Στο ξέφωτο της δασικής θέσης «Κατή» υπάρχει η πηγή με γάργαρο και παγωμένο νερό, γνωστή ως «Βρύση του Κατή» και βέβαια η ομώνυμη «Λίμνη του Κατή». Η ορεινή – και όχι φυσική - λίμνη δεν είναι ιδιαιτέρως γνωστή και αποτελεί μια από τις μικρές εκπλήξεις που περιμένει τους περιηγητές του Κάτω Ολύμπου.
Η δασική θέση Κατή είναι ένα μικρό οροπέδιο νοτιοδυτικά (ΝΔ) της Άνω Σκοτίνας, του Παλαιού Παντελεήμονα και δυτικά των Παλαιών Πόρων (Πούρλιας).
Η περιοχή είναι γνωστή ως «διεθνές» διότι συναντιούνται τα σύνορα των χωριών Σκοτίνας, Καλλιπεύκης, Κρανιάς, Παντελεήμονα, Πούρλιας, Αιγάνης. Ο δασικός δρόμος οδηγεί στο «Τρίστρατο» καθώς από εκεί μπορούμε να κατευθυνθούμε προς την Καλλιπεύκη ή την Κρανιά που βρίσκονται στην Π.Ε. Λάρισας.
Η θέση πήρε το όνομα της από την ομώνυμη βρύση του «Κατή». Το δε όνομά της, σημαίνει Τούρκος δικαστής (κατής). Σύμφωνα με την παράδοση καταπώς λένε, κάποιος Τούρκος δικαστής που δίκαζε τις υποθέσεις των κατοίκων των χωριών αυτών κάθισε να ξαποστάσει στη βρύση. Εκεί πέρα πέθανε πίνοντας από το παγωμένο νερό της βρύσης. Από κει και η ονομασία «Κατή». Σ’ αυτή τη θέση βρίσκεται εδώ και τριάντα χρόνια η ορεινή τεχνητή λίμνη «Η λίμνη του Κατή». Μια λίμνη άγνωστη για τους περισσότερους, μιας και δημιουργήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 (1997) μετά την ανύψωση αναχώματος, κατασκευή φράγματος από απλό σκυρόδεμα και εκχωμάτωση. Αποτελεί έναν ιδιαίτερο προορισμό για εκείνον τον επισκέπτη, που θέλγεται από την ομορφιά της φύσης.
Η περιοχή στην οποία βρίσκεται η λίμνη περιλαμβάνει εκτεταμένο κλειστό δάσος με μεγάλη αισθητική και οικολογική αξία. Η βλάστηση που απαντάται στο δάσος είναι μίξη οξιάς (80%) με ελάτη (20%) κατ’ άτομο.
Η λίμνη είναι μία τεχνητή αβαθής λίμνη (h 4.5 μ.) με ελεύθερη επιφάνεια που φτάνει τα 9,5 στρέμματα περίπου, σπάνια όμως βρίσκεται σε πλήρωση. Από την άκρη της λίμνης περνά ο δασικός δρόμος, με κατεύθυνση νότια προς την Καλλιπεύκη (που απέχει 12 χλµ.). Στα 500 μ. από τεχνητή λίμνη, υπάρχει η ομώνυμη «Βρύση του Κατή» (Υψόμετρο: 1368 μ.), που εξυπηρετεί κυρίως ανάγκες υλοτόμων, αλλά ενίοτε και των διερχομένων ή επισκεπτών της.
ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ
Με αφετηρία ορισμένα σημεία (θέσεις «Προφήτη Ηλία - «Γούρνες»», «Σαλτάνη» και «Βρωμόβρυση» ) πάνω στον ασφαλτοστρωμένο δρόμο προς Καλλιπεύκη, από Νέο Παντελεήμονα - Παλαιό Παντελεήμονα ή Σκοτίνα - Παλαιά Σκοτίνα υπάρχει η δυνατότητα επίσκεψης στη «Λίμνη του Κατή», άμεσα και γρήγορα. Από εκεί μπορούμε να κατευθυνθούμε για Καλλιπεύκη ή την Κρανιά Λάρισας. Από τους παραπάνω δρόμους ο «Σαλτάνι – Βρύση Κατή» μήκους περίπου 10 χλμ, και μέχρι τα όρια του δημόσιου δάσους Καλλιπεύκης είναι εκ των βασικότερων του δασικού συμπλέγματος. Όμορφες καλοσημαδεμένες πορείες στον Κάτω Όλυμπο μέσα σε ένα θαυμάσιο φυσικό περιβάλλον. Οι διαδρομές μέσω δασικών δρόμων, ξεκινούν από δάση άγριας καστανιάς και καταλήγει σε οξιές και έλατα σε υψόμετρο 1350 μ.. Η ορεινή διάσχιση γίνεται μέσα από ένα - ανυπέρβλητης ομορφιάς και ποικιλομορφίας - παραμυθένιου τοπίο.
Τα κλαδιά των δέντρων κατεβαίνουν χαμηλά και σου κλείνουν όχι μόνο τον δρόμο αλλά και τον ουρανό. Ξαφνικά ανοίγουν και βρίσκεσαι σε ένα οροπέδιο όπου βλέπεις μια λιμνούλα με χώρο αναψυχής. Ιδανικός τόπος για να τον επισκεφτείς τα μέσα της άνοιξης (καιρού επιτρέποντας), το καλοκαίρι, το φθινόπωρο, ίσως και νωρίς το χειμώνα αν ο δρόμος δεν κλείσει από το πολύ χιόνι. Οι δασικοί δρόμοι είναι αρκετά βατοί κατά τους καλοκαιρινούς και ανοιξιάτικους μήνες, ενώ τον χειμώνα θέλει μεγάλη προσοχή από πιθανή λάσπη σε ορισμένα σημεία της διαδρομής λόγο βροχοπτώσεων και ακόμα περισσότερο τους μήνες Δεκέμβριο έως Μάρτιο όπου στην περιοχή πιάνει πάγο και χιόνι.
Οι τρεις χωμάτινες διαδρομές που οδηγούν στη «Λίμνη του Κατή», μπορούν να γίνουν με αυτοκίνητο, όμως είναι ιδανικές για πεζοπορία. Χαρακτηρίζονται ως μέτριου βαθμού δυσκολίας και προτείνονται για όλους, ακόμα και για παιδιά άνω των 10 ετών.
Μετά από πεζοπορία διάρκειας τριών ωρών και αφού διανυθούν περίπου 10 χλμ., ο πεζοπόρος φτάνει στη λίμνη όπου αντικρίζει ένα εκπληκτικό τοπίο. Μπορεί η λίμνη να είναι τεχνητή, αλλά νομίζουμε ότι έχει αφομοιωθεί πλέον στο περιβάλλον, ταιριάζει άριστα με την περιοχή που νομίζεις ότι αυτή η λίμνη ήταν πάντα εδώ.
Οι διαδρομές για την περιοχή του Κατή στον Κάτω Όλυμπο, προσφέρονται και για ποδηλασία βουνού τόσο για προχωρημένους, όσο και για αρχάριους. Δεν εμφανίζει απότομες κλίσεις (ανηφόρες - κατηφόρες) και ανάλογα από το σημείο που ξεκινά κανείς μπορεί να επιλέξει και την υψομετρική διαφορά στην οποία θα ανέρθει.
