Πτυχιούχος των κλασσικών σπουδών εγκαταστάθηκε μετά από το 1803 στο Παρίσι, δημοσιεύοντας πλήθος ιστορικών μελετών, ενώ μετέφρασε στη γαλλική το κεφάλαιο περί Μαγνησίας όπως αναφέρεται στη Γεωγραφία (Βιέννη 1791) των Θεσσαλών μοναχών Δανιήλ Φιλιππίδη και Γρηγορίου Κωνσταντά[1]. Πραγματοποίησε πολλά ταξίδια στην Ευρώπη, στην Ασία και στην Αφρική, επισκεπτόμενος, μεταξύ άλλων, την ηπειρωτική Ελλάδα και τα νησιά του Αρχιπελάγους.
Το τετράτομο ταξιδιωτικό του χρονικό εκδόθηκε στη γαλλική το 1823 και η περιγραφή της Θεσσαλίας περιλαμβάνεται στον πρώτο τόμο[2]. Ο Depping αφού παραθέτει ιστορικά, τοπογραφικά και γεωγραφικά στοιχεία της Θεσσαλίας, περιγράφει τις πόλεις και τα χωριά που περιηγήθηκε τις παραμονές της επανάστασης του 1821 (πιθανότατα το 1820) (Ζητούνι, Φάρσαλα, Βόλος, Τρίκερι, Σκιάθος, Σκόπελος, Βελεστίνο, Λάρισα, Τρίκαλα), αναφέρεται στην κοιλάδα των Τεμπών, στα χωριά του Πηλίου, του Ολύμπου και της Όσσας, στις εμπορικές δραστηριότητες των κατοίκων της Ραψάνης, των Αμπελακίων και της Καρίτσας και εξαίρει τη φιλοξενία των μοναχών στα Μετέωρα. Στη συνέχεια παραθέτουμε αποσπάσματα από την περιγραφή του Depping που αφορά τη Λάρισα και την ευρύτερη περιοχή της το 1820 (σελ. 193-198):
[…] Ένας ευρύς και άνετος δρόμος οδηγεί από τη Μαγνησία στη Λάρισα, η οποία είναι ακόμη και σήμερα, όπως και στην αρχαιότητα, η πρωτεύουσα της Θεσσαλίας. Δεν υπάρχουν σήμερα πολλές πρωτεύουσες που να διατηρούν την παλαιά τους αίγλη μετά από τόσους αιώνες. Ωστόσο, δεν βρίσκει κανείς μέσα στη Λάρισα, αλλά σε τοποθεσίες γύρω από την πόλη, ερείπια αρχαίων μνημείων. Ο ταξιδιώτης που θα αναζητήσει μέσα στην πόλη της Λάρισας, τυχόν αρχαία μνημεία της Θεσσαλικής αρχαιότητας, δεν θα συναντήσει παρά στενούς δρόμους και τούρκικα σπίτια κτισμένα ακανόνιστα, που περιστοιχίζονται όμως με γραφικό τρόπο από κυπαρίσσια και κήπους που ποτίζονται από βρύσες. Στα παζάρια θα βρει κανείς σε αφθονία φαγώσιμα είδη, αλλά ελάχιστα ή σχεδόν καθόλου κάτι από τα πολύτιμα εμπορεύματα των περασμένων χρόνων. Τα τζαμιά που ξεπερνούν σε αριθμό ακόμη και τα αντίστοιχα άλλων μεγάλων πόλεων της Ελλάδος θα γοητεύσουν τον ταξιδιώτη, όπως θα τον εκπλήξει ευχάριστα και η όμορφη μοντέρνα γέφυρα κτισμένη πάνω στον ποταμό Πηνειό που διασχίζοντας την πόλη κατευθύνεται προς την κοιλάδα των Τεμπών.
