Του Φάνη Γέμτου*
Σύμφωνα με τα όσα γράψαμε σε προηγούμενα σημειώματα ένα ψεκαστικό πρέπει να κάνει μια σειρά λειτουργιών για να πετύχει το καλό ψεκασμό, Είναι επομένως κατασκευασμένο και έχει μια σειρά μερών για να πετυχαίνει αυτές τις λειτουργίες.
Τα κύρια μέρη ενός ψεκαστικού μηχανήματος είναι τα εξής:
• το πλαίσιο πάνω στο οποίο συγκρατούνται τα διάφορα μέρη του,
• το δοχείο στο οποίο αποθηκεύεται το ψεκαστικό διάλυμα,
• τα φίλτρα που καθαρίζουν το νερό και το ψεκαστικό διάλυμα,
• η αντλία που παράγει την πίεση στο ψεκαστικό διάλυμα,
• το σύστημα ελέγχου και ρύθμισης της πίεσης ψεκασμού,
• οι σωλήνες διανομής του ψεκαστικού διαλύματος,
• το σύστημα έδρασης των ακροφυσίων που μπορεί να είναι ένας ιστός για τα ψεκαστικά μεγάλων καλλιεργειών ή μια στεφάνη για τους νεφελοψεκαστήρες,
• τα ακροφύσια από όπου βγαίνει το ψεκαστικό διάλυμα με πίεση.
Στα διάφορα είδη ψεκαστικών τα μέρη παίρνουν διάφορες μορφές. Στο Σχήμα1 φαίνονται τα κύρια μέρη του ψεκαστικού και η ροή του ψεκαστικού διαλύματος σε ένα ψεκαστικό μεγάλων καλλιεργειών. Το δοχείο αποθήκευσης του ψεκαστικού υγρού έχει χωρητικότητες από 400 λίτρα μέχρι χιλιάδες λίτρα. Πληρώνονται με καθαρό νερό και προστίθεται το παρασκεύασμα αφού διαλυθεί η ακριβής ποσότητα σε νερό. Στο άνοιγμα εισόδου του καθαρού νερού υπάρχει φίλτρο (Σχήμα 1α) για να μη περνούν στο δοχείο σωματίδια (άμμος) που δημιουργεί προβλήματα φθοράς της αντλίας και βουλώματος των ακροφυσίων. Το ψεκαστικό διάλυμα εξέρχεται με τη βαρύτητα από το δοχείο, φιλτράρεται και οδηγείται στην αντλία, η οποία προσθέτει δυναμική και κινητική ενέργεια στο υγρό. Μετά την έξοδο από την αντλία το υγρό «στραγγαλίζεται» και αναπτύσσει πίεση. Οδηγείται σε ένα χειριστήριο που περιλαμβάνει τον ρυθμιστή της πίεσης, ο οποίος εκτονώνει την πίεση επαναφέροντας ένα τμήμα του υγρού πίσω στο δοχείο. Το υγρό που επιστρέφει, βοηθά και στη συνεχή ανάδευση του ψεκαστικού διαλύματος μέσα στο δοχείο. Στο χειριστήριο υπάρχουν, επίσης, και οι βαλβίδες ελέγχου της ροής του ψεκαστικού διαλύματος, με τις οποίες ελέγχεται σε ποιο τμήμα του μηχανήματος θα κατευθυνθεί το ψεκαστικό διάλυμα δηλαδή σε όλο ή στο μισό ιστό. Μπορεί επίσης να επιστρέφει το υγρό στο δοχείο επιτυγχάνοντας μια καλή ανάδευση του ψεκαστικού διαλύματος. Αυτό είναι ένα κρίσιμο στοιχεία καθώς η ανάδευση πρέπει πάντα να γίνεται πριν από το ψεκασμό. Τα διαλυμένα στο νερό φυτοφάρμακα κινούνται με τη βαρύτητα προς τα κάτω όταν είναι βαρύτερα από το νερό και δημιουργούν περιοχές με διαφορετικές συγκεντρώσεις που δεν είναι επιθυμητές γιατί διανέμουν διαφορετικές συγκεντρώσεις δραστικής ουσίας σε διαφορετικά σημεία του αγρού. Υπάρχουν, επίσης, και όργανα μέτρησης της πίεσης. Μετά το χειριστήριο το διάλυμα, μέσω των σωλήνων διανομής, κατευθύνεται προς τα ακροφύσια. Τα ακροφύσια είναι μηχανισμοί που έχουν μια μικρού μεγέθους έξοδο και αναλαμβάνουν τη διάσπασή του σε μικρές σταγόνες, δηλαδή τον ψεκασμό. Υπάρχουν διαφόρων τύπων ακροφύσια που είναι κατάλληλα για διάφορες εφαρμογές. Συνήθως χρησιμοποιούμε τα ακροφύσια τύπου ριπιδίου ή σκούπας και τα κοίλου κώνου. Τα πρώτα είναι κατάλληλα για ψεκασμούς εδάφους και τα δεύτερα φι ψεκασμούς φυλλώματος. Τα ακροφύσια στα ψεκαστικά μεγάλων καλλιεργειών αυτά βρίσκονται διατεταγμένα πάνω σε έναν ιστό με πλάτος από 8 έως 24 μέτρα (Σχήμα 2). Στους δενδροκομικούς ψεκαστήρες ή νεφελοψεκαστήρες (Σχήμα 3) διατάσσονται πάνω σε μια στεφάνη. Σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να έχουν διαφορετική διάταξη (π.χ. για ψεκασμό σε αμπελώνες διατάσσονται πάνω σε δύο κατακόρυφους βραχίονες). Είναι προφανές ότι τα εξαρτήματα αυτά πρέπει να λειτουργούν άριστα για να έχουμε το άριστο αποτέλεσμα τόσο προστασίας των καλλιεργειών μας όσο και προστασίας του εαυτού μας και του περιβάλλοντος.
Τα ψεκαστικά μπορεί να είναι αναρτόμενα στο υδραυλικό του τρακτέρ (Σχήμα 2), ελκόμενα από το τρακτέρ (Σχήμα 3) και αυτοκινούμενα (Σχήμα 4). Υπάρχουν και ειδικά ψεκαστικά όπως αυτό του Σχήματος 5 που είναι κατάλληλο για ψεκασμούς αμπελιών.
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
