Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη
«Το ανορθολογικό μας Σύνταγμα- Γιατί απέτυχαν οι πολιτικοί θεσμοί;». Με αυτόν τον τίτλο κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του Ξενοφώντα Ι. Κοντιάδη (εκδόσεις Παπαζήση) , ο οποίος είναι καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου - Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου.
Σήμερα ο Ξενοφών Κοντιάδης μιλάει στην «Ελευθερία», όπου ανάμεσα σε άλλα τονίζει τα εξής: «Αν ως σύγχρονο κράτος εννοούμε ένα κράτος όπου έχουν εμπεδωθεί οι αρχές της δημοκρατίας και του κοινωνικού κράτους δικαίου, εφαρμόζεται η νομοθεσία, εξασφαλίζεται η πρόσβαση σε δικαστική προστασία, λειτουργούν αποτελεσματικοί μηχανισμοί κοινωνικής ασφάλειας, έχει θεσπιστεί ένα σταθερό και δίκαιο φορολογικό σύστημα, το κράτος δεν θέτει εμπόδια στην επιχειρηματική δραστηριότητα, τα φαινόμενα διαφθοράς είναι περιορισμένα και πολλά άλλα, τότε φοβούμαι ότι η Ελλάδα δεν ανήκει σε αυτή την κατηγορία».
Η συνέντευξη
* Μπορείτε να μας πείτε τι θέλετε να πείτε με τον τίτλο του βιβλίου σας; Εκτιμάτε ότι απέτυχαν οι πολιτικοί θεσμοί επειδή είναι ανορθολογικό το Σύνταγμά μας;
- Έχουμε συνηθίσει να θεωρούμε κάποια πράγματα αυτονόητα. Ανάμεσα σε αυτά περιλαμβάνεται και ο μύθος του «καλού Συντάγματος», ο οποίος δεν αμφισβητείται τα τελευταία σαράντα χρόνια. Ο όρος ανορθολογικότητα δεν σημαίνει τίποτα άλλο, πέρα από το ότι χρησιμοποιούνται στο Σύνταγμά μας μέσα που αντιβαίνουν στους σκοπούς που το ίδιο εμφανίζεται να επιδιώκει. Άρα υπάρχουν εσωτερικές αντιφάσεις και αντινομίες στο Σύνταγμα που προκαλούν δυσλειτουργίες των πολιτικών θεσμών, σε ένα πολιτικό περιβάλλον που ούτως ή άλλως δεν διακρίνεται για τον ορθολογισμό του. Αυτή ακριβώς την ανορθολογικότητα αποκαλύπτει και αναδεικνύει το βιβλίο.
* Πιστεύετε ότι η χώρα μας να μην είχε την ανάλογη πρόοδο και ανάπτυξη λόγω του Συντάγματος; Τι πρέπει κατά τη γνώμη σας να γίνει;
- Κατά τη γνώμη μου η de facto χρεοκοπία της χώρας το 2010 σε σημαντικό βαθμό οφείλεται στην αποτυχία των πολιτικών θεσμών. Η εύκολη λύση θα ήταν να αποδίδουμε τα δεινά της τελευταίας πενταετίας είτε σε εξωτερικά αίτια, όπως οι κατασκευαστικές ατέλειες της ΟΝΕ και η αντιαναπτυξιακή λογική των Μνημονίων είτε στην ανικανότητα και την ιδιοτέλεια πολλών από εκείνους που κυβέρνησαν τη χώρα. Όμως υπάρχουν βαθύτερα αίτια και ανάμεσα σε αυτά συγκαταλέγω τα θεσμικά ελλείμματα και την αποτυχία των πολιτικών θεσμών. Στο βιβλίο παρουσιάζονται αναλυτικά συγκεκριμένα παραδείγματα κακού σχεδιασμού των θεσμών στο Σύνταγμά μας.
* Γιατί τα κόμματα δεν συμφωνούν σε μια κοινή αναθεώρηση του Συντάγματος με τελικό στόχο το συμφέρον της χώρας;
- Διανύουμε μια περίοδο μεγάλης πολιτικής πόλωσης. Η ανατροπή όλων των θεμελιωδών όρων για την πρόσληψη του μέλλοντος και των συνθηκών διαβίωσης τα τελευταία πέντε χρόνια έχει προκαλέσει έντονους διχασμούς στην ελληνική κοινωνία. Και ας μην υποτιμάμε βέβαια τη βαθιά οικονομική ανασφάλεια, τη δυσθεώρητη ανεργία, την ανθρωπιστική κρίση. Όλα αυτά δυσκολεύουν τη διαμόρφωση συναινέσεων για την αλλαγή του καταστατικού χάρτη της πολιτείας μας. Για να αλλάξουν οι κανόνες του πολιτικού παιχνιδιού, τους οποίους περιλαμβάνει το Σύνταγμα, χρειάζεται προσεκτικός σχεδιασμός και πολιτική ψυχραιμία ώστε να μην αναπαραχθούν ή οξυνθούν τα θεσμικά σφάλματα του παρελθόντος.