Ωστόσο, υπάρχει κάτι το αρχαίο που «χτυπά» τα μάτια του ταξιδιώτη στη Λάρισα. Είναι η χρήση αυτών των παλαιών αρμάτων που στηρίζονται πάνω σε ξύλινους δίσκους αντί για τους συνηθισμένους τροχούς, οι οποίοι έχουν παραμείνει σε χρήση στη Θεσσαλία από την εποχή των ηρωικών χρόνων. Δεν θα μπορέσει όμως κανείς να απολαύσει τις περήφανες ταυρομαχίες και να δει από κοντά τους ιππείς που συναντά κανείς χαραγμένους πάνω σε μετάλλια και αρχαία νομίσματα. Αυτοί οι επιδέξιοι ιππείς που ήταν διάσημοι μεταξύ των Ελλήνων, δεν υπάρχουν πια. Δεν μπορείτε να συναντήσετε καν Έλληνες στη Λάρισα. Παντού κυριαρχούν οι μουσουλμανικοί ναοί, μεταξύ των οποίων εξέχουσα θέση κατέχει το κομψό τζαμί του Hassan-Bey που κοσμεί τη νότια όχθη του Πηνειού. Οι Έλληνες έχουν μόνο μία εκκλησία, τη μητροπολιτική [= Άγιος Αχίλλιος], ο επικεφαλής μητροπολίτης της οποίας, στον οποίο υπάγονται δέκα επισκοπές, φέρει τον τίτλο του υπερτίμου και εξάρχου Δευτέρας Θετταλίας και πάσης της Ελλάδος. Η σκληρή μισαλλοδοξία των Τούρκων μετέτρεψε τα τελευταία χρόνια τον τίτλο του εξάρχου της Λάρισας σε αντικείμενο που προκαλούσε μόνο φθόνο και προβλήματα. Αυτό όμως δεν συνέβη όταν ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός ξανάχτισε τα τείχη της Λάρισας. Ήταν η εποχή του μεγαλείου και του θριάμβου της ελληνικής εκκλησίας. Όταν ο Marquis de Montferrat[3] κατέλαβε αυτήν την πόλη στις αρχές του 13ου αιώνα, η ελληνική λατρεία αναγκάστηκε να παραχωρήσει τη θέση της στην αντίστοιχη λατινική μέχρι το 1390 που η ημισέληνος των Μουσουλμάνων θριάμβευσε τόσο στον λατινικό όσο και στον ελληνικό σταυρό. Οι Τούρκοι μετέτρεψαν τη Λάρισα σε στρατηγικό κέντρο μιας επαρχίας που περιλάμβανε εκατό χωριά, κυρίως απλωμένα πάνω στην παλαιά πελασγική πεδιάδα. Σύμφωνα με τον Άγγλο ταξιδιώτη Holland η Λάρισα έχει 4.000 σπίτια και 20.000 κατοίκους μεταξύ των οποίων συναντά ο έκπληκτος ταξιδιώτης και πολλούς νέγρους.
Ακολουθώντας τη ροή του ποταμού Πηνειού περνάμε μέσα από γοητευτικές πεδιάδες που κάποτε κατοικούνταν από μεγάλο αριθμό κατοίκων. Για αιώνες πλέον έχουν σταματήσει οι γυμναστικοί αγώνες των ελεύθερων και ευτυχισμένων Θεσσαλών. Η δουλεία έχει καταστρέψει τα πάντα. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού που η ζέστη είναι υπερβολική, οι διαλείποντες πυρετοί[4] ταλαιπωρούν τους κατοίκους των Θεσσαλικών πεδιάδων. Ακόμη και οι ξένοι ταξιδιώτες πληρώνουν εξαιτίας αυτών των πυρετών, το τίμημα της περιέργειάς τους. Η πανούκλα καταστρέφει αυτές τις περιοχές κατά διαστήματα. Όπως αυτή του 1813, η οποία εξαφάνισε το ακμάζον εμπόριο και ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της πόλης του Τυρνάβου. Η άνοιξη είναι η ιδανικότερη εποχή εάν θελήσει κάποιος να επισκεφθεί τα Τέμπη. Φθάνοντας εκεί ο ταξιδιώτης θα βρεθεί ανάμεσα σε δύο βουνά, τον Όλυμπο και την Όσσα, που τόσο εξυμνήθηκαν από τους αρχαίους ποιητές. Θα εκπλαγεί από την ομορφιά ενός μικρού χωριού, του Μπαμπά [= Τέμπη]. Τα σπίτια, οι μιναρέδες και o τεκές «δένονται» αρμονικά με τα πανύψηλα κυπαρίσσια, τα πελώρια πλατάνια και τα πεύκα σε σχήμα πυραμίδας. Πριν όμως φθάσει στο χωριό αυτό, ο ταξιδιώτης θα συναντήσει τη μεγάλη λίμνη του Νεζερού, που σήμερα είναι βάλτος παρά λίμνη. Εισερχόμαστε επιτέλους στην κοιλάδα των Τεμπών, μία από τις πιο όμορφες περιοχές όλου του κόσμου […].
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. G. Depping, «Description topographique de la Magnésie, canton de la Grèce», Annales des voyages, de la géographie et de l’histoire (Paris), τ. 10 (1810), περίοδος 3, σελ. 191-225.
[2]. Georg Bernhard Depping, La Grèce, ou description topographique de la Livadie, de la Morée et de l’Archipel, contenant des details curieux sur les moeurs et usages des habitants et des contrées. Ornée d’une carte de la Grèce et de huit vues d’après Dodwell. Paris: chez Ferra Jeune, libraire, 1823, τ. Ι, σελ. 173-207.
[3]. Λομβαρδός ηγεμόνας, γνωστός στους Έλληνες ως Βονιφάτιος ο Μομφερρατικός (1150-1207).
[4]. Δημήτριος Καραμπερόπουλος, «Οι περιοδικοί ή διαλείποντες πυρετοί κατά την προεπαναστατική εποχή», Δέλτος, τχ. 30, Δεκέμβριος 2005, σελ. 26-30 (Ανακοίνωση στο Επιστημονικό Συνέδριο «Ιστορία του ανθελονοσιακού αγώνα στην Ελλάδα», Λάρισα 4-5 Δεκεμβρίου 1999).
Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
