Εκεί όπου συνάντησε τον Ναπολέοντα Σουκατζίδη, το νήμα της ζωής τού οποίου κόβουν βίαια οι Ναζί στην Καισαριανή την Πρωτομαγιά του ’44, ακριβώς γιατί τα λόγια του μεγάλου Έλληνα διανοούμενου ήταν η πυξίδα του. Σήμερα στην Αυλή του Μύλου, στις 9.15 μ.μ., η ομάδα πείρα(γ)μα θα ανεβάσει την παράσταση για τη ζωή και τον θάνατο του Ναπ. Σουκατζίδη και συνακόλουθα για την Ελλάδα των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα. Για την παράσταση, την κορυφαία προσωπικότητα του Σουκατζίδη, τη στιγμή που θα φουντώσει η κοινωνική αντίσταση με ορατό τρόπο, αλλά και για την προσπάθεια παραμόρφωσης της ιστορικής μνήμης μιλάει σήμερα με συνέντευξή του στην «Ε» ο πρωταγωνιστής κ. Γιάννης Καρούνης.
Η συνέντευξη
*Το βιβλίο του Σπύρου Τζόκα «Ο κύκλος των “μάταιων” πράξεων» ήταν ο οδηγός σας για την παράσταση. Η ζωή και οι πράξεις του Σουκατζίδη τον οδήγησαν στον θάνατο, επί ματαίω λοιπόν;
-Ο Σπύρος Τζόκας έχει τοποθετήσει σκοπίμως εισαγωγικά στη λέξη «μάταιων», θέλοντας να επισημάνει ότι ο ίδιος ο αναγνώστης ερχόμενος αντιμέτωπος με την ιστορία του Σουκατζίδη χρειάζεται να τοποθετηθεί ως προς τη δική του στάση ζωής και αντίληψης. Τι θεωρεί «μάταιο» και τι σπουδαίο… Όταν ξεκινήσαμε τη διασκευή του ιστορικού μυθιστορήματος προσπαθήσαμε ως ομάδα πείρα(γ)μα να δώσουμε και εμείς τη δική μας απάντηση στο ερώτημα. Καταλήξαμε στο συμπέρασμα πως όχι μόνο δεν είναι μάταιο το να αγωνίζεσαι στη ζωή για εκείνα που πιστεύεις αλλά αντιθέτως είναι αναγκαίο, απαραίτητο και όμορφο. Οι πράξεις μας καθορίζουν τη ζωή μας. Ο κάθε άνθρωπος έχει να διανύσει μια μοναδική και ξεχωριστή πορεία στη ζωή που του αναλογεί. Στη διάρκεια αυτού του συναρπαστικού ταξιδιού που τον οδηγεί από τη γέννηση στον θάνατο καλείται πολλές φορές να πάρει αποφάσεις που θα καθορίσουν και την πορεία του ταξιδιού. Ο Σουκατζίδης έχοντας βιώσει την αδικία του πολέμου, τον διωγμό του από την πατρίδα του, τη Μικρά Ασία και την προσφυγιά, καλείται στη νέα του πατρίδα, την Ελλάδα, να αποφασίσει εάν θα θέσει το συλλογικό επάνω από το προσωπικό ή όχι. Η απόφασή του να υπερασπιστεί έμπρακτα την ιδέα της συλλογικής ζωής δεν ήταν ο εύκολος δρόμος. Ήταν όμως ο δρόμος που η συνείδηση και η αξιοπρέπειά του, του επέβαλαν να ακολουθήσει. Η συνείδησή του, τού υπέδειξε να ταχθεί στο πλευρό των αδικημένων και των αδύναμων, να υπερασπιστεί το αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη, να έρθει αντιμέτωπος με τον φασισμό και τον ναζισμό, και να ονειρευτεί έναν κόσμο κοινοκτημοσύνης και ισότητας. Υπερασπίστηκε δηλαδή τον ανθρωπισμό έναντι της βαρβαρότητας. Σε καμία περίπτωση μια τέτοια στάση ζωής δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως μάταιη. Θα έλεγα πως μια τέτοια ζωή είναι συναρπαστική και παραδειγματική.
*Ναπολέων Σουκατζίδης: Ένας άνθρωπος που έκανε πάντα ό,τι του υπαγόρευε η συνείδησή του, γιατί φαντάζει τόσο μακρινό και ουτοπικό αυτό για την εποχή μας;
-Μπορεί να επικρατεί η θεώρηση σήμερα πως έχει επέλθει το τέλος της ιστορίας, πως έχει εκλείψει η γενναιότητα και οι άλλες αρετές από τους ανθρώπους, όμως προσωπικά δεν το πιστεύω. Όσο υπάρχουν άνθρωποι που κρατούν το φαναράκι αναμμένο, θα έρθει και η ώρα που θα φουντώσει η κοινωνική αντίσταση με ορατό τρόπο. Τέτοιοι άνθρωποι υπάρχουν και σήμερα, αρκεί να τους ανακαλύψουμε και να συνομιλήσουμε μαζί τους. Είμαι αισιόδοξος πως η νέα γενιά θα φέρει και πάλι την ιστορία στο προσκήνιο. Μπορεί να φαντάζει ως ουτοπικό στις γενιές εκείνες που είδαν το όνειρό τους να καταρρέει, όμως για τους νέους ανθρώπους η ουτοπία και η αναγκαιότητά της είναι το σπίρτο που θα ανάψει το φιτίλι...
