ΚΑΡΔΙΤΣΑ
Συνέντευξη στον Φώτη Καραγιάννη
«Ζήσαμε την εποχή της ψεύτικης ευδαιμονίας για 30 χρόνια, όπου με τη μικρότερη προσπάθεια θέλαμε να έχουμε το καλύτερο αποτέλεσμα και η αναξιοκρατία έχει εξαπλωθεί στη χώρα απ’ άκρη σ’ άκρη! Εάν το ελληνικό κράτος ευνοούσε στις δικές του δομές τους άξιους και όχι αυτούς που έχουν φιλικές σχέσεις με το εκάστοτε πολιτικό κατεστημένο, τότε στη χώρα η κατάσταση θα ήταν διαφορετική! Είναι ανάγκη να φτιάξουμε κάτι καινούργιο και οι άξιοι άνθρωποι να βγουν μπροστά»!
Ο ποιο δημοφιλής ίσως Έλληνας ερμηνευτής λαϊκορεμπέτικων τραγουδιών, Μπάμπης Τσέρτος, σε μια ξεχωριστή συνέντευξή του στην «ΕτΔ», θέτει «τον δάκτυλο επί τον τύπον των ήλων» σε ό,τι αφορά στις αιτίες της κρίσης που μαστίζει τη χώρα μας! Παράλληλα μιλάει για την εξέλιξη του «λαϊκού αστικού τραγουδιού» στην Ελλάδα από την περίοδο του μεσοπολέμου μέχρι σήμερα, επισημαίνοντας ότι πλέον οι συνθήκες έχουν αλλάξει, επομένως οι νέοι μουσικοί του χώρου δεν πρέπει να μιμούνται τους παλιότερους, αλλά να γίνουν αυθεντικοί συνεχιστές στη σύγχρονη εποχή μας!
Πιο αναλυτικά η συνέντευξη έχει ως εξής:
• Πώς βλέπετε την εξέλιξη του λαϊκού και ρεμπέτικου τραγουδιού;
- Επειδή στην Ελλάδα τις έννοιες τις ερμηνεύουμε συνήθως όπως θέλουμε, εγώ όταν λέω ρεμπέτικο τραγούδι, εννοώ το λαϊκό αστικό τραγούδι. Δηλαδή το τραγούδι που αναπτύχθηκε στις ελληνικές πόλεις (Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη, Πάτρα, Πειραιάς, Ερμούπολη) τον 19ο αιώνα και εξέφραζε τους λαϊκούς ανθρώπους που συγκεντρώθηκαν εκεί από διάφορα μέρη της Ελλάδος, λειτούργησαν μέσα σε συγκεκριμένες συνθήκες και βρήκαν κοινή έκφραση. Να πούμε ότι αυτό συνέβη με άλλα μουσικά είδη και σε άλλες χώρες του κόσμου, όπως το τάνγκο στην Αργεντινή, τα μπλούζ, η τζάζ, είναι μουσικά ρεύματα που δημιουργήθηκαν στις πόλεις. Το ρεμπέτικο τραγούδι, όπως λέει και ο φίλος μου ο Παναγιώτης ο Κουνάδης δεν είναι μουσικό είδος, αλλά γένος μουσικό, θέλοντας να πει ότι περιέχει πολλά μουσικά είδη!
Από το 1936, με τη δικτατορία Μεταξά και τη λογοκρισία, άρχισε ένας αγώνας συκοφάντησης του ρεμπέτικου τραγουδιού! Από το 50΄και μετά, ύποπτα διαχωρίστηκε από το λεγόμενο λαϊκό εκείνης της περιόδου! Ενοχλούσε το ελεύθερο και επαναστατικό πνεύμα του προς όλες τις εξουσίες, καθώς και η έλλειψη υποκρισίας στον στίχο του. Μετά την επέλαση των ινδικών και αράβικων τραγουδιών, έρχεται ο Χατζιδάκις με τον Θεοδωράκη να συνεχίσουν το αστικό τραγούδι, μαζί βεβαίως με τους ζώντες μεγάλους ρεμπέτες, αλλά και τους συνθέτες του λεγόμενου ελαφρού τραγουδιού (Σουγιούλ, Γιαννίδη, Μουζάκη κ.ά.) που ανανεώνουν συνεχώς το αστικό τραγούδι, γι’ αυτό και ο πλούτος που κληρονομήσαμε ή δημιούργησαν οι νεότεροι μέχρι σήμερα.
ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΑΛΛΑΞΑΝ
• Ρεμπέτες με την παλιά έννοια υπάρχουν σήμερα;
- Δεν ξέρω τι σημαίνει ρεμπέτης σήμερα! Οι συνθήκες έχουν αλλάξει, η μουσική και ο στίχος εξελίσσονται, καινούργια στοιχεία ενσωματώνονται, άρα τι νόημα έχει να υπάρχουν ρεμπέτες με την παλιά έννοια; Είναι οπισθοδρόμηση κατά την άποψή μου! Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι η μουσική εκείνης της περιόδου δεν παραμένει ακόμη ελκυστική, όπως βεβαίως και η παραδοσιακή μουσική μας και αποτελεί πηγή έμπνευσης και γνώσης για τους νέους δημιουργούς. Είναι πολύ σημαντικό να μελετάμε και να γνωρίζουμε καλά αυτές τις μουσικές παρακαταθήκες μας, αλλά όχι μίμηση, όχι στασιμότητα, μόνο δημιουργία και ανανέωση! Σας το λέει κάποιος που έχει μελετήσει δεκαετίες αυτή τη μουσική και μελετάει ακόμα, γιατί διαρκώς ανακαλύπτω διαμάντια! Μ’ αυτόν τον τρόπο, στη χώρα μας το τραγούδι δεν σταμάτησε ποτέ να παράγει εξαιρετικά έργα στηριζόμενο πάντα στο ρεμπέτικο, αλλά και στα νέα ρεύματα!
• Ποια είναι η κατάσταση στη δισκογραφία αυτή την περίοδο;
- Η εμφάνιση των υπηρεσιών του διαδικτύου και ο ανεξέλεγκτος τρόπος που βρίσκει και ακούει κάποιος τραγούδια, έχει αλλάξει ριζικά την παλιά κατάσταση όπως τη γνωρίζαμε όλοι μας! Οι συνθέτες και οι στιχουργοί που δεν δουλεύουν σε μαγαζιά έχουν πια «πεθάνει», με εξαίρεση κάποια νέα παιδιά που ασχολούνται από μεράκι και με πολλά είδη ταυτόχρονα. Επίσης, όλες οι παραγωγές είναι ποιο φθηνές λόγω της ανάπτυξης της τεχνολογίας. Υπάρχει τεράστιο πρόβλημα, ζούμε σίγουρα σε μια μεταβατική περίοδο και κάποια στιγμή θα πρέπει να προστατευθούν ξανά οι δημιουργίες αυτών των ανθρώπων. Εμείς οι παλιότεροι δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε τις νέες εξελίξεις και ταχύτητες και πραγματικά δεν ξέρω πως και πότε μπορεί να ισορροπήσει αυτή η κατάσταση.
ΞΕΝΟΜΑΝΙΑ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΠΤΩΣΗ
• Ξενομανία υπάρχει στους νέους; Παλαιότερα και σήμερα βέβαια, είναι έντονη στη νεολαία η λατρεία για την ξένη μουσική! Συμβάλλει σε αυτό ότι ζούμε σε μια χώρα με καπιταλιστικό σύστημα και δυτικό τρόπο ζωής;
- Πριν λίγο καιρό πήγαν στην Κούβα οι Rolling Stones για συναυλία η οποία συγκέντρωσε 500.000 κόσμο! Εκεί όπου δεν υπάρχει καπιταλιστικό σύστημα, ένα αμερικάνικο συγκρότημα μάζεψε μισό εκατομμύριο κόσμο, επομένως δεν έχει κάποια σχέση το σύστημα! Στην Ελλάδα, όπως γίνεται και σε άλλες χώρες του κόσμου, όταν εμφανίζεται κάποιο δυνατό μουσικό ρεύμα, με τον τρόπο που λειτουργούν σήμερα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και η τεχνολογία, ελκύει το ενδιαφέρον των νέων... Το ζήτημα είναι τι σου έρχεται απ’ έξω! Θυμάμαι τη δεκαετία του 1970 που ήρθα στην Αθήνα, στο σχολείο που πήγα ντρεπόμουν να πω ότι ακούω ελληνικά τραγούδια! Όμως, τόσο στην ξένη όσο και στην ελληνική μουσική βρίσκεις ωραία πράγματα! Το πρόβλημα με την Ελλάδα είναι ότι τα τελευταία χρόνια συνεχώς λιγοστεύουν τα ωραία πράγματα που εμφανίζονται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης! Διότι υπάρχουν ωραίες μουσικές δημιουργίες οι οποίες δυστυχώς δεν προβάλλονται από τα ΜΜΕ. Ξέρετε, εμένα με ενοχλεί πιο πολύ το κακό ελληνικό τραγούδι από τα ξένα τραγούδια και μάλιστα με ενοχλεί πάρα πολύ – επειδή από τα 17 μου ήμουν στην Αρκαδία – ο τρόπος που τραγουδιέται σήμερα το δημοτικό τραγούδι, με αλλοίωση στον στίχο και στις μελωδίες και γι’ αυτό πρέπει να αντιδράσουμε!
