Ανακαλύφθηκε μια «βυθισμένη Ισλανδία»

Στα ανοιχτά της Βραζιλίας

Το 2018, κατά τη διάρκεια μιας ερευνητικής αποστολής γύρω από ένα ηφαιστειακό οροπέδιο γνωστό ως Ρίο Γκράντε Ράιζ (Rio Grande Rise), ανοιχτά της Βραζιλίας, οι επιστήμονες εντόπισαν μια βραχώδη επιφάνεια που έμοιαζε να ανήκει σε χερσαία γη.

Παρακολουθώντας τις εικόνες που έστελνε το τηλεχειριζόμενο υποβρύχιο σκάφος από βάθος 650 μέτρων, τα ασυνήθιστα στρώματα κόκκινης αργίλου τράβηξαν την προσοχή τους.
«Απλώς δεν βρίσκεις κόκκινη άργιλο στον βυθό. Οι επιχώσεις έμοιαζαν σαν τροπικό έδαφος» εξηγεί ο Μπράμλεϊ Μάρτον, θαλάσσιος γεωλόγος στο Εθνικό Ωκεανογραφικό Κέντρο του Σαουθάμπτον, που βρισκόταν στην αποστολή.
Σε πρόσφατη έρευνα, οι επιστήμονες κατέδειξαν πως η χαρακτηριστική ορυκτολογική σύνθεση του αργίλου θα μπορούσε να έχει σχηματιστεί μόνο από την έκθεσή του σε ανοιχτές κλιματικές συνθήκες τροπικής ζέστης και υγρασίας. Είναι η τελευταία από μια σειρά ανακαλύψεων που υποδεικνύουν πως η συγκεκριμένη αυτή ωκεάνια ζώνη, 1.200 χιλιόμετρα από τις ακτές της Βραζιλίας, ήταν κάποτε νησί. «Φανταστείτε ένα καταπράσινο τροπικό νησί να γλιστρά κάτω από τα κύματα και να παγώνει στον χρόνο. Αυτό ανακαλύψαμε», λέει ο Μάρτον, που είναι και ένας από τους συγγραφείς της έρευνας.
Ο ίδιος και οι συνάδελφοί του εκτιμούν πως το νησί αυτό θα ήταν σε μέγεθος ανάλογο της Ισλανδίας.
Πως σχηματιστηκε
Η προέλευση του Rio Grande Rise χρονολογείται πριν από 80 εκατ. χρόνια. Ενα τεράστιο στρώμα μανδύα που βρισκόταν κάτω από την κορυφογραμμή του Νότιου Ατλαντικού προκάλεσε μια έκρηξη έντονης ηφαιστειότητας. Το μάγμα που αναδύθηκε στην επιφάνεια του νερού σχημάτισε ένα νησί, «μια εκδοχή της Ισλανδίας της Κρητιδικής Περιόδου», λέει ο Μάρτον.
Σταδιακά, καθώς η ηφαιστειακή δραστηριότητα υποχώρησε, το ηφαιστειακό αυτό οροπέδιο βυθίστηκε κάτω από τα κύματα.
Ομως, πριν από περίπου 40 εκατ. χρόνια, το τμήμα αυτό του γήινου μανδύα είχε μια τελευταία «έκλαμψη» ηφαιστειακής δραστηριότητας, μεμονωμένης και περιορισμένης στο δυτικό κομμάτι του οροπεδίου. Και ήταν στο συγκεκριμένο σημείο που οι ερευνητές εντόπισαν την κόκκινη άργιλο, κάπου ανάμεσα σε κομμάτια λάβας ηλικίας περίπου 45 εκατ. ετών.
«Πρόκειται για εκπληκτικό αποτέλεσμα. Η κόκκινη άργιλος αποτελεί αδιάσειστη απόδειξη πως αυτό κάποτε ήταν νησί», σημειώνει ο Λουίτζι Γιοβάνε, θαλάσσιος γεωλόγος από το Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο και συγγραφέας της μελέτης.