Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη
«Η Ελλάδα ως ενδιάμεσος προορισμός δέχεται μεγάλες πιέσεις. Ως ευρωπαϊκή χώρα και παρά τις ιδιάζουσες συνθήκες πρέπει να συνδράμει στον βαθμό που της είναι δυνατό, σεβόμενη τα δικαιώματα των παιδιών αυτών χωρίς διακρίσεις. Η UNICEF ενθαρρύνει και καλωσορίζει τη βοήθεια που προσφέρεται και από ιδιώτες που μπορούν και ενισχύουν το ανθρωπιστικό έργο όλων των οργανώσεων που συνδράμουν στις χώρες προέλευσης, διέλευσης και προορισμού ώστε η καλύτερη δυνατή φροντίδα και υποστήριξη να προσφέρεται σε αυτά τα παιδιά». Αυτά, ανάμεσα σε άλλα επισημαίνει σήμερα στην «Ελευθερία» ο γενικός διευθυντής της UNICEF Ελλάδος, κ. Ηλίας Λυμπέρης.
Η συνέντευξη
* Τραγική είναι η κατάσταση για τα παιδιά στη Συρία καθώς μερικά δεν έχουν μπει ποτέ μέσα σε σχολική τάξη, ενώ άλλα έχουν χάσει μέχρι και τέσσερα χρόνια από την εκπαίδευσή τους. Αλήθεια πού οδηγείται αυτή η κατάσταση; Υπάρχει φως στον ορίζοντα;
- «Η UNICEF έχει κατ’ επανάληψη προειδοποιήσει τη διεθνή κοινότητα και έχει επισημάνει τις δεινές συνέπειες της συνέχισης της σύρραξης στη Συρία για τη ζωή των παιδιών και ιδιαίτερα των παιδιών προσφύγων και μεταναστών. Η απώλεια της εκπαίδευσης των παιδιών είναι κορυφαίας σημασίας – και για την ψυχική υγεία των παιδιών - όμως είναι μόνο μια πλευρά της κρίσης.
Σήμερα υπάρχουν πάνω από 2 εκατομμύρια παιδιά στη Συρία τα οποία δεν μπορούν να επιστρέψουν στις σχολικές τάξεις και ακόμα 400.000 παιδιά κινδυνεύουν να εγκαταλείψουν το σχολείο, ως αποτέλεσμα των συγκρούσεων, της βίας και του εκτοπισμού. Υπάρχουν 5.000 σχολεία σε ολόκληρη τη χώρα, που δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν επειδή έχουν καταστραφεί, έχουν ζημιές, έχουν μετατραπεί σε καταφύγια για εκτοπισμένες οικογένειες ή για στρατιωτική χρήση. Πολλοί γονείς φοβούνται να στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο λόγω των κινδύνων στον δρόμο ή και στο ίδιο το σχολείο. Μόνο το 2014, τουλάχιστον 60 σχολεία δέχτηκαν επιθέσεις, μερικές φορές σκόπιμα.
Η UNICEF εργάζεται μέσα από ένα ευρύ δίκτυο τοπικών συνεργατών, για να βοηθήσει περίπου 3 εκατομμύρια παιδιά. Για πρώτη φορά από τότε που άρχισε ο πόλεμος, ένα άτυπο εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι σε εξέλιξη για να μειώσει τον αριθμό των παιδιών εκτός σχολείου. Η UNICEF εκτυπώνει -εντός της Συρίας- σχολικά βοηθήματα και βιβλία για να τα διανείμει στους μαθητές που έχουν ανάγκη. Επίσης ξεκινά ένα πρόγραμμα αυτό-διδασκαλίας για να προσεγγίσει 500.000 παιδιά που έχουν χάσει χρόνια σχολικής εκπαίδευσης κυρίως στις χειρότερα πληγείσες από τις συγκρούσεις περιοχές. Ένα ταχύρρυθμο πρόγραμμα εκμάθησης θα βοηθήσει επίσης 200.000 παιδιά να αναπληρώσουν την εκπαίδευσή τους και τελικά να τα βοηθήσει να επανενταχθούν στην επίσημη εκπαίδευση. Σε περιοχές που φιλοξενούν μεγάλους αριθμούς εκτοπισμένων παιδιών, 600 σχολεία αποκαταστάθηκαν και 300 προκατασκευασμένες τάξεις παραδίδονται για να φιλοξενηθούν επιπλέον 300.000 παιδιά.
Όσο οι εκκλήσεις μας για τον τερματισμό της σύγκρουσης δεν φέρνουν το επιθυμητό αποτέλεσμα θα εντείνουμε ακόμα περισσότερο τις προσπάθειες στην κατεύθυνση της ανθρωπιστικής βοήθειας σε κάθε τομέα της ζωής των παιδιών. Προστασία, νερό και υγιεινή και ασφαλώς και στην εκπαίδευση».