Πιστεύω πως η μουσική παρακμή που βλέπουμε στην Ελλάδα δεν οφείλεται στην «εισβολή» του ξένου τραγουδιού, αλλά στον τρόπο που η παιδεία μας λειτουργεί, στον τρόπο που η μουσική μας παιδεία εκπαιδεύει τους απλούς ανθρώπους! Έχουμε πέσει πολύ αισθητικά και αυτό με ενοχλεί, καθώς ένας άνθρωπος που ψάχνεται στη μουσική δεν υπάρχει περίπτωση να μην βρει αριστουργήματα!
• Εννοείτε ότι η Πολιτεία δεν έχει δημιουργήσει το σωστό πλαίσιο στο οποίο θα λειτουργούν τα σχολεία και η εκπαίδευση;
- Το πρόβλημα του κράτους είναι ότι δεν έχουμε σωστή εκπαίδευση, διότι δεν είναι σημαντικό μόνο τι μαθαίνεις στα παιδιά, αλλά και πως τα μαθαίνεις! Πρέπει να αφήνουμε όλα τα ωραία πράγματα να εμφανίζονται! Έχουμε στερεότυπα, έχουμε παπαγαλία ακόμη χειρότερη κι’ από τη δικιά μου εποχή και δεν αναπτύσσεται η κρίση στους μαθητές! Ζήσαμε την εποχή της ψεύτικης ευδαιμονίας για 30 χρόνια, όπου με τη μικρότερη προσπάθεια θέλαμε να έχουμε το καλύτερο αποτέλεσμα και η αναξιοκρατία έχει εξαπλωθεί στην Ελλάδα απ’ άκρη σ’ άκρη! Εάν το κράτος ευνοούσε στις δικές του δομές τους άξιους και όχι αυτούς που έχουν φιλικές σχέσεις με το εκάστοτε πολιτικό κατεστημένο, τότε στη χώρα η κατάσταση θα ήταν διαφορετική!
Είναι ανάγκη να φτιάξουμε κάτι καινούργιο και οι άξιοι άνθρωποι να βγουν μπροστά! Το κράτος οφείλει να κάνει τέτοιες δομές που να ευνοούνται οι άξιοι οι οποίοι σήμερα φεύγουν στο εξωτερικό όπου διαπρέπουν! Γιατί αυτοί οι άνθρωποι να μην δουλέψουν και να διαπρέψουν εδώ στη χώρα που τους ανέθρεψε και τους μόρφωσε;
ΦΤΑΣΑΜΕ ΣΕ ΟΡΙΑΚΟ ΣΗΜΕΙΟ
• Ποια είναι η άποψή σας για τη γενεσιουργό αιτία της σοβαρής κρίσης που βιώνει τα τελευταία χρόνια η πατρίδα μας;
- Θεωρώ ότι η κρίση ξεκίνησε γιατί δεν καταφέραμε ως Πολιτεία και ως λαός να διαχειριστούμε την ένταξή μας τόσο στην ΕΟΚ, όσο και στην Ευρωζώνη, δηλαδή την ένταξή μας σε ανταγωνιστικές κοινότητες! Πήραμε φτηνό χρήμα για να εκσυγχρονιστούμε και το κατασπαταλήσαμε! Εμένα μου αρέσει να ρίχνω πρώτα τις ευθύνες στον εαυτό μου και όχι στους άλλους, εν προκειμένω στους ξένους, οι οποίοι φυσικά κάνουν τη δουλειά τους! Εάν π.χ. η Ολλανδία, η Φιλανδία, η Ισπανία, στο πλαίσιο εφαρμογής της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής κατάφεραν με διαπραγμάτευση να κερδίσουν καλύτερους όρους καλά έκαναν! Το θέμα είναι εμείς τι κάναμε... Που πήγαν τα χρήματα που πήραμε; Όμως εσείς εδώ στη Θεσσαλία θα πρέπει να ξέρετε καλά που πήγαν τα χρήματα και όλοι μας λίγο πολύ γνωρίζουμε, αφού σε μια τόσο μικρή χώρα, περάσαμε πολύ καλά για αρκετά χρόνια μέχρι να έρθει η σημερινή κρίση!
