ΑΘΗΝΑ
Συνδέθηκε με τη μνήμη μέσα από μια φωτογραφία του Λαρισαίου φωτογράφου Τάκη Τλούπα, που αποτύπωσε τη «γύμνια» της και, ταυτόχρονα, τις σοβαρές περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις που προκάλεσε η αποξήρανσή της (για την ανάκτηση γεωργικής γης) τη δεκαετία του 1960. Πλέον, η λίμνη Κάρλα «επιστρέφει» μέσα από έναν πρωτοποριακό περιπατητικό οδηγό, προσκαλώντας το κοινό να την επισκεφθεί και να γνωρίσει έναν από τους σημαντικότερους υγρότοπους στην Ελλάδα, μέσα από δέκα προτεινόμενες περιπατητικές διαδρομές, σε μια περιοχή με συναρπαστική ιστορία από την αρχαιότητα έως τη σύγχρονη εποχή.
Γιατί, όμως, επιλέχθηκε η λίμνη Κάρλα από τις τόσες λίμνες της Ελλάδας να είναι το «επίκεντρο» αυτού του περιπατητικού οδηγού: «Η σύντομη απάντηση θα μπορούσε να είναι γιατί όχι;» είπε στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Στέφανος Δόδουρας, ένας από τους επιμελητές της έκδοσης του οδηγού, που εξέδωσε το Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο (Mediterranean Institute for Nature and Anthropos, Med-INA), που δραστηριοποιείται σε θέματα φύσης, πολιτισμού και αειφορίας και είναι διαθέσιμος στα ελληνικά και τα αγγλικά.
«Η λίμνη Κάρλα ήταν μία από τις μεγαλύτερες λίμνες της Ελλάδας, φτάνοντας έως και τα 120.000 στρέμματα, ενώ αποτελούσε έναν από τους πιο πολυποίκιλους υγρότοπους της Μεσογείου, ένα παραγωγικό οικοσύστημα με σημαντική οικολογική, οικονομική και κοινωνικο-πολιτιστική αξία» πρόσθεσε.
Μάλιστα, όπως υπογράμμισε, τον Φεβρουάριο του 1964 -έτος κατά το οποίο η λίμνη, τελικά αποξηράνθηκε- επισκέφθηκαν τη λίμνη Κάρλα ορνιθολόγοι από το γαλλικό ερευνητικό σταθμό Tour du Valat, και παρά το γεγονός ότι η λίμνη Κάρλα ήταν σχεδόν κατεστραμμένη, το αποτέλεσμα ήταν ο υψηλότερος αριθμός υδρόβιων πτηνών που παρατηρήθηκαν ποτέ σε ελληνικό υγρότοπο (435.000 πουλιά), αριθμός που στη Νοτιοανατολική Ευρώπη μπορεί να ξεπεραστεί μόνο από το Δέλτα του ποταμού Δούναβη.
Αναφερόμενος δε, στις προτεινόμενες διαδρομές τόνισε ότι «δεν τις ανακαλύψαμε εμείς» αλλά «τοπικοί φορείς που ασχολούνται με αυτό το σπορ έχουν κάνει σημαντικά βήματα στην προώθηση του περιπατητικού τουρισμού στον νομό Μαγνησίας».
«Όλες όμως τις διαδρομές αυτές τις περπατήσαμε, τις καταγράψαμε, τις περιγράψαμε και τώρα τις παρουσιάζουμε, χρησιμοποιώντας τες σαν «όχημα» για την ανάδειξη και προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής. Οι διαδρομές αυτές έχουν επιλεγεί ώστε να αντικατοπτρίζουν την ταυτότητα της περιοχής αγκαλιάζοντας την τοπική χλωρίδα και πανίδα, την αρχαιολογία, την ιστορία, τα θρησκευτικά μνημεία, τις παραδοσιακές δραστηριότητες, καθώς και τα πολιτιστικά και αισθητικά τοπία» συμπλήρωσε.
Ο οδηγός δημιουργήθηκε σε συνεργασία με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, την ακαδημαϊκή κοινότητα, την κοινωνία των πολιτών και άλλους σημαντικούς φορείς και στόχος του είναι η καταγραφή, ανάδειξη και διάδοση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής, καθώς και της ανάπτυξης των εναλλακτικών μορφών τουρισμού και, εν τέλει, της προώθησης της αειφορίας.
Η λίμνη συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την ελληνική ιστορία και μυθολογία και ορισμένοι «σταθμοί» της στο πέρασμα του χρόνου είναι το μυθικό βασίλειο του Άδμητου και της Άλκηστις, η Αργοναυτική Εκστρατεία, τα ίχνη οικισμών από τη Μεσολιθική και τη μεταβυζαντινή περίοδο, ο ξεσηκωμός των κολίγων της Θεσσαλίας και ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος στις αρχές και τα μέσα του περασμένου αιώνα, αντίστοιχα.