* Και με τους μετανάστες που φεύγουν κατά εκατοντάδες χιλιάδες υπάρχει μέλλον για αυτούς; Μπορεί η Ευρώπη να δώσει λύσεις και να διορθώσει μέρος του προβλήματος;
- «Πρόσφυγες και μετανάστες κάνουν αυτό το δύσκολο ταξίδι διακινδυνεύοντας τη ζωή τους και τη ζωή των παιδιών τους αναζητώντας ένα καλύτερο και πιο ειρηνικό αύριο. Η UNICEF απευθύνει έκκληση στους Ευρωπαίους ηγέτες να μετατρέψουν γρήγορα τις νέες δεσμεύσεις για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες σε δράσεις για τα παιδιά, δίνοντας έμφαση στην παροχή βασικών υπηρεσιών, υγειονομική περίθαλψη, διατροφή, συναισθηματική υποστήριξη, εκπαίδευση, πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου και επαγγελματικών συμβουλών, καθώς επίσης στον εντοπισμό των οικογενειών για την επανένωση των παιδιών που έχουν χωριστεί από τους οικείους τους. Αυτή τη στιγμή η Μεσόγειος είναι ο πιο θανατηφόρος δρόμος μεταναστών με χιλιάδες θύματα, επιπλέον παιδιά πεθαίνουν στη θάλασσα αλλά και στην ξηρά και αυτά που επιζούν από τα ταξίδια αυτά είναι τρομαγμένα και εξαντλημένα και πρέπει να αντιμετωπίσουν δεινές συνθήκες και τον κίνδυνο βίας εκμετάλλευσης και κακοποίησης, συμπεριλαμβανομένων των διακινητών. Η Ευρώπη πρέπει να βοηθήσει. Η UNICEF επισημαίνει ότι αν δεν αναζητήσουμε τη ρίζα του προβλήματος τα πράγματα θα χειροτερεύουν».
* Και η χώρα μας ποιο ρόλο καλείται να αναλάβει; Μπορεί να δώσει λύσεις μια χώρα που βρίσκεται κοντά στη χρεοκοπία;
- «Η Ελλάδα ως ενδιάμεσος προορισμός δέχεται μεγάλες πιέσεις. Ως ευρωπαϊκή χώρα και παρά τις ιδιάζουσες συνθήκες πρέπει να συνδράμει στον βαθμό που της είναι δυνατό, σεβόμενη τα δικαιώματα των παιδιών αυτών χωρίς διακρίσεις. Η UNICEF ενθαρρύνει και καλωσορίζει τη βοήθεια που προσφέρεται και από ιδιώτες που μπορούν και ενισχύουν το ανθρωπιστικό έργο όλων των οργανώσεων που συνδράμουν στις χώρες προέλευσης, διέλευσης και προορισμού ώστε η καλύτερη δυνατή φροντίδα και υποστήριξη να προσφέρεται σε αυτά τα παιδιά.
Τα παιδιά, αποτελούν ήδη το ένα τέταρτο του συνόλου των αιτούντων άσυλο στην Ευρώπη μέχρι στιγμής. Κατά τους πρώτους έξι μήνες του 2015, 106.000 παιδιά ζήτησαν άσυλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κυρίως παιδιά από τη Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν - μια αύξηση σχεδόν 75% σε σχέση με το 2014.
Επισημαίνουμε την έκκληση της UNICEF για να ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα για την προστασία των παιδιών αυτών με παροχή βασικών υπηρεσιών, όπως στέγασης, υγειονομικής περίθαλψης, διατροφής, ψυχολογικής υποστήριξης παιδιών και οικογενειών με καταρτισμένους εμπειρογνώμονες, τη συνέχιση των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης σε θάλασσα και ξηρά και την προσπάθεια για την πρόληψη φαινομένων κακοποίησης ή εκμετάλλευσης των παιδιών μεταναστών και προσφύγων. Πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στο βέλτιστο συμφέρον των παιδιών σε όλες τις αποφάσεις που τα αφορούν, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων ασύλου.
