Ευστάθιος Ι. Πονηρόπουλος

ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΕΣ

Ο καθηγητής που άλλαξε την όψη της Λάρισας (Β’ μέρος)

© Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Κύπρου.

Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου

Στο προηγούμενο φύλλο της Κυριακάτικης «Ελευθερίας» είχαμε αναφερθεί στον καθηγητή Φυσικών Επιστημών στο Διδασκαλείο της Λάρισας Ευστάθιο Ι. Πονηρόπουλο που καταγόταν από τη Ζάκυνθο.

Ο Πονηρόπουλος υπηρέτησε την Εκπαίδευση στη Λάρισα επί δεκαεπτά μήνες (από τον Φεβρουάριο του 1899 έως τον Ιούνιο του 1900). Κατά τη διάρκεια της διαμονής του στη Λάρισα, η όψη της πόλης άλλαξε ριζικά. Με τη βοήθεια που του παρείχε ο τότε δήμαρχος Αναστάσιος Ζαρμάνης, φυτεύτηκαν δένδρα και καλλωπιστικά φυτά (που είχαν επιλεγεί λόγω του ιδιαιτέρου κλίματος που επικρατούσε στη Θεσσαλία), στις κεντρικές πλατείες και τις μεγάλες οδικές αρτηρίες της πόλης. Στις δενδροφυτεύσεις έλαβαν μέρος κλιμάκια της τεχνικής υπηρεσίας του Δήμου, μαθητές των Γυμνασίων και του Διδασκαλείου, καθώς και πολλοί εθελοντές. Η Λάρισα μεταμορφώθηκε το καλοκαίρι του 1900 σε μία «πράσινη» πόλη.
Μετά από το τέλος της σχολικής χρονιάς (Ιούνιος 1900), ο Ευστάθιος Πονηρόπουλος απολύθηκε από το Διδασκαλείο και αναχώρησε στην Αθήνα. Τον Αύγουστο του ιδίου έτους (1900), προσκλήθηκε από τον δήμαρχο της Λάρισας, Αναστάσιο Ζαρμάνη, «όπως αναλάβη την διεύθυνσιν και διοργάνωσιν της Α’ Θεσσαλικής Γεωργικής και Κτηνοτροφικής Εκθέσεως» (παράλληλα με τους ετήσιους Ιππικούς, Ποδηλατικούς και Γυμναστικούς Αγώνες), που θα διαρκούσε από τις 25 έως τις 30 Σεπτεμβρίου 1900 [1]. Ο Πονηρόπουλος αποδέχθηκε την πρόσκληση του Δημάρχου και ήρθε στη Λάρισα για να προετοιμάσει την έκθεση, ενώ παράλληλα συστάθηκε ειδική επιτροπή, η οποία αποτελούνταν «από δώδεκα πολιτευομένους, κτηματίας και βιομηχάνους εκ των εγκρίτων της Λαρίσσης» [2].
Ο Πονηρόπουλος χώρισε την έκθεση σε τρεις ενότητες. Η πρώτη αφορούσε τα φυτά «με το σύστημα της μεθοδικής κατατάξεως, ήτοι της επιστημονικής ταξινομήσεώς των». Τα φυτά χωρίστηκαν ανά κατηγορίες και έφεραν την επιστημονική και δημώδη (κοινή) ονομασία τους. Σε ειδικό περίπτερο εκτέθηκαν βότανα για φαρμακευτική χρήση. Η δεύτερη ενότητα αφορούσε διάφορες κατηγορίες «οικοσίτων και αροτριώντων κτηνών» από διάφορες περιοχές της Θεσσαλίας, ενώ η τρίτη αφορούσε εργαλεία και γεωργικά μηχανήματα. Στην έκθεση αυτή παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά γεωργικά εργαλεία που είχαν εισάγει από το εξωτερικό διεθνείς και εγχώριοι εμπορικοί οίκοι.
Στις 25 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια της εκθέσεως, παρουσία του τότε διαδόχου Κωνσταντίνου (1868-1923), της συζύγου του Σοφίας (1870-1932), του μικρού Γεωργίου (1890-1947) και του πρίγκιπα Ανδρέα (1882-1944). Η έκθεση γνώρισε τεράστια επιτυχία, με αποτέλεσμα να καθιερωθεί η ετήσια τέλεσή της και τα επόμενα χρόνια.
