Συνέντευξη στον Γιώργο Ρούστα
«Ένα ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα θα τοποθετούσε την έναρξη του νέου ΕΣΠΑ τον Σεπτέμβριο αν και τουλάχιστον για τις παρεμβάσεις στον τομέα της επιχειρηματικότητας, η έναρξη των σχετικών προγραμμάτων επείγει. Η Ελλάδα παρουσιάζει μια πάρα πολύ καλή απορρόφηση στην προγραμματική περίοδο 2007-2013 και σ’αυτό έχουν συμβάλλει τα μέγιστα τα περιφερειακά προγράμματα».
Αυτά δηλώνει, μεταξύ άλλων η Ρουμάνα επίτροπος, αρμόδια για την Περιφερειακή Πολιτική της ΕΕ, Κορίνα Κρέτσου, με συνέντευξή της στην «Ε», λίγο μετά την πρόσφατη επίσκεψη που πραγματοποίησε στο Αρχαίο Θέατρο της Λάρισας.
Με την κοινοτική επίτροπο κάναμε έναν μίνι απολογισμό του ΕΣΠΑ που εκπνέει στο τέλος του 2015 και προσδιορίσαμε όλα όσα πρέπει να γίνουν στη νέα περίοδο του ΣΕΣ. Η κ. Κρέτσου υποστηρίζει ότι «στο νέο πρόγραμμα, για να βελτιωθεί η απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων θα πρέπει να απλοποιηθεί το νομοθετικό και διοικητικό πλαίσιο, χωρίς όμως να γίνει «έκπτωση» στην ποιότητα και στην ασφάλεια των δημοσίων και ιδιωτικών έργων». Σε περιφερειακό επίπεδο, η Ρουμάνα επίτροπος θεωρεί ότι η επενδυτική στρατηγική της Θεσσαλίας όπως εκφράζεται στο πρόγραμμα της περιόδου 2014-2020 κατευθύνει σχεδόν το 69% των κοινοτικών πόρων σε υποδομές και αυτό είναι πολύ καλό, ενώ σχολιάζει και την εμπειρία της από την επίσκεψη στο Αρχαίο Θέατρο της Λάρισας.
Η συνέντευξη:
* Κυρία Κρέτσου, πότε θα ξεκινήσει το νέο ΕΣΠΑ (ΣΕΣ) και τι θα γίνει με τα ημιτελή έργα στη χώρα μας που δεν θα ολοκληρωθούν μέχρι τέλος του 2015; Θα μεταφερθούν στην νέα Περίοδο 2014-2020 ή θα απενταχθούν; Σαφώς εθνικοί πόροι για να ολοκληρωθούν αυτά τα έργα δεν υπάρχουν…
- Ας τα πάρουμε ένα-ένα τα θέματα: Η υλοποίηση των παρεμβάσεων της νέας προγραμματικής περιόδου θα πρέπει να αρχίσει αφού ολοκληρωθεί η εξειδίκευση των προγραμμάτων (η οποία θα γίνει σταδιακά) και υιοθετηθούν τα κριτήρια επιλογής από τις επιτροπές παρακολούθησης. Θεωρητικά, θα μπορούσε να αρχίσει η υλοποίηση μετά τις επιτροπές παρακολούθησης, δηλαδή μετά το τέλος Ιουνίου. Ένα ρεαλιστικό όμως χρονοδιάγραμμα θα τοποθετούσε την έναρξη του νέου ΕΣΠΑ τον Σεπτέμβριο. Βεβαίως, θα πρέπει κανείς να έχει κατά νου ότι τα προγράμματα θα υλοποιηθούν σταδιακά, ότι υπάρχουν κατηγορίες έργων που είναι πιο σύνθετες από άλλες και ότι υπάρχουν έργα της προγραμματικής περιόδου 2007-2013 τα οποία θα συνεχισθούν κατά τη νέα προγραμματική περίοδο. Θέλω όμως να υπογραμμίσω ότι, τουλάχιστον για τις παρεμβάσεις στον τομέα της επιχειρηματικότητας, η έναρξή τους επείγει. Ο επιχειρηματικός κόσμος δίνει το «παρών» από το 2013 για την προετοιμασία των στρατηγικών της έξυπνης εξειδίκευσης, αλλά δεν μπορεί να περιμένει και για πολύ ακόμα.
