Του Κ. Γκιάστα
Φωτ.: Β. Ντάμπλης
Όταν ρωτούσαν τον Πραξιτέλη στην αρχαιότητα ποιες από τις μαρμάρινες δημιουργίες του θεωρούσε ως τις σημαντικότερες, υποδείκνυε αυτές στις οποίες είχε βάλει το χέρι του ο ζωγράφος Νικίας. Επομένως όταν βρισκόμαστε σήμερα μπροστά σ' έναν αρχαίο ναό ή περιεργαζόμαστε μαρμάρινα αγάλματα σ' ένα Αρχαιολογικό Μουσείο, η εντύπωση που αποκομίζουμε ατενίζοντας τις αρχαιότητες αυτές είναι τελείως διαφορετική από αυτήν που είχαν οι αρχαίοι. Και αυτό επειδή τα χρώματα των έργων αυτών έχουν πλέον χαθεί για μας και μάλιστα οριστικά, σύμφωνα με τον Μιχάλη Α. Τιβέριο, καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Μια σύγχρονη Λαρισαία, η Σοφία Κουτσιανοπούλου, ωστόσο βρήκε χρόνο (παρά το γεγονός πως ετοιμάζεται σε λίγες ημέρες να φέρει στον κόσμο το τέταρτο παιδί της) να αναβιώσει αυτήν την πανάρχαια τέχνη. Τη ζωγραφική πάνω σε μάρμαρο.
Δώσαμε ραντεβού στην Ανθούπολη και μόλις την είδα με γυρισμένη την πλάτη μου δημιουργήθηκε η εντύπωση πως κρατούσε πιθανότατα ένα μωρό. Με τόση στοργή και φροντίδα. Μα όχι! Όταν γύρισε είδα πως πρόκειται για μια πλάκα μαρμάρου: «Είναι μάρμαρο Θάσου, μου λέει για καλωσόρισμα, και σε συνδυασμό με τα έργα μου τα κάνουν να τα αγαπάω τόσο πολύ. Είναι μοναδικές δημιουργίες» δικαιολογείται χαμογελώντας και καθόμαστε να την «ανακρίνω».
«Είμαι εκπαιδευτικός και έχω επισκεφτεί με τα παιδιά πολλούς αρχαιολογικούς χώρους. Πήγα για 3η ή 4η φορά στη Βεργίνα. Εκεί συγκλονίστηκα με τη μονοχρωμία και αυτό καρφώθηκε στο μυαλό μου. Μου άρεσε, το έβαλα στο μυαλό μου, καθώς τότε δούλευα με ξύλα και μουσαμά. Μέσα στο 2013 άρχισα να δουλεύω με το μάρμαρο.
Ως εκπαιδευτικός μου άρεσε να μιλάω στα παιδιά για τις τεχνικές των αρχαίων Ελλήνων. Τα κεφάλαια που αναφέρουν τη διακόσμηση και την τεχνική τα έδινα ιδιαίτερη σημασία.
Έψαξα στο διαδίκτυο και δεν βρήκα κάτι αντίστοιχο σε Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έτσι αποφάσισα να ξεκινήσω αυτό που ονειρευόμουν».
Με βλέπει να αγγίζω τα μάρμαρα και αρχίζει να μου εξηγεί «Είναι κομμένο σε πλάκες και έχει “χτυπηθεί” για να λειανθούν οι άκρες. Τα κομμάτια είναι χωρίς καμία επεξεργασία. Ένα καθάρισμα μόνο το κάνω».
«Τι το ιδιαίτερο όμως έχει το μάρμαρο της Θάσου;» ρωτάω «Είναι το πιο λευκό. Έχει κομματάκια φυσικού γυαλιού και έχει κάτι το ιριδίζον. Το κάνει σαν φόντο. Σε ένα πίνακα ζωγραφικής θα δίναμε πρώτα έμφαση στον φόντο και μετά στην παράσταση που θα κάναμε. Τώρα ο φόντος είναι έτοιμος δοσμένος από τη φύση».
Και στο μυαλό μου έρχεται ένα πρόσφατο δημοσίευμα που ανέφερε πως το λευκό μάρμαρο της Θάσου θα ντύσει τον θρησκευτικό τόπο λατρείας της Μέκκα και της Μεδίνα όπως και τον καθεδρικό της Αγ. Τριάδας στην Τιφλίδα της Γεωργίας καθώς και το Συνεδριακό Κέντρο της Τασκένδης.