* Μπορούμε να πούμε ότι αυτό, έτσι όπως εξελίσσονται σήμερα τα πράγματα, αποτελεί και το βασικό πρόβλημα του πολιτικού μας συστήματος; Πόσο σημαντική και απαραίτητη είναι σήμερα μια κοινή προσπάθεια πέρα και μακριά από τα στενά κομματικά κόμπλεξ;
- Σε καμία περίπτωση δεν θεωρώ ότι το σοβαρότερο πρόβλημα του πολιτικού μας συστήματος είναι το Σύνταγμα. Το Σύνταγμα είναι συνυπεύθυνο για την κρίση και έχει συμβάλει στη διαμόρφωση μιας πολιτικής κουλτούρας που δεν επιτρέπει να ξεπεραστούν συγκεκριμένες αρνητικές πρακτικές στη λειτουργία του πολιτικού συστήματος, όμως θα ήταν λάθος να πιστέψουμε ότι αναθεωρώντας το Σύνταγμά μας θα μεταμορφωθούν ως δια μαγείας οι πολιτικοί θεσμοί και το κομματικό σύστημα.
* Πιστεύετε ότι η Ελλάδα απέχει σε μεγάλο βαθμό από το να χαρακτηριστεί ένα σύγχρονο κράτος; Τι πρέπει να γίνει σε πρώτη φάση ώστε να εντάσσεται στη μεγάλη αυτή οικογένεια;
- Αν ως σύγχρονο κράτος εννοούμε ένα κράτος όπου έχουν εμπεδωθεί οι αρχές της δημοκρατίας και του κοινωνικού κράτους δικαίου, εφαρμόζεται η νομοθεσία, εξασφαλίζεται η πρόσβαση σε δικαστική προστασία, λειτουργούν αποτελεσματικοί μηχανισμοί κοινωνικής ασφάλειας, έχει θεσπιστεί ένα σταθερό και δίκαιο φορολογικό σύστημα, το κράτος δεν θέτει εμπόδια στην επιχειρηματική δραστηριότητα, τα φαινόμενα διαφθοράς είναι περιορισμένα και πολλά άλλα, τότε φοβούμαι ότι η Ελλάδα δεν ανήκει σε αυτή την κατηγορία. Όταν θα γίνουν σοβαρά βήματα για την επίτευξη όσων προανέφερα, πράγμα που απαιτεί γνώση, βούληση και εθνική συνεννόηση, τότε θα μπορούμε να μιλάμε για απομάκρυνση από τον Τρίτο Κόσμο και προσέγγιση του ευκταίου.
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ
Ο Ξενοφών Κοντιάδης είναι καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής της Σχολής Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών (με έδρα την Κόρινθο) του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και πρόεδρος Δ.Σ. - επιστημονικός διευθυντής του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου - Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου με έδρα την Αθήνα. Από τον Νοέμβριο του 2008 είναι μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Institute for European Constitutional Sciences (Hagen - Γερμανία). Από τον Οκτώβριο του 2013 συντονιστής του “Research Group on Constitution-Making and Constitutional Change”` της Διεθνούς Ένωσης Συνταγματικού Δικαίου (IACL). Σπούδασε νομικά στην Αθήνα και στο Μόναχο. Η διδακτορική του διατριβή είχε ως αντικείμενο τη συνταγματική κατοχύρωση του κοινωνικού κράτους και των κοινωνικών δικαιωμάτων. Τα επιστημονικά-ερευνητικά του ενδιαφέροντα εντοπίζονται στο πεδίο του Δημοσίου Δικαίου και των Δημόσιων Πολιτικών, ενώ σημαντικό τμήμα του έργου του είναι αφιερωμένο σε θέματα κοινωνικής διοίκησης και θεσμών κοινωνικής προστασίας. Είναι δικηγόρος στον Άρειο Πάγο, μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών.