Η «ΒΡΥΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΗ»
Η περιοχή για τριάντα ένα χρόνια (1881-1912) ήταν μέρος των συνόρων μεταξύ, του ελεύθερου Ελληνικού Βασιλείου με την Οθωμανική Τουρκία. Από αυτήν διερχόταν η μεθόριος του ελληνικού κράτους, μετά την παραχώρηση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα το 1881. Τα σύνορα διαμορφώθηκαν με βάση τη συνθήκη του Βερολίνου το 1878, τη διμερή συμφωνία της Κωνσταντινούπολης το 1881 μεταξύ Ελλάδας και Οθωμανικής αλλά και τη συμφωνία μεταξύ τους μετά τον ατυχή καταστροφικό πόλεμο του 1897 όπου άλλαξε σε πολλά σημεία την νέα οριογραμμή σε βάρος της Ελλάδας.
Η μεθόριος του 1881 ξεκινούσε από το Αιγαίο Πέλαγος, την περιοχή Παπαπούλιου παρά τα Τέμπη Ολύμπου και διερχόταν τον Κάτω Όλυμπο ακολουθώντας το γεωγραφικό ανάγλυφο του βουνού και λίγο πολύ τα σημερινά όρια της Θεσσαλίας με τη Μακεδονία. Τα νέα δεδομένα στη μεθόριο εκείνης της εποχής δημιούργησαν αμέσως νέες προτεραιότητες στην επικοινωνία, τη συγκοινωνία της περιοχής και επέβαλε τη χάραξη νέων δρόμων και τη βελτίωση των παλιών. Επίσης οι λειτουργικές στρατιωτικές και εμπορικές ανάγκες που προέκυψαν, προκειμένου να εξυπηρετηθούν, οδήγησαν να κτιστούν φυλάκια (καζάρμες) για τη φύλαξη των συνόρων και να δημιουργηθούν τελωνεία με υποτελωνεία λόγω των συνόρων. Όσα από αυτά τα κτίρια σώζονται (σε οποιαδήποτε κατάσταση) αποτελούν στις μέρες μας σημάδια των συνόρων αυτών. Ένα τέτοιο σημάδι μπορούμε να εντοπίσουμε συνεχίζοντας τη διαδρομή μας πάνω στον δασικό δρόμο που περνά από τη Λίμνη και λίγο πιο πάνω από τη «Βρύση του Κατή» (100 μέτρα με κατεύθυνση προς την Καλλιπεύκη). Στα αριστερά του δασικού δρόμου με λίγη προσοχή διακρίνουμε ένα μεγάλο λιθοσωρό.
Πλησιάζοντας κοντά του μπορούμε να δούμε ότι έχει οικοδομική διάταξη και επομένως αντιλαμβανόμαστε πως πρόκειται για ερείπια κάποιου άγνωστου κτιρίου στην καρδιά του δάσους.
Τα ερείπια αυτά ανήκουν σε Οθωμανικό μεθοριακό σταθμό, ο οποίος λειτουργούσε και ως υποτελωνείο.
Τα ερείπια του σταθμού απέχουν μόλις 50 μέτρα από τον δρόμο, όμως τα έχουν καταπιεί το δάσος και έχουν ταπεινωθεί σε ένα φτωχό λιθοσωρό. Πώς να το φανταστεί ο περιηγητής βλέποντας το λιθοσωρό, αν πρόκειται για κανένα μαντρί ή για ένα στρατιωτικό συνοριακό σταθμό. Η περιοχή εκείνα τα χρόνια άνηκε στο Καζά Κατερίνης (Katarin Kasabas’nda) που υπαγόταν διοικητικά στο Βιλαέτι Θεσσαλονίκης.
Η χάραξη της νέας οροθετικής γραμμής του 1881 μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας διχοτόμησε την επισκοπή Πλαταμώνος, όπου δέκα χωριά εναπόμειναν στην τουρκική ζώνη και υπάχθηκαν στην επισκοπή Πέτρας ενώ οι περιοχές Ραψάνης, Πυργετού καί Αμπελακίων προσαρτήθηκαν στην ’Εκκλησία της Ελλάδος, οι οποίες λίγο αργότερα συγχωνεύτηκαν με τη Μητρόπολη Λαρίσης (1899).