Τον Δεκέμβριο του 1902 ο Ευστάθιος Πονηρόπουλος διορίστηκε εκ νέου καθηγητής Γεωπονίας στο Διδασκαλείο των Αθηνών [3]. Παρέμεινε στη θέση του μέχρι τον Οκτώβριο του 1904 που αντικαταστάθηκε από τον Ιωάννη Γεράκη και μετατέθηκε στο Διδασκαλείο Πελοποννήσου (παρέμεινε στη θέση του έως τον Μάιο του 1906) [4].
Ο Ευστάθιος Ι. Πονηρόπουλος υπήρξε μία πολυσχιδής προσωπικότητα, που διακρίθηκε στον τομέα των φυσικών επιστημών και ιδιαίτερα της βοτανολογίας. Μαζί με άλλους έγκριτους βοτανολόγους και γεωπόνους (Θεόδωρος Ορφανίδης, Παναγιώτης Γεννάδιος, Κωνσταντίνος Μεταξάς Βοσπορίτης, Σπυρίδων Μηλιαράκης) έθεσε τις φυσικές επιστήμες σε επιστημονική βάση και τα περισσότερα από τα δεκάδες συγγράμματά του εγκρίθηκαν από το Υπουργείο Παιδείας ως διδακτέα ύλη στα Γυμνάσια όλης της χώρας.
Διετέλεσε μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών της Μαδρίτης, του Μπουένος Άιρες, του Λονδίνου, μέλος της Φυτολογικής Εταιρείας της Νέας Υόρκης και των Παρισίων, καθώς και της Εταιρείας Επιστημών του Βελγίου. Διετέλεσε, επίσης, για πολλά χρόνια γενικός γραμματέας της «Εταιρείας Φίλων του Λαού» (Αθήνα) [5]. Δυστυχώς, δεν διαθέτουμε πληροφορίες για την οικογενειακή του ζωή. Το μόνο που είναι γνωστό είναι ότι ένα από τα παιδιά του, ο Ιωάννης, απεβίωσε σε νεαρή ηλικία (1885).
* Η φωτογραφία που πλαισιώνει το κείμενο είναι του Λαρισαίου δικηγόρου Γ. Σερεμέτη. Απεικονίζει την επιτροπή που συστάθηκε στη Λάρισα το 1908 για τη Γεωργική Έκθεση και τους Ιππικούς Αγώνες. Διακρίνονται ο Στέφανος Αναστασιάδης, ο δικηγόρος Βασίλειος Μουλούλης, ο δήμαρχος Αχιλλέας Αστεριάδης, ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Νικόλαος Φίλιος, ο Οθωμανός κτηματίας και πρώην βουλευτής Χασάν Σερέφ βέης, ο επίλαρχος Κωνσταντίνος Κρίτσας, ο δικηγόρος Γεώργιος Παπασταθόπουλος, ο λοχαγός πεζικού Χρ. Ζούκης και ο υπολοχαγός του μηχανικού Γεώργιος Βαλέτας. Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Αλήθεια» (Αθήνα) του εκδότη Ευάγγελου Ν. Λαχανοκάρδη (φ. 213/41, 12 Οκτωβρίου 1908, σελ. 333).
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Σκριπ (Αθήνα), φ. 1790 (12 Αυγούστου 1900).
[2]. Ακρόπολις (Αθήνα), φ. 6665 (24 Σεπτεμβρίου 1900).
[3]. Σκριπ (Αθήνα) και Εμπρός (Αθήνα), 11 Δεκεμβρίου 1902.
[4]. Εμπρός (Αθήνα), 30 Μαΐου 1906.
[5]. Ιδρύθηκε το 1865 με σκοπό την εκπαίδευση των εργατικών τάξεων. Μεταξύ των διατελεσάντων προέδρων ήταν ο Νικόλαος Π. Δηλιγιάννης. Ο τελευταίος εκλέχθηκε το 1886 και απεβίωσε τον Οκτώβριο του 1890. Ο Ευστάθιος Πονηρόπουλος εκφώνησε τον επικήδειο λόγο στον ναό της Αγίας Μαρίνης Αθηνών στις 14 Οκτωβρίου 1890. Ο ίδιος εκφώνησε, επίσης, και τον επιμνημόσυνο λόγο στις 9 Δεκεμβρίου 1890.