Ο ίδιος, μάλιστα, ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης στην εκδήλωση αναλήψεως καθηκόντων της νέας ηγεσίας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης την περασμένη Παρασκευή τόνισε ότι «η σημασία του πρωτογενούς τομέα είναι αυτονόητη» («Ε», 22.06.2024, σελ. 11). Ωραία, λοιπόν! Όλοι συμφωνούν ότι ο ρόλος της Γεωργίας στην οικονομική ανάπτυξη είναι ιδιαιτέρως σημαντικός και ακριβώς γι’ αυτό θεωρούν την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητας του πρωτογενούς τομέα συνθήκη εκ των ων ουκ άνευ για να υπάρξει αγροτική προκοπή˙ κέρδη για τους αγρότες, πλούτος και για τη χώρα.
Εν τούτοις, θα πρέπει, απέναντι σ’ όλες αυτές τις «οικουμενικές διακηρύξεις» περί της αξίας και σημασίας της Γεωργίας, του ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει κλπ., να επισημάνουμε μία -οικουμενικών διαστάσεων, πολιτική- αντίφαση: Στους εικοσιένα (21) Έλληνες ευρωβουλευτές που ανάδειξε προ δύο εβδομάδων η εν Ελλάδι κάλπη για το νέο Ευρωκοινοβούλιο («εκεί όπου λαμβάνονται όλες οι σημαντικές αποφάσεις και θα πρέπει να στείλουμε τους καλύτερους κ.λπ., κ.λπ.»), δεν υπάρχει ούτε ένας (1) ευρωβουλευτής από τον γεωτεχνικό ή/και συναφή επιστημονικό χώρο (γεωπόνος, γεωργοοικονομολόγος) ή τον ευρύτερο επαγγελματικό κλάδο (αγρότης, κτηνοτρόφος). Η εκλεγείσα με το κόμμα της «Ελληνικής Λύσης» κυρία Γαλάτω Αλεξανδράκη είναι η μόνη σχετιζομένη επαγγελματικά με τον πρωτογενή τομέα, αλλά σε χρόνο παρελθόντα, καθότι είναι ήδη συνταξιούχος κτηνοτρόφος (διατηρώντας τώρα μαζί με τον γιο της κρεοπωλείο στην Αλεξανδρούπολη). Θα αναλάβουν, λοιπόν, το έργο της αγροτικής πολιτικής και της υποστηρίξεως των ελληνικών συμφερόντων ευρωβουλευτές αλλότριων επαγγελματικών ειδικεύσεων, καταρτίσεων και εμπειριών. Ας τους ευχηθούμε καλή δύναμη και καλύτερες επιδόσεις -κι αποδόσεις- από τους εξ Ελλάδος συναδέλφους τους της προηγηθείσης 5ετίας. Αυτά για τις Βρυξέλλες. Υπάρχουν, όμως, και τα εγχώρια ζητήματα αγροτικής πολιτικής που πρέπει ν’ αντιμετωπιστούν κατάλληλα. Γιατί τα χρόνια περνάνε… Οι παραγωγές μειώνονται κι οι εισαγωγές αυξάνονται… Οι αγρότες βγαίνουν στους δρόμους, το (αγροτικό) πρόβλημα διαιωνίζεται. Κάτι φταίει – κι αυτό το «κάτι» θα πρέπει, επιτέλους, ν’ αλλάξει.