ΚΡΥΜΜΕΝΟΣ ΘΗΣΑΥΡΟΣ
Το οδοιπορικό στη Λίμνη του Κατή, με τον εντοπισμό του τούρκικου συνοριακού σταθμού και το πέρασμα από τη Βρύση του Κατή μπορεί να μοιάζει πολύ με κυνήγι του κρυμμένου θησαυρού. Καθώς πέρα από την ομορφιά του τοπίου εδώ και χρόνια, κυκλοφορούν ιστορίες για κρυμμένους θησαυρούς στην περιοχή λόγω του ιστορικού παρελθόντος της, μεθόριος, οθωμανική κυριαρχία, ανταλλαγή πληθυσμών, περιοχή αναρτών τόσο στην Κατοχή όσο και στον Εμφύλιο πόλεμο. Είναι πολλοί αυτοί που ψάχνουν για εγγλέζικες χρυσές λίρες, για τούρκικα πεντόλιρα και φλουριά στη δασική θέση Κατή. Φήμες και θρύλοι για κρυμμένους θησαυρούς στην περιοχή τυλιγμένοι με πέπλο μυστηρίου κεντρίζουν τη φαντασία των «κυνηγών».
Οι ιστορίες των κρυμμένων θησαυρών στη Βρύση του Κατή μπορεί να αγγίζουν τα όρια του αστικού μύθου, όμως ο πραγματικός θησαυρός υπάρχει και βρίσκεται σε ένα άλλο μύθο, στο μύθο του Αισώπου, «Ο Γεωργός και τα Παιδιά του». Είναι μπροστά μας και μπορούμε να τον βρούμε και να πλουτίσουμε. Αρκεί να ακολουθήσουμε το όραμα των υπαλλήλων της Δασικής Υπηρεσίας Πιερίας που συνέταξαν τότε, τόσο τη μελέτη για την κατασκευή της λίμνης όσο και τη μελέτη που αναδεικνύει την περιοχή ως χώρο δασικής αναψυχής. Έχουμε στα χέρια μας σημειώσεις με χάρτες για να βρούμε ακριβώς πού βρίσκονται οι κρυμμένοι θησαυροί και δεν είναι άλλες από τις μελέτες Προστασίας και Διαχείρισης του Δημοσίου Δάσους Παντελεήμονα-Σκοτίνας Κάτω Ολύμπου με τους ακριβείς δασοπονικούς χάρτες.
Η αλήθεια είναι πως η ελληνική γη φυλάει καλά τα μυστικά και τους θησαυρούς της. Τα δίνει μόνο σε όποιον το θελήσει. Όμως ο θησαυρός που βρίσκεται στη δασική θέση «Κατή» στον Κάτω Όλυμπο, στην Πιερία δεν είναι δύσκολο να τον ανακαλύψουμε. Με σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον, με μια βόλτα στο δάσος θα ανακαλύψουμε την ωφέλειά του στην υγεία και την ψυχολογία μας. Υ.Γ. Για την παρουσίαση της «Λίμνης του Κατή» στο Δημόσιο Δάσος Παντελεήμονα-Σκοτίνας Κάτω Πιερίας, συνέβαλαν με τις πολύτιμες πληροφορίες τους, ο διευθυντής του Δασαρχείου Ν. Πιερίας, δασολόγος κ. Γεώργιος Μαυρίδης, ο δασοφύλακας κ. Νίκος Γερομιχαλιός, ο πρόεδρος της Κοιν.Σ.Επ. Παλιού Παντελεήμονα κ. Γεώργιος Γουλάρας, και ο κ. Αστέριος Γκριμούρας κάτοικος Σκοτίνας.* Ο Δημήτρης Ρουκάς M.Sc. είναι τεχν. γεωπόνος επιστημονικός συνεργάτης Π.Ε. Πιερίας.
ΔΗΜ. ΡΟΥΚΑΣ
