Κυρίαρχη είναι ακόμη η νοοτροπία του κομμουνιστικού καθεστώτος, στη γειτονική χώρα, που θέλει να αφομοιώσει του Ελληνες σιγά -σιγά σε Αλβανούς και όχι να τους εντάξει με την εθνική τους ταυτότητα…» αναφέρει στην «Ε», ο Έλληνας (βορειοηπειρώτης) γενικός πρόεδρος της ΔΕΕΕΜ «Ομόνοιας» κ. Λεωνίδας Παππάς.
Ο Λ. Παππάς βρέθηκε πρόσφατα στη Λάρισα, προκειμένου να μιλήσει σε εκδήλωση που οργάνωσε ο Σύνδεσμος Βορειοηπειρωτών Θεσσαλίας «Ο Πύρρος».
Σε συνέντευξή στην «Ε», αναφέρεται στις συνθήκες ζωής των Ελλήνων στην Αλβανία, στα προβλήματά τους και στις σχέσεις τους με τον αλβανικό λαό:
* Ποιες είναι οι συνθήκες διαβίωσης των Ελλήνων που ζουν σήμερα στην Αλβανία (Βόρεια Ήπειρο); Ποια θεωρείτε ότι είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν;
- «Ιεραρχώντας τα σημαντικότερα προβλήματα θα έλεγα τα παρακάτω:
1) Το δημογραφικό, το οποίο έχει δύο διαστάσεις: α) Η ερήμωση των χωριών μας με τη φυγή της πλειοψηφίας των συμπατριωτών μας να ζούνε και να εργάζονται εκτός της «ιδιαίτερης» τους πατρίδας, κυρίως στην Ελλάδα και β) η σημαντική και μεθοδική αλλοίωση του πληθυσμού στις περιοχές της Βορείου Ηπείρου με την κάθοδο αλλοεθνών και αλλόθρησκων από τη μέση και τον βορρά της Αλβανίας.
2) Το περιουσιακό. Αποτελεί ένα σύνθετο ζήτημα που διαφέρει από περιοχή σε περιοχή και θα ήταν δύσκολο να το αναλύσουμε στα πλαίσια μιας συνέντευξης. Αν όμως θέλουμε να βάλουμε ένα πλαίσιο αναφοράς, θα έλεγα ότι αναφέρομαι στη διαδικασία απόδοσης των περιουσιών τόσο των ιδιωτικών, κοινοτικών και εκκλησιαστικών, που είχε δεσμεύσει εξ ολοκλήρου το κομουνιστικό καθεστώς (1944-1990).
Η Εθνική Ελληνική Μειονότητα της Αλβανίας, δεν αποτελεί μόνο θύμα της διαφθοράς και ανομίας που κυριαρχεί στις αλβανικές κρατικές δομές, αλλά υπόκειται και στη σκοπιμότητα που θέλει να μας απογυμνώσει περιουσιακά.
3) Το εκπαιδευτικό. Ως πατέρας τριών παιδιών, θλίβομαι να παραδεχτώ το μεγάλο αυτό πρόβλημα. Δυστυχώς, τα παιδιά μας δεν λαμβάνουν την κατάλληλη και ολοκληρωμένη εκπαίδευση. Το αλβανικό κράτος επιτρέπει μεν τη διδασκαλία των μαθημάτων στη μητρική μας γλώσσα, αλλά μόνο στις αναγνωρισμένες μειονοτικές ζώνες όπου αυτό αναγνωρίζει. Στις εκτός αναγνωρισμένων μειονοτικών ζωνών (π.χ. σε μεγάλα αστικά κέντρα όπου υπάρχει ελληνική κοινότητα) τα ελληνόπουλα αναγκάζονται να πάνε σε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια. Τέλος, η εκπαίδευση που λαμβάνουν είναι ελλιπής. Κάθε χρόνο παρατηρούνται ελλείψεις ή καθυστερήσεις πολλών μηνών στα σχολικά εγχειρίδια που λαμβάνουν. Φυσικά δεν λείπουν και αυτά με εθνικιστικό περιεχόμενο κατά της Ελλάδος, που πολλές φορές, αν ο εκπαιδευτικός είναι αλβανικής καταγωγής διδάσκεται επιδεικτικά».
* Τι αντίκτυπο είχαν οι τελευταίες πολιτικές εξελίξεις στα Σκόπια, στους Έλληνες στην Αλβανία (με τα επεισόδια στο κοινοβούλιο των Σκοπίων ενάντια στην εκλογή του Αλβανού Ταλάτ Τζαφέρι ως προέδρου του κοινοβουλίου); Ποιοι προβληματισμοί εκφράστηκαν;
- «Δεν μπορώ να πω, πως τα συγκεκριμένα γεγονότα είχαν άμεσο αντίκτυπο στην ΕΕΜ αλλά με δεδομένο ότι ζούμε σε ένα περιβάλλον ισχυρά εθνικιστικό, αυτά τα επεισόδια τροφοδοτούν ακόμα περισσότερο τον αλυτρωτισμό που κατέκλεισε τους Αλβανούς εντός και εκτός χώρας».