Ποιος φταίει, άραγε, που φθάσαμε σε σημείο, αντί ν’ απολαμβάνουμε τα νοστιμότατα φασόλια Καλλιπεύκης, Καστοριάς ή Φλωρίνης (Πρεσπών), να καταναλώνουμε εισαγόμενα φασόλια απ’ την Κίνα, την Αιθιοπία, από την (κεντροασιατική, τέως σοβιετική) Κιργιζία (!), ή, αντί ν’ απολαμβάνουμε τις νοστιμότατες πατάτες απ’ τις δικές μας τις επαρχίες (Αγιάς, Ελασσόνας κ.ά.), να καταναλώνουμε (τις αθρόως εισαγόμενες) πατάτες Αιγύπτου, Γαλλίας, Κύπρου; Κάποτε η Πελοπόννησος ήταν ένα απέραντο λεμονοδάσος και πορτοκαλεώνας. Σήμερα εισάγουμε λεμόνια από την άλλη άκρη της γης, από την Αργεντινή και πορτοκάλια απ’ την Αίγυπτο. Εισάγουμε ακτινίδια από το πιο μακρινό μέρος της γης, από το νότιο ημισφαίριο, από τη Νέα Ζηλανδία! Εισάγουμε μέχρι και μήλα! Κι από πού λέτε; Από Πολωνία, Ιταλία μέχρι κι απ’ τη Βόρεια Μακεδονία (Σκόπια)! Ντομάτες από Τουρκία, κρεμμύδια από Ολλανδία, πιπεριές από Ιορδανία! Εισάγουμε και καταναλώνουμε ζάχαρη Σερβίας, τη στιγμή που είχαμε όχι μόνο άριστη εντόπια παραγωγή, αλλά και εργοστάσιο στην περιοχή μας (το περίφημο «Ζαχάρεως», στο οποίο, εδώ και πολλά χρόνια, μπήκε λουκέτο και καμιά κυβέρνηση -αριστερή ή δεξιά- δεν επεχείρησε να το ξανανοίξει);
Η απάντηση, όπως είχαμε επισημάνει σε σχετικό παλαιότερο άρθρο μας στην «Ε» («Για να έχει μέλλον η ελληνική γεωργία», 07.02.2022, σελ. 3), είναι σύνθετη, κυρίως γιατί συναρτάται με τις πραγματικότητες και δεσμεύσεις που έχει επιβάλει, αλλά και ευκαιρίες που προσφέρει (και) στη χώρα μας η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (Κ.Α.Π.) και, ως εκ τούτου, απαιτεί συνδυαστικές προσεγγίσεις. Οι νέοι κανόνες της Κ.Α.Π. θέλουν τους αγρότες να αφήνουν πίσω τους τις παραδοσιακές εθνικού/κρατικοδίαιτου τύπου μορφές γεωργίας και να εξελίσσονται σε (Ευρωπαίους) «επιχειρηματίες της υπαίθρου» για να κερδίσουν το στοίχημα της ανταγωνιστικότητας που ισχύει για όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες/επιχειρηματίες στην ούτως ή άλλως φιλελεύθερων/ανταγωνιστικών κανόνων αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.). Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι ο αγροτικός τομέας στην Ελλάδα κινείται λίγο - πολύ στους ρυθμούς της κρατικοδίαιτης αντίληψης που κυριαρχούσε μέχρι το 1979, όταν ο Κων/νος Καραμανλής μας έβαλε (και πολύ καλά έκανε) στην τότε «Ε.Ο.Κ.», ένταξη η οποία, ωστόσο, απαιτούσε -ειδικά στον αγροτικό τομέα- αλλαγή νοοτροπίας, προς φιλελεύθερη κατεύθυνση, καθώς μπαίναμε σε μια μεγάλη, ενιαία αγορά, η οποία ξέραμε ότι θα είναι ανταγωνιστική.