Πέρα από την ουσιαστική συμμετοχή της UNICEF στην αντιμετώπιση των κρίσεων στη Συρία και τις γειτονικές χώρες, η UNICEF υποστηρίζει τα παιδιά μεταναστών και προσφύγων στις ευρωπαϊκές χώρες όπου έχει ήδη ενεργά προγράμματα. Στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, έχουμε παράσχει τον εξοπλισμό στο κύριο κέντρο υποδοχής για τη βελτίωση της πρόσβασης στο νερό. Έχουν επίσης δημιουργηθεί χώροι φιλικοί προς τα παιδιά. Στις δύο πρώτες εβδομάδες λειτουργίας του πρώτου τέτοιου χώρου, περίπου 1.200 παιδιά είχαν εξυπηρετηθεί. Στη γειτονική Σερβία, η UNICEF έχει επίσης δημιουργήσει έναν χώρο φιλικό στα παιδιά, εξοπλισμένο με εκπαιδευτικό υλικό και παιχνίδια. Οι γονείς λαμβάνουν οδηγίες σχετικά με την υγεία των παιδιών και τη διατροφή, την υγιεινή και θέματα ασφάλειας. Επιπλέον τέτοιοι χώροι σχεδιάζονται για το Βελιγράδι και την πόλη Kanjiza, κοντά στα ουγγρικά σύνορα».
* Οι μεγάλοι φράχτες που στήνονται σε διάφορες άλλες ευρωπαϊκές χώρες μπορούν να αντιμετωπίσουν την εισροή των μεταναστών;
- «Οι χιλιάδες αυτές των απελπισμένων ανθρώπων δεν είναι εισβολείς, είναι κουρασμένοι και φοβισμένοι πρόσφυγες, δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται με φράκτες ως εισβολείς, ως απειλή, είναι άνθρωποι που δεν έχουν άλλη επιλογή και διακινδυνεύουν τη ζωή τους και αυτή των παιδιών τους προς αναζήτηση ασφάλειας και έτσι πρέπει να αντιμετωπιστούν. Η UNICEF εργάζεται ασταμάτητα στη Συρία και τις γύρω χώρες ώστε να βρουν εκεί τη στοιχειώδη βοήθεια και υποστήριξη που αναζητούν, κοντά στις εστίες τους, στις οποίες θέλουν να επιστρέψουν».
* Ποια είναι η δική σας άποψη για αυτή την επιλογή «λύσης»;
- «Προσωπικά πιστεύω ότι οι φράκτες δεν είναι λύση. Δεν αντιμετωπίζουν το ζήτημα, τις ρίζες του. Θα πρέπει όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καθίσουν να συζητήσουν τρόπους που θα επιτρέψουν την αντιμετώπιση όλων αυτών των ζητημάτων με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και ιδίως τα δικαιώματα των παιδιών. Επιπλέον πρέπει να προωθήσουμε επειγόντως ελεγκτικές διαδικασίες στην Ευρώπη και να ενισχυθούν οι υπάρχουσες δομές εκεί καθώς και στις γειτονικές χώρες που υποδέχονται πρόσφυγες. Τα παιδιά είναι παιδιά, όχι παρείσακτοι. Και πρέπει να τα αντιμετωπίζουμε ως υποκείμενα δικαιωμάτων. Ως αυθύπαρκτες και ευάλωτες ανθρώπινες υπάρξεις. Εμείς από τη μεριά μας θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε μέχρι και το τελευταίο παιδί να απολαμβάνει όλα του τα δικαιώματα».
Ποιος είναι
Ο Ηλίας Λυμπέρης γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας και απέκτησε μάστερ στα Οικονομικά της Ενέργειας και της Ανάπτυξης από το Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών (ULB). Επίσης, είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στη Διοίκηση Επιχειρήσεων της Ελληνικής Εταιρείας Διοικήσεως Επιχειρήσεων.
Γενικός Διευθυντής της UNICEF στην Ελλάδα, έχει υπάρξει δύο φορές εκλεγμένος Αντιπρόεδρος Εκπαίδευσης για την Ανάπτυξη των 36 Εθνικών Επιτροπών της UNICEF στα βιομηχανικά Κράτη.
Έχει εκπροσωπήσει τη χώρα μας σε δεκάδες συναντήσεις στο εξωτερικό με θέματα σχετικά με την εκπαίδευση για την ανάπτυξη, τα δικαιώματα του παιδιού, την επικοινωνία σε σχέση με τον αναπτυσσόμενο κόσμο, την εξεύρεση πόρων για προγράμματα παιδικής προστασίας. Προ 25ετίας εισήγαγε στην Ελλάδα το θεσμό του ραδιομαραθωνίου και του τηλεμαραθωνίου για την ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας και την εξεύρεση πόρων για προγράμματα κοινωνικής πολιτικής.
Μετά το σεισμό του 1999 σχεδίασε το πρόγραμμα ψυχολογικής και υλικής υποστήριξης της UNICEF για τα παιδιά των σεισμόπληκτων περιοχών της Αθήνας. Επιπλέον, σχεδίασε εκπαιδευτικά προγράμματα για την προώθηση των Δικαιωμάτων των Παιδιών, τα οποία χαρακτηρίστηκαν από την Επιτροπή Δικαιωμάτων του Παιδιού της Γενεύης, μεταξύ των καλύτερων που εφαρμόζει η Ελλάδα.