Τώρα, όσον αφορά τα έργα που θα παραμείνουν ανολοκλήρωτα μέχρι την 31.12.2015, θα ήθελα προκαταρκτικά να εξηγήσω ότι η ημερομηνία αυτή είναι η καταληκτική ημερομηνία κατά την οποία ένας δικαιούχος (λ.χ. ένας δήμος) μπορεί χρησιμοποιήσει πόρους των διαρθρωτικών ταμείων για να πληρώσει τους κατασκευαστές των έργων του. Το κλείσιμο των προγραμμάτων καθορίζεται από τις σχετικές οδηγίες που εκδίδει η Επιτροπή. Αυτές οι οδηγίες αφορούν όλα τα κράτη μέλη και παρέχουν -υπό όρους- κάποιες δυνατότητες αποφυγής ή ελαχιστοποίησης της απώλειας κοινοτικών πόρων, όπως η συνέχιση έργων της περιόδου 2007-2013 στην περίοδο 2014-2020 και η χρήση της ευελιξίας του 10% ανά άξονα. Εάν ένα έργο δεν μπορεί να επωφεληθεί από καμία από αυτές τις διευκολύνσεις, τότε θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια ώστε να ολοκληρωθεί μέχρι την 31.12.2015 ώστε να μην απαιτηθούν πρόσθετοι εθνικοί πόροι. Πράγματι, σε περίοδο στενότητας των εθνικών πόρων, θα πρέπει να εκμεταλλευτείτε όλες τις δυνατότητες. Θα ήταν χρήσιμο επομένως να δει κανείς, έργο προς έργο, τι προοπτικές ολοκλήρωσης υπάρχουν ώστε έγκαιρα να υπάρξει συνολική εικόνα του προγράμματος και να καθορισθεί η στρατηγική κλεισίματος.
«ΚΑΛΗ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ»…
* Τι πρέπει να αλλάξει στο νέο πρόγραμμα, ώστε η απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων να βελτιωθεί; Για παράδειγμα βλέπουμε τα προγράμματα των Περιφερειών να τρέχουν πιο γρήγορα από τα Τομεακά των υπουργείων. Υπάρχει συντονισμός του κράτους με την Αυτοδιοίκηση ώστε να μην σημειώνονται μεμονωμένες δράσεις; Για παράδειγμα η Περιφέρεια Θεσσαλίας προσπαθεί να βρίσκεται σε ανοικτή γραμμή επικοινωνίας με την κεντρική εξουσία στο θέμα αυτό…
- Συγκριτικά με άλλα κράτη-μέλη, μιλώντας με χρηματοδοτικούς όρους, η Ελλάδα παρουσιάζει μια πάρα πολύ καλή απορρόφηση και σ’αυτό έχουν συμβάλλει τα μέγιστα τα περιφερειακά προγράμματα. Αλλά, ξαναπιάνοντας το νήμα από την προηγούμενη ερώτησή σας, μάλλον η απορρόφηση μοιάζει λιγότερο καλή αν μιλάμε με όρους έγκαιρης ολοκλήρωσης έργων και στήριξης της πραγματικής οικονομίας. Τι θέλουμε λοιπόν; Θα πρέπει καταρχήν να συμφωνήσουμε στο τι θεωρούμε «καλή απορρόφηση». Πρώτον, να ολοκληρώσουμε τα μεταφερόμενα έργα. Δεύτερον, η καλή στόχευση, τα μικρής κλίμακας «έξυπνα» έργα με ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα και λογικά κόστη είναι βασικά υλικά επιτυχίας. Επίσης, η στενή παρακολούθηση της υλοποίησης είναι απαραίτητη προϋπόθεση. Παράλληλα, ο καλός συντονισμός και η αλληλοβοήθεια κεντρικής κυβέρνησης, περιφερειών και δήμων συμβάλλει στον ορθό προγραμματισμό, στην εξοικονόμηση πόρων και στην έγκαιρη υλοποίηση. Κράτησα τελευταίο ένα ζήτημα το οποίο το θεωρώ μείζον: Πρόκειται για την απλοποίηση του νομοθετικού και διοικητικού πλαισίου. Εδώ χρειάζεται μια συνολική προσέγγιση. Εξηγούμαι: Όταν ζητά η Επιτροπή απλοποίηση, και τη ζητά από το 2012, δεν ζητά να γίνει «έκπτωση» στην ποιότητα και στην ασφάλεια των δημοσίων και ιδιωτικών έργων. Ζητά να απλοποιηθεί και να κωδικοποιηθεί η νομοθεσία και να καταργηθούν διατάξεις επουσιώδεις και οι διαδικασίες να είναι τέτοιες ώστε τα έργα να μην καθυστερούν αδικαιολόγητα (και στο μεταξύ να αυξάνεται και το κόστος τους). Να το πω ακόμα πιο απλά: Ο καλύτερος προγραμματισμός, το καλύτερα σχεδιασμένο έργο και η καλύτερη δυνατή παρακολούθηση δεν έχουν νόημα εάν για να γίνει ένας ΧΥΤΑ ή μερικά χιλιόμετρα σιδηροδρομικής γραμμής χρειάζονται, στην καλύτερη περίπτωση, δέκα και δεκαπέντε χρόνια.