Σύμφωνα δε, με έναν τοπικό μύθο, σε πολλές περιπτώσεις, πριν από την αποξήρανση της λίμνης, οι κάτοικοι της περιοχής άκουγαν έναν φοβερό βρυχηθμό να έρχεται από τα βάθη της λίμνης Κάρλας, που αποδιδόταν σε ένα αόρατο τέρας. Αν και κανείς δεν το είχε δει ποτέ, ο μύθος-ιστορία του Γήταυρου ή Ήταυρου, ενός τέρατος, του οποίου η παράξενη κραυγή μπορούσε να ακουστεί στην περιοχή γύρω από τον υγρότοπο πέρασε από τη μια γενιά στην επόμενη. Η κραυγή του Ήταυρου θεωρείτο από τον τοπικό πληθυσμό ότι αποτελούσε εξαιρετικά κακό οιωνό, σηματοδοτώντας επερχόμενους πολέμους, πείνα και πνιγμούς. Όταν η λίμνη αποξηράνθηκε, δεν ανακαλύφθηκε κανένα τέρας κρυμμένο κάτω από τα νερά της. Πιθανόν, η παρουσία καρστικών πετρωμάτων και καταβοθρών στη λεκάνη του υγροτόπου να ευθυνόταν γι' αυτόν το φοβερό βρυχηθμό. Σήμερα, η ονομασία Ήταυρος είναι ένα άλλο όνομα για ένα είδος ερωδιού (Botaurus stellaris), ένα σπάνιο υδρόβιο πτηνό, του οποίου η βροντερή κραυγή ακούγεται σε απόσταση χιλιομέτρων κατά τη διάρκεια της περιόδου αναπαραγωγής του.
Η περιοχή της λίμνης περιγράφεται διαχρονικά από συγγραφείς και ταξιδιώτες ως ένας επίγειος παράδεισος, όπου μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1960 έσφυζε από ζωή, με τους ψαράδες της περιοχής και τα κοπάδια των Βλάχων της Πίνδου.
Μία κατά κύριο λόγο ανδροκρατούμενη κοινωνία, περίπου 1000 οικογενειών, επέζησε γύρω από τη λίμνη Κάρλα μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1960, ως επί το πλείστον κερδίζοντας τα προς το ζην μέσω της αλιείας και άλλων πρακτικών διαβίωσης που εμφάνιζαν πολλά κοινά με τις προϊστορικές κοινωνίες της περιοχής. Το φουντάνι (ο τόπος όπου κατασκευάζονταν οι καλύβες) επιλεγόταν προσεκτικά. Τα καράβια (όπως ονόμαζαν οι ψαράδες τις βάρκες τους, επίσης γνωστές και ως πλατσίδες ή περατζάνες) ταξίδευαν πάνω στα νερά της λίμνης, ενώ οι καπετάνιοι ήταν υπεύθυνοι για την ομαλή λειτουργία των ομάδων τους, οι οποίες συνήθως αποτελούνταν από 2-5 ψαράδες. Η ορολογία αυτή είναι γνωστή στους ναυτικούς των θαλασσών, αλλά οι περισσότεροι από αυτούς τους άντρες δεν είχαν δει ποτέ τη θάλασσα, ούτε ήξεραν κολύμπι.
Η απώλεια των αλιευτικών τόπων στην περιοχή της λίμνης Κάρλας ήταν ιδιαίτερα αξιοσημείωτη, καθώς η παραγωγή ήταν αρκετά υψηλή με αποκορύφωση το 1917 που ξεπέρασε τους 1390 τόνους ψαριών. Ακόμα και στις αρχές του 1950, ανερχόταν τακτικά σε πάνω από 500 τόνους. Μετά την αποξήρανση του υγρότοπου, η τοπική οικονομία βασίστηκε κατά κύριο λόγο στη γεωργία και την κτηνοτροφία.
Οι ιστορίες που έχει να «διηγηθεί» η λίμνη πολλές και η ευρύτερη περιοχή, «προικισμένη» σε φυσικό κάλλος και σημαντικά ιστορία μνημεία, μπορεί να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη μορφών εναλλακτικού τουρισμού. Μάλιστα, εκτιμήσεις του Φορέα Διαχείρισης της περιοχής Οικο-ανάπτυξης Κάρλας-Μαυροβουνίου-Κεφαλόβρυσου-Βελεστίνου (Φ.Δ.Π.Ο.Κα.Μα.ΚεΒε.)- το 2006- «βλέπουν» αύξηση των ημεδαπών και αλλοδαπών τουριστών από το 2014 μέχρι και το 2020 στην ευρύτερη περιοχή της Κάρλας. Για το 2014 προβλέπεται ότι την περιοχή θα επισκεφθούν 26.722 ημεδαποί και 4214 αλλοδαποί τουρίστες, το 2015 32.877 ημεδαποί και 5061 αλλοδαποί τουρίστες και το 2016, 39.116 ημεδαποί και 5930 αλλοδαποί τουρίστες.