* Το 1913, μετά το τέλος πέντε αιώνων οθωμανικής κυριαρχίας, η περιοχή προσαρτήθηκε στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος. Την επόμενη χρονιά, οι Έλληνες επαναστάτησαν και διακήρυξαν την ανεξαρτησία της και κατόπιν, με το πρωτόκολλο της Κέρκυρας το 1914, η περιοχή της Νότιας Αλβανίας / Βορείου Ηπείρου, αναγνωρίστηκε ως αυτόνομη περιοχή υπό αλβανική κυριαρχία.
Η αυτονομία κράτησε για λίγους μήνες, μέχρι που ξέσπασε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος. Αναγνωρίζεται σήμερα στην πράξη, από το αλβανικό κράτος αυτή η αυτονομία;
- «Κάποιοι ειδικοί σε θέματα ιστορίας, λένε πως το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας είναι ακόμα και σήμερα σε ισχύ καθώς δεν έχει αναιρεθεί ή αντικατασταθεί με κάποιο άλλο. Από το 1914 που επικυρώθηκε, πολλά πράγματα έχουν αλλάξει τόσο στο αλβανικό κράτος όσο και στις ευρύτερες ισορροπίες των Βαλκανίων. Για την Αλβανία και όχι μόνο, το θέμα αυτό αποτελεί ταμπού. Οι λόγοι δεν είναι του παρόντος να τους αναλύσουμε αλλά και για τον διεθνή παράγοντα, που ήταν η εγγύηση αυτού του Πρωτοκόλλου, θεωρείται πως σήμερα υπάρχουν ενεργές και ισχυρές συμβάσεις για την προστασία των εθνικών μειονοτήτων που δίνουν ανάλογα ή και περισσότερα δικαιώματα. Η Σύμβαση Πλαίσιο για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, που επικυρώθηκε από το αλβανικό κοινοβούλιο το 1999, αποτελεί μια από αυτές τις συμβάσεις, αλλά ποτέ μέχρι σήμερα δεν εφαρμόστηκε. Το γενικότερο πρόβλημα με την Αλβανία δεν είναι ότι πάσχει από νόμους, όσο η αδυναμία εφαρμογής τους».
* Η Αλβανία και η Ελλάδα έχουν διαφορετικές εκτιμήσεις σχετικά με το μέγεθος του ελληνικού πληθυσμού που ζει τα τελευταία 20 έτη στην Αλβανία. Σύμφωνα με μία εκτίμηση του 2005, το 80% έχει μεταναστεύσει στην Ελλάδα. Μάλιστα λέγεται ότι σήμερα, τα περισσότερα χωριά Ελλήνων στην Αλβανία είναι έρημα ή κατοικούνται κυρίως από ηλικιωμένους. Η μείωση του ελληνικού πληθυσμού πώς επηρεάζει την ομογένεια;
- «Το δημογραφικό είναι το σοβαρότερο πρόβλημα, αλλά εκτιμήσεις με συγκεκριμένα ποσοστά δεν μπορούν να γίνουν. Τα παρήγορο με τους Βορειοηπειρώτες είναι ότι παρά το γεγονός ότι μετανάστευσαν μαζικά, δεν ξεριζώθηκαν από τον τόπο τους. Σχεδόν όλοι τους διαθέτουν περιουσίες (σπίτια ή χωράφια) που τα επισκέπτονται συχνά και τα φροντίζουν. Σε αυτό βοηθάει και το γεγονός ότι οι αποστάσεις δεν είναι μεγάλες αφού έχουμε γεωγραφική συνέχεια με την Ελλάδα».
* Ποιες οι σχέσεις της ελληνικής μειονότητας με τον αλβανικό λαό;
«Εάν κάνατε αυτήν την ερώτηση σε πέντε Βορειοηπειρώτες και πέντε αλβανούς που θα βρίσκατε τυχαία, να είστε βέβαιη ότι θα παίρνατε δέκα διαφορετικές απαντήσεις. Σε κοινωνικό επίπεδο, θα μπορούσε να πει κάποιος ότι οι σχέσεις είναι πολλές φορές καλές, αλλά δεν λείπει η καχυποψία και η υποκρισία. Οι Έλληνες και οι Αλβανοί είναι κοντά στη νοοτροπία και τα έθιμα και για τους λόγους αυτούς μπορούν εύκολα να αναπτύξουν κοινωνικές σχέσεις. Υπάρχει όμως ένα ζήτημα που κατά την άποψή μου αποτελεί την πηγή όλων των προβλημάτων μας, τόσο με το αλβανικό κράτος όσο και με την αλβανική κοινωνία.
Αυτό δεν είναι άλλο από τη νοοτροπία που κληρονόμησαν από το κομμουνιστικό καθεστώς, το οποίο ήθελε (τους βορειοηπειρώτες) να μας αφομοιώσει σιγά σιγά σε Αλβανούς και όχι να μας εντάξει με την εθνική μας ταυτότητα».
Συνέντευξη στη Λένα Κισσάβου