* Το νέο ΕΣΠΑ δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην καινοτομία και στην έρευνα, εξέλιξη που ενδεχομένως ευνοεί τον Βορρά, αλλά όχι τον Νότο. Στην Ελλάδα όμως, ίσως και στη χώρα σας τη Ρουμανία ο τομέας των Υποδομών έχει ανάγκη συνεχούς και αυξημένης χρηματοδότησης, ώστε να ολοκληρωθούν οδικοί άξονες και περιβαλλοντικά έργα που θα φέρουν την ανάπτυξη. Υπάρχει μέριμνα γι΄αυτό ή χάθηκε η ευκαιρία για μας;
- Νομίζω ότι τα πράγματα δεν είναι έτσι ακριβώς: Καταρχήν η Ευρώπη στο σύνολό της δεν μπορεί να προχωρήσει αν δεν επενδύσει στην έρευνα και την καινοτομία. Θα χάσουμε το τρένο όλοι μαζί, βορράς και νότος και πολύ φοβάμαι ότι οι συνέπειες θα είναι βαρύτερες για εμάς τους νότιους. Τούτου λεχθέντος, σ’αυτή την πολιτική της έρευνας και καινοτομίας, τα διαρθρωτικά ταμεία έρχονται να βάλουν τη διάσταση της συνοχής και τα χρηματοδοτικά μέσα για να μην μείνει ο νότος πίσω από αυτή τη διαδικασία. Κανείς δεν ζητά από τη Θεσσαλία να συναγωνισθεί το Αμβούργο στο πεδίο της καινοτομίας. Αυτό όμως που ζητά από τη Θεσσαλία είναι να εξετάσει πού μπορεί να γίνει καλύτερη, τι μπορεί να παράγει και με ποιο πρόγραμμα ώστε να τραβήξει επενδύσεις. Όσον αφορά τώρα τις υποδομές, αυτές είναι όχι μόνο χρήσιμες αλλά και απαραίτητες. Θα πρέπει όμως να σχεδιάζονται με βάση κάποιο συνολικό και κατάλληλα επεξεργασμένο αναπτυξιακό σχέδιο σε βάθος χρόνου γιατί διαφορετικά οι υποδομές από μόνες τους -γενικά και αόριστα- δεν φέρουν ανάπτυξη. Σε κάθε περίπτωση πάντως, δεν θεωρώ ότι για τις υποδομές «χάθηκε η ευκαιρία»: Αντίθετα, το πακέτο Γιούνκερ, το μέσο «Συνδέοντας την Ευρώπη» δείχνουν σαφώς ότι η Ευρώπη μεριμνά για τις υποδομές. Σε περιφερειακό επίπεδο, βλέπω ότι η επενδυτική στρατηγική της Θεσσαλίας όπως εκφράζεται στο πρόγραμμα της περιόδου 2014-2020 κατευθύνει σχεδόν το 69% των κοινοτικών πόρων σε υποδομές και αυτό είναι πολύ καλό.
* Επισκεφτήκατε τα Μετέωρα και το Αρχαίο Θέατρο της Λάρισας. Στη Θεσσαλία έχουν γίνει σημαντικές παρεμβάσεις μέσω ΕΣΠΑ στους τομείς του Τουρισμού και του Πολιτισμού. Πιστεύετε ότι μια επένδυση σε αυτούς τους τομείς θα έχει μόνο οικονομικά οφέλη για την Ελλάδα;
- Εξαρτάται με τι τρόπο προβάλλει κανείς τον τουρισμό και τον πολιτισμό του και σε ποιους τελικά απευθύνεται. Έχετε μια χώρα καταπληκτική που έχει ένα μοναδικό πλεονέκτημα: Μεγάλη ποικιλία τοπίων αλλά σε μικρή, σε «ανθρώπινη» θα έλεγα, κλίμακα και πολλαπλά στρώματα πολιτισμών. Οι όποιες παρεμβάσεις, νομίζω, ότι θα πρέπει να σέβονται αυτή την κλίμακα, το φυσικό περιβάλλον και να αναδεικνύουν την αίσθηση του μέτρου, όπως στα υπέροχα μέρη που επισκέφτηκα. Επιτρέψτε μου όμως να προσθέσω ότι ο επισκέπτης δεν βλέπει μόνο μνημεία και τουριστικές εγκαταστάσεις. Βλέπει και τον περιβάλλοντα χώρο και τις πόλεις και τις συγκοινωνίες και πολλά άλλα πράγματα. Και εκεί θα μπορούσαν να γίνουν παρεμβάσεις, ώστε οι επισκέπτες να έρχονται και να ξαναέρχονται στην Ελλάδα!