Όσο για τα χρώματα... «Οι σκόνες της αγιογραφίας που χρησιμοποιώ είναι φυσικό προϊόν. Προέρχονται από την επεξεργασία ριζών φυτών και φλοιών δένδρων. Κάνει τα έργα ανεξίτηλα στον χρόνο. Εμείς βρήκαμε τέτοια σκόνη μετά από 2.500 χρόνια στις πτυχές των αγαλμάτων αλλά και ατόφια μέσα στους τάφους. Όπως για παράδειγμα τους Ετρούσκους που είναι στη βορειοδυτική Ιταλία ή στη Βεργίνα.
Το αποτέλεσμα είναι μοναδικό γιατί τα υλικά της φύσης δένουν με έναν ζωντανό οργανισμό όπως είναι το μάρμαρο και γι’ αυτό το αποτέλεσμα είναι εξαίσιο.
Τα χρώματα είναι πολύ κοντά στα γήινα. Επέλεξα 2-3 χρώματα ορμώμενη από εκείνα που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες στα γλυπτά που έχουμε βρει, στις μετώπες των ναών, σε ανάγλυφα αναθέματα των τάφων αλλά και σε παραστάσεις εντός των θολωτών τάφων.
Στο τέλος το μάρμαρο το περνάω ένα λούστρο προστασίας που το απορροφά αυτόματα. Και μένει ανεξίτηλο στον χρόνο».
Εξηγώντας μου τους τρόπους με τους οποίους ζωγραφίζει τη βλέπω να τα τακτοποιεί για τη φωτογράφηση σε ειδικά διαμορφωμένα σταντ. Σαν σε έκθεση ένα πράγμα που έκανε πριν από λίγο διάστημα για πρώτη φορά «Ναι έκανα και την παρθενική μου έκθεση πριν από λίγο καιρό και την υποδέχθηκε με μεγάλη αγάπη ο κόσμος. Άγνωστοι άνθρωποι όλων των ηλικιών ρωτούσαν συνεχώς πράγματα. Στην έκθεση ήρθαν και άνθρωποι της τέχνης και μου είπαν πως πρέπει να έχει γίνει κάτι αντίστοιχο στη Λυών της Γαλλίας».
Κοιτάζοντας τον περιβάλλοντα χώρο βλέπω μια αυλή γεμάτη τέχνη και παράδοση. Αγιογραφίες δίπλα στις γλάστρες. Πίνακες ζωγραφικής δίπλα σε μάρμαρα. Αγάπη και έμπνευση. «Όσον αφορά τώρα στην έμπνευση εγώ προσωπικά εμπνέομαι από το ίδιο το σχήμα του μαρμάρου και εκεί τοποθετώ ό,τι έχω στο μυαλό μου.
Πρόσφατα διάβασα ένα ρωσικό βιβλίο και πήγα στην παλέτα και είδα αμέσως αυτό το μάρμαρο και λέω πως θα κάνω έναν ναό του Κιέβου.
Πάντως στέκομαι στην τεχνική της μονοχρωμίας. Κάνοντας το νερουλό ή πιο πηχτό δίνω τις φωτοσκιάσεις.
Κυρίως μου αρέσει να φτιάχνω βυζαντινούς ναούς με μονοχρωμίες και αρχαιοελληνικά αντίγραφα χωρίς επέμβαση στον καλλιτέχνη που υποκλίνομαι μπροστά τους. Μετά προχώρησα σε σύγχρονους ναούς, ζώα, πουλιά».
Την περιγραφή τη διακόπτει μια γειτόνισσα που κοιτάει με σεβασμό μερικά από τα έργα που σώθηκαν μετά την έκθεση «τα περισσότερα τα έδωσα. Και να φανταστείς δεν έχω ούτε ιστοσελίδα, ούτε τίποτα. Μόνο από προσωπικές σχέσεις. Κάποιοι τα πήραν για να τα εντοιχίσουν στο τζάκι ή σε τραπέζια επίπεδα».
Τα τηλέφωνα αρχίζουν να χτυπούν. Οικογενειακές υποχρεώσεις υποθέτω και το ερώτημα εύλογο «Και πώς θα τα προλαβαίνεις με τέσσερα παιδιά προσεχώς;» για να μου απαντήσει «Θα τον βρω το χρόνο. Όταν κάνεις κάτι που σου αρέσει τον βρίσκεις τον χρόνο. Είναι γέμισμα μπαταριών. Και σκέψου δεν θα έχω μόνο τα τέσσερα παιδιά αλλά ως εκπαιδευτικός σκέφτομαι να ξεκινήσω δράσεις με παιδιά από τα σχολεία για τη ζωγραφική πάνω στο μάρμαρο».
Τώρα το ποιος θα πληρώσει το μάρμαρο ακόμα δεν ξέρουμε. Αλλά αυτοί που θα το... ζωγραφίσουν είναι τα παιδιά. Αναβιώνοντας μια πανάρχαια τέχνη.