Και οι πολιτικοί βέβαια ήξεραν τι γινόταν, αφού η περίφημη έκθεση της Τράπεζας Ελλάδος μιλούσε από τον Αύγουστο του 2009 για τεράστιο έλλειμμα, λέγανε άλλα όμως στον λαό, ο οποίος θα έπρεπε να ενημερώνεται σωστά για την κατάσταση της χώρας του... Τον έχουν τρελάνει! Ο καθένας λέει ένα εκατομμύριο ψέματα για να αναρριχηθεί στην εξουσία και μετά τα αλλάζει όλα και δυστυχώς αυτό το κάνανε όλοι τους! Τώρα φτάσαμε σε ένα σημείο που δεν πάει άλλο, διότι πλέον δεν μπορεί κανείς να τάξει τίποτα! Πρέπει όλοι μαζί να ξαναχτίσουμε τη χώρα μας στην οποία ξέρουμε πολύ καλά τι έχει συμβεί, να καθίσουμε όλοι μαζί να ομονοήσουμε (όχι πάλι εμφυλίους) και να ξεκινήσουμε από την αρχή να πετύχουμε κάποιους βασικούς στόχους! Έλληνες είμαστε, ζούμε στην καλύτερη χώρα του κόσμου, ας προσπαθήσουμε και λίγο συλλογικά! Μας έφαγε το ότι ο καθένας κοιτάζει μόνο τον εαυτό του και να πατήσει πάνω στους άλλους!
ΟΜΟΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
• Υπάρχει ελπίδα για το μέλλον, για τη χώρα μας;
- Φυσικά και έχω ελπίδες, όλοι ελπίζουμε, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα έρθουν τα χειρότερα! Θα πρέπει λίγο να ξαναδιαβάσουμε την ιστορία μας για να δούμε ότι επαναλαμβάνουμε συχνά τα ίδια καταστροφικά λάθη!
Συμμετέχω στην παράσταση της Μιμής Ντενίση «Σμύρνη μου αγαπημένη», η οποία παίζεται για δεύτερη φορά κι’ αν δείτε την ιστορία εκείνης της περιόδου και τα λάθη που κάνανε τότε... Μας έφεραν σε εθνική καταστροφή! Αυτό βέβαια το έχουμε επαναλάβει πολλές φορές στην κατοχή και στον εμφύλιο, πιο παλιά, το 1897! Το κάναμε όταν σκεφτόμασταν ότι εμείς είμαστε και κανένας άλλος ο περιούσιος λαός και όλοι οι άλλοι είναι εχθροί και μας επιβουλεύονται!
Πρέπει να καταλάβουμε ποιοι είμαστε, το μέγεθός μας, να ασχοληθούμε με την πατρίδα μας, να φτιάξουμε τη χώρα μας και όταν θα είμαστε ισχυροί να διαπραγματευόμαστε για να είμαστε καλύτεροι σε αυτόν τον κόσμο. Είμαστε μια μικρή χώρα, σε μια πολύ δύσκολη περιοχή, με τεράστια γεωστρατηγικά συμφέροντα, αλλά είμαστε και μια χώρα πολύ όμορφη, ευλογημένη! Εάν ομονοήσουμε μπορεί να δούμε σε πέντε χρόνια μια άλλη Ελλάδα, όμως εάν δεν διαχειριστούμε σωστά τα συμφέροντα, τότε μπορεί να καταστραφούμε!
• Πρόσφατα συμμετείχατε σε μία συναυλία που οργάνωσε το Μουσικό Γυμνάσιο - Λύκειο της Καρδίτσας. Ποια είναι η γνώμη σας για τα Μουσικά Σχολεία και τι προτείνετε για την εκπαίδευση των νέων ανθρώπων που θέλουν να ασχοληθούν με τη μουσική;
- Θεωρώ πως ο θεσμός των Μουσικών Σχολείων είναι από τους σημαντικότερους που έγιναν την τελευταία 20ετία στην Ελλάδα. Έχω συνεργαστεί με παιδιά από Μουσικά Λύκεια που είναι όχι μόνο άριστοι μαθητές, αλλά έχουν και πολλές γνώσεις γύρω από όλα τα είδη μουσικής! Βλέπω ότι τα παιδιά που ασχολούνται σήμερα με τις επιστήμες και την τέχνη, σε σχέση με τη δική μας εποχή, είναι πάρα πολύ μπροστά! Δυστυχώς όμως όπως τότε, έτσι και σήμερα, αυτά τα παιδιά παραμένουν στην αφάνεια! Θα πρέπει – το ξαναλέω - το πολιτικό σύστημα να «ανοίξει» σε αυτά τα άξια παιδιά τον δρόμο να βγουν μπροστά! Το πολιτικό σύστημα πρέπει επιτέλους να αξιοποιήσει τους άξιους ανθρώπους και να μην τους διώχνει από την οικογένειά τους, την πατρίδα τους, που ξόδεψαν για να τους μορφώσουν και έχουν απόλυτη ανάγκη τις γνώσεις και τις ικανότητές τους. Εάν αυτό δεν το καταφέρουμε, ως χώρα έχουμε τελειώσει!!!