Παρότι δε ερχόταν το ένα «πακέτο» στήριξης («Ντελόρ») μετά το άλλο («Σαντέρ», 3ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης [ΚΠΣ] κ.λπ.), η ελληνική γεωργία παρέμεινε κολλημένη στην κρατικοδίαιτή της εσωστρέφεια, ένα μείζον πρόβλημα το οποίο η κάθε κυβέρνηση, από το 1980 μέχρι σήμερα, περιορίζεται στο να το κληροδοτήσει στην επόμενη. Έτσι, έχουμε κάθε χρόνια τα ίδια. Απ’ τη μια τα… καθιερωμένα, πλέον, μπλόκα (ή απειλή για μπλόκα) από πλευράς αγροτών κι απ’ την άλλη το... καθιερωμένο «πακέτο» της «δέσμης μέτρων» κάποιων δεκάδων εκατ. ευρώ (γι’ αυτές τις περιπτώσεις «λεφτά υπάρχουν», πάντα…), το οποίο, ασφαλώς, βοηθά πρόσκαιρα να αντιμετωπιστούν υπαρκτές οικονομικές ανάγκες του αγροτικού κόσμου, δίνει μια ανάσα, αλλά δεν λύνει το πρόβλημα, αντίθετα το διαιωνίζει. Και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται…
Ασφαλώς η (κάθε) Κυβέρνηση οφείλει να στέκεται αρωγός στα προβλήματα του αγροτικού κόσμου, αλλά ας μας επιτραπούν ορισμένες απορίες: Για ποιους αγρότες η Κυβέρνηση θα πρέπει να μεριμνήσει; Τους αγρότες που γαλουχήθηκαν για χρόνια (και επιμένουν μέχρι σήμερα) σε μια επιδοματική γεωργία απόλυτα προστατευμένη, δρώντας με χρονικό ορίζοντα την τρέχουσα καλλιεργητική χρονιά; Τους αγρότες που πραγματικά αγαπούν αυτό που κάνουν και επενδύουν συνεχώς κεφάλαια στην επιχείρησή τους, κοιτώντας πάντα το μέλλον ή αυτούς που ευκαιριακά βρέθηκαν στη γεωργία λόγω καταγωγής ή του συνδρόμου των «τζαμπατζήδων» και των αυξημένων κονδυλίων από την Ε.Ε.;
Απ’ την άλλη, οι αγρότες από ποιο «κράτος» διεκδικούν δικαίωση των αιτημάτων τους και λύση των προβλημάτων τους; Από ένα κράτος που ποτέ του δεν έχει σχεδιάσει μία μακροχρόνια πολιτική ανάπτυξης της ελληνικής υπαίθρου; Από ένα κράτος που απλά έχει περιοριστεί στη διαχείριση των κοινοτικών κονδυλίων και αυτό όχι απόλυτα πετυχημένα; Από ένα κράτος που προκρίνει έργα αγροτικής ανάπτυξης ανάλογα με την εντοπιότητα του εκάστοτε υπουργού ή της πελατειακής ισχύος των τοπικών παραγόντων; Από ένα κράτος που δεν μπορεί να σπάσει τα ανεξέλεγκτα καρτέλ των γεωργικών εφοδίων; Ένα κράτος που η οργανωτική δομή του αρμόδιου Υπουργείου εξυπηρετεί ανάγκες της Κ.Α.Π. του 1980;
Τα ερωτήματα που θα μπορούσαν να τεθούν και για τις δύο πλευρές (κυβέρνηση-αγρότες), θα μπορούσαν να ήταν ακόμα περισσότερα. Ένα είναι σίγουρο. Σε αυτόν τον φαύλο κύκλο ευθύνη έχουν και οι δύο πρωταγωνιστές. Η πολυπλοκότητα του αγροτικού ζητήματος έχει δύο διαστάσεις, τη βραχυπρόθεσμη και τη μεσο-μακροπρόθεσμη. Αν όλη η πολιτική και επικοινωνιακή πίεση ασκείται μόνο για την πρώτη, το βασικό ερώτημα είναι ποιος, πότε και πώς θα ασχοληθεί σοβαρά με τη δεύτερη, η οποία θα κρίνει σε τελευταία ανάλυση και αν θα υπάρξει μέλλον για την ελληνική Γεωργία.
* Y.Γ.: Να ευχηθούμε καλή δύναμη και κάθε επιτυχία στο έργο των Θεσσαλών βουλευτών που αναλαμβάνουν τα «ηνία» στο Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης (υπουργός ο Καρδίτσης κ. Κων. Τσιάρας, υφυπουργός ο Λαρίσης κ. Χρ. Κέλλας). Για ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις με ρήξεις και τομές. Ειδάλλως και στην επόμενη αναδόμηση πάλι τα ίδια θα λέμε.
