά θειικό ψευδάργυρο στον τόνο ψεκαστικού για συντήρηση.
Το βόριο είναι από τα κυριότερα ιχνοστοιχεία και λείπει σχεδόν από όλες τις καλλιέργειες δέντρων στην Ελλάδα. Είναι πολύ βασικό στοιχείο για τη σωστή άνθιση και καρπόδεση και η ‘κρυφή πείνα’ (έλλειψη χωρίς συμπτώματα) συνδέεται με πολλά προβλήματα στις δενδροκομικές καλλιέργειες. Η φυλλοδιαγνωστική μας δείχνει την τυχόν έλλειψη. Αυτή αντιμετωπίζεται με βόρακα στο έδαφος το χειμώνα, που δεν ξεπλένεται εύκολα αλλά και το βόριο του δεν γίνεται εύκολα διαθέσιμο στο φυτό. Εδώ πρέπει ο βόρακας να εφαρμόζεται σκορπιστά στην περιοχή άρδευσης κάθε δέντρου γιατί εύκολα γίνεται τοξικός αν τοποθετηθεί συμπυκνωμένα. Ο βόρακας που θα εφαρμοστεί ένα χειμώνα δεν πρέπει να ξεπερνά τα 20 κιλά το στρέμμα, πιο πολύ από αυτό ίσως να γίνει τοξικό για τις ρίζες. Επίσης συνήθως μια εφαρμογή είναι αρκετή για 3 χρόνια. Σε πολλές δενδροκομικές καλλιέργειες πολύ συχνά έχει βρεθεί ότι το διαφυλλικά εφαρμοζόμενο βόριο αρχές φθινοπώρου (μαζί με το άζωτο, που είχαμε αναφέρει προηγούμενα) βοηθά σημαντικά στην καλή θρέψη βορίου και στην πετυχημένη άνθιση και καρπόδεση την επόμενη άνοιξη. Εδώ προτείνονται 200-300 γραμ. βορίου (όχι με βόρακα, αλλά με υδατοδιαλυτές μορφές βορίου) στον τόνο ψεκαστικού μαζί με 2% ουρία το Σεπτέμβριο.
Μερικές ακόμα παρατηρήσεις: παίρνοντας στα χέρια μου διάφορες αναλύσεις βλέπω διάφορα και περίεργα. Ακραίες τιμές δεν τις πιστεύω. Ένα όμως που βλέπω πολύ συχνά πια είναι ο πολύ υψηλός χαλκός στα φύλλα και στο έδαφος. Στα φύλλα δεν είναι τοξικός, αλλά στο έδαφος η μεγάλη συγκέντρωση απαγορεύεται διεθνώς καθώς σκοτώνει τους καλούς μικροοργανισμούς του εδάφους. Δεν μπορεί να προσπαθούμε να φτιάξουμε ένα νεκρό έδαφος! Το υγιές έδαφος είναι το μισό της επιτυχίας μιας καλλιέργειας. Παρακαλώ λιγοστέψτε τις εφαρμογές χαλκού, παρανομείτε αλλά το έχουμε στο αίμα μας να παρανομούμε. Αλλά να καταστρέφετε το δικό σας χωράφι και καλλιέργεια, το έχουμε και αυτό στο αίμα μας;
Ακόμα μια φορά: μην κάνετε σοβαρές αλλαγές στη λίπανση σας από χρονιά σε χρονιά, εφόσον το χωράφι σας έχει καλή βλαστική ανάπτυξη και καλή καρποφορία. Μεγάλες αλλαγές συνήθως δεν ‘δείχνουν’ για 1-2 χρόνια. Θα τις δοκιμάσετε σε λίγα δέντρα και δεν θα ξοδεύετε πολλά χρήματα για όποια ιδέα έχει κάποιος για το χωράφι σας. Κάντε υπομονή και να είστε παρατηρητικοί. Κανένας μας δεν γνωρίζει καλύτερα το χωράφι εκτός από εσάς που, όμως, πρέπει να είστε εκεί συχνά πυκνά (αραιώστε και λίγο το καφενείο, μόνο για καφέ, ελάχιστη κουβέντα και βουρ για δουλειά, έστω και βόλτα!). Για να κάνουμε και λίγο χιούμορ: μόνο μην παίρνετε και τη γυναίκα σας για βόλτα στο χωράφι, θα σας χωρίσει! Αν όμως σας στέλνει αυτή για τέτοιες βόλτες ή χαίρεται που είστε τόσες ώρες στο καφενείο, ψαχτείτε λίγο στο κεφάλι για τίποτα προεξοχές!
* Ο Γιώργος Νάνος είναι καθηγητής Δενδροκομίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