*Την παράσταση διατρέχουν ως κεντρικός άξονας γεγονότα που διαδραματίστηκαν πριν 70 και 80 χρόνια. Θα μπορούσε να σας πει κανείς «κι αν δεν τα ξέρει η νέα γενιά τι έγινε;», τι του απαντάτε;
-Πίσω από την έκφραση «έλα μωρέ τώρα, τι αφορά τη νέα γενιά το γεγονός πως κάποτε υπήρξε ένας Σουκατζίδης που εκτελέστηκε από ναζιστικά, κατοχικά στρατεύματα» κρύβεται επιμελώς η βούληση να αποκρυφτεί και να παραμορφωθεί η ιστορική αλήθεια. Ποιους συμφέρει να μην γνωρίζει η νέα γενιά πως σε αυτόν τον τόπο πριν 70 και 80 χρόνια έδρασαν ταγματασφαλίτες, δωσίλογοι και συνεργάτες των Ναζί και των φασιστών; Πως υπήρξε πλήθος κόσμου που αντιστάθηκε σε αυτό το φοβερό σκοτάδι και τη βαρβαρότητα; Πως ο κόσμος που αντιστάθηκε μετά τέθηκε στο περιθώριο, σε κυνηγητά καμία φορά φρικτότερα από των ναζί, μέχρι και το τέλος της χούντας; Ίσως και γιατί αν τα γνωρίσει αυτά η νέα γενιά, να μπορεί να διακρίνει συνεχιστές της βαρβαρότητας και στη σημερινή πολιτική ζωή. Επίσης μέσα από αυτή την έκφραση γίνεται μια σαφώς ιδεολογική προσπάθεια να τεθούν στο περιθώριο οι ίδιες οι αξίες της δικαιοσύνης, της κοινοκτημοσύνης, της συλλογικής ζωής, της δίκαιης διανομής του πλούτου. Η παραπάνω έκφραση και πολιτική στάση υπερασπίζεται τον ατομικισμό και την αντίληψη της συγκρότησης πολιτικής ζωής με ολιγαρχικό, αυταρχικό τρόπο. Κάτι τέτοιο είναι πλήγμα στην ίδια τη δημοκρατία.
*Τόσο τραγικά γεγονότα σε μια τραγική εποχή κι όμως αναδύουν ένα άρωμα αισιοδοξίας. Πώς το εξηγείτε;
Το παρελθόν πάντα γοητεύει γιατί είναι αυτό που μας γεννάει. Χωρίς τη γέννησή μας δεν έχουμε ούτε παρόν ούτε μέλλον. Το παρελθόν επίσης διδάσκει και αφυπνίζει. Και η σημερινή εποχή είναι τραγική. Οι πόλεμοι, η αδικία, ο ολοκληρωτισμός, η καταπίεση, η ανισότητα δεν έχουν πάψει να υφίστανται στον πλανήτη, άρα ούτε και το όραμα και η ανάγκη για έναν καλύτερο κόσμο. Ανατρέχοντας κανείς στην ιστορία λαμβάνει το μήνυμα πως όσο και αν πέρασε η ανθρωπότητα δύσκολες εποχές, όπως και η σημερινή, τίποτε δεν είναι στάσιμο και πάντα υπάρχει η δυνατότητα της αλλαγής των κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών. Αυτό από μόνο του είναι αισιόδοξο. Διατηρώντας την ιστορική μνήμη αυξάνουμε και τις πιθανότητες αυτός ο κόσμος να αλλάξει.
*«Φοβάστε» την επί σκηνής αναμέτρησή σας με τον Σουκατζίδη;
-Όχι. Είναι κάθε φορά μία εκ νέου συνάντηση με ένα πνεύμα που προσφέρει ανιδιοτελώς δυνάμεις σε όποιον το προσεγγίζει. Τον πλησιάζω κάθε φορά με αγάπη και σεβασμό. Δεν νιώθω πως έχω να αναμετρηθώ μαζί του αλλά να αφεθώ να φωτιστεί η ανθρώπινη πλευρά του. Οι θεατές που θα παρακολουθήσουν την παράσταση θα δουν έναν ευαίσθητο, τρυφερό άνθρωπο να ξεπροβάλλει μπροστά τους, που δεν χάνει τον δρόμο του όσο σκληρός και αν είναι αυτός, ένα νεκρό που διαθέτει απέραντη τρυφερότητα για τους ζωντανούς. Από την αρχή της δημιουργίας αυτής της παράστασης πριν τρία χρόνια αποφασίσαμε να μην παρουσιάσουμε από σκηνής έναν ανδριάντα αλλά έναν άνθρωπο που παρακινεί με σεμνότητα και άλλους ανθρώπους να ακολουθήσουν το παράδειγμά του και να μην φοβηθούν να αγωνιστούν για έναν δίκαιο κόσμο. Στις δικές τους συνθήκες και στη δική τους εποχή…
Συνέντευξη στον Θανάση Αραμπατζή
