Συνέντευξη στον Φώτη Καραγιάννη
«Για να διατηρήσουμε ένα επίπεδο αξιοπρεπών παροχών και συντάξεων χρειάζεται η εκπόνηση και υλοποίηση ενός νέου μοντέλου παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας που θα μειώνει την ανεργία, και θα δημιουργεί θέσεις πλήρους και σταθερής απασχόλησης, αυξάνοντας τα έσοδα στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Χωρίς αυτό, μιλάμε για ημίμετρα που δεν αντιμετωπίζουν την ουσία του προβλήματος»...
Ο διοικητής του ΙΚΑ κ. Διονύσης Καλαματιανός είναι ξεκάθαρος για τη «συνταγή» που κατά την άποψή του θα βγάλει οριστικά το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας μας από το σημερινό αδιέξοδο.
Σε συνέντευξη που έδωσε στην «Ε.τ.Δ.» ο δικηγόρος νέος διοικητής, παραθέτει σημαντικά στοιχεία για την άσχημη οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει την τελευταία εξαετία το Ταμείο, τονίζοντας πως η σημερινή αναλογία του 1 συνταξιούχου, προς 1,7 εργαζόμενους, είναι ανησυχητική για το μέλλον του!
Παράλληλα, χαρακτηρίζει «απαραίτητη» την πολιτική επίλυση του μείζονος ζητήματος αποκατάστασης των χαμένων - «λόγω κακοδιαχείρισης» - αποθεματικών στα Ασφαλιστικά Ταμεία, «με δημιουργία ενός κουμπαρά, που με σωστή διαχείριση θα μπορεί να βοηθάει στις παροχές και στην καταβολή των συντάξεων σε συνθήκες κρίσης, όπως αυτές που βιώνουμε σήμερα».
Επιπλέον, θεωρεί πως σωστά η κυβέρνηση με το νέο ασφαλιστικό επιλέγει τη μεταρρύθμιση αντί την πιστή τήρηση των μνημονιακών κατευθύνσεων...
Αναλυτικά η συνέντευξη έχει ως εξής:
* Κύριε διοικητά ποια είναι σήμερα η κατάσταση του ΙΚΑ;
- Υπάρχει μείωση 30% των εισπραττόμενων εισφορών, μεταξύ 2010 και 2014 και 19,2% μείωση των ασφαλισμένων, λόγω της εκτόξευσης της ανεργίας από το 12% στο 24,5% που είναι σήμερα. Αυτό σημαίνει απώλεια για τα έσοδα του Ταμείου περίπου 10 δισ. ευρώ! Οι άμεσα ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ έχουν μειωθεί από 2,5 εκατ. το 2009, σε κάτω από 2 εκατ. το 2014, με το 28% αυτών να απασχολούνται μερικώς έναντι του 16% που ήταν το 2009. Η σχέση συνταξιούχων προς ασφαλισμένους στο ΙΚΑ αυτή τη στιγμή είναι 1 προς 1,7 και να τονίσουμε ότι το ΙΚΑ είναι σε καλύτερη κατάσταση από άλλα Ταμεία. Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, για να είναι βιώσιμο ένα ασφαλιστικό ταμείο, η συγκεκριμένη αναλογία θα έπρεπε να είναι 1 συνταξιούχος προς 2,1 εργαζόμενους! Οι μισθοί των ασφαλισμένων στο ΙΚΑ έχουν μέση μείωση 21,8% την τελευταία πενταετία και 46% των νέων συμβάσεων είναι με ελαστικές μορφές απασχόλησης. Αξιοσημείωτο είναι πως η μερική απασχόληση αυξήθηκε κατά 63% την περίοδο 2009 – 2014. Οι απώλειες από την εισφοροδιαφυγή υπολογίζονται σε 4 – 5 δισ. ευρώ! Το ΙΚΑ έχει απωλέσει 3.000 εργαζόμενους την τελευταία πενταετία και υπάρχουν αυτή τη στιγμή 3.000 κενές οργανικές θέσεις στο Ταμείο, ενώ υπηρετούν 5.900 υπάλληλοι. Πάνω από 14 δισ. ευρώ ανέρχονται συνολικά οι οφειλές προς το ΙΚΑ! Αυτή είναι η εικόνα του Ταμείου κι αν υπολογιστεί η τεράστια μείωση του ΑΕΠ κατά 25% την τελευταία πενταετία, αντιλαμβάνεστε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει τεράστια μείωση των οικονομικών μεγεθών που έχει να αντιμετωπίσει το Ταμείο. Το έλλειμμα για το 2016 όπως το προϋπολογίσαμε θα ανέρχεται γύρω στο 1,470 δισ. ευρώ. Ελπίζουμε όμως ότι θα γίνουν παρεμβάσεις σε επίπεδο Πολιτείας και κρατικής επιχορήγησης και ότι η εικόνα των εσόδων θα βελτιωθεί. Εδώ θέλω να επισημάνω πως το δεύτερο εξάμηνο του 2015 είχαμε μια αύξηση των εσόδων, ενώ τους δυο πρώτους μήνες του 2016, σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2015 σημειώθηκε αύξηση της τάξης του 3%. Αυτή έγινε λόγω εφαρμογής του ν. 4321 (100 δόσεις), πραγματοποίησης στοχευμένων ελέγχων – ηλεκτρονικών διασυνδέσεων και χρήσης του μοντέλου «Riskanalysis» σε επιχειρήσεις. Επίσης οι ηλεκτρονικές κατασχέσεις μέσω του ΚΕΑΟ φαίνεται ότι έχουν θετικό αποτέλεσμα, με την έννοια ότι μεγαλοοφειλέτες του ΙΚΑ δεν μπορούν πλέον να διακινούν μέσω των λογαριασμών τους χιλιάδες ή εκατομμύρια ευρώ και να έχουν οφειλές στο Ταμείο. Θα πρέπει να τακτοποιούν τις ασφαλιστικές τους εισφορές.
* Το Ταμείο συναντάει δυσκολίες κάθε μήνα στην πληρωμή των συντάξεων;
- Οφείλει να το κάνει, έχει υποχρέωση απέναντι στους ασφαλισμένους! Καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να ανταποκρινόμαστε στις υποχρεώσεις μας. Εξάλλου και η Πολιτεία, λόγω της τριμερούς χρηματοδότησης της κοινωνικής ασφάλισης που ισχύει σήμερα, έχει υποχρέωση να συνδράμει τα Ταμεία. Το ΙΚΑ προς το παρόν ανταποκρίνεται πλήρως στις υποχρεώσεις του προς τους ασφαλισμένους.
Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΕΧΕΙ ΔΙΛΗΜΜΑ
* Το νέο σχέδιο νόμου για την αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος στη χώρα μας πιστεύετε ότι λύνει προβλήματα και αντιμετωπίζει τις χρόνιες παθογένειές του;
- Οι παθογένειες στο σύστημα είναι συγκεκριμένες! Η κυβέρνηση έχει αναμφίβολα την υποχρέωση να αντιμετωπίσει όλα αυτά τα προβλήματα και εμείς φυσικά ως νέα διοίκηση του ΙΚΑ. Δεν μπορεί να κρύβονται πια κάτω από τα χαλί! Έχουμε ευθύνη γι’ αυτό στις μελλοντικές γενιές, πρέπει να φέρουμε ένα βιώσιμο σύστημα. Η κυβέρνηση σήμερα έχει το δίλημμα, είτε να επιλέξει μια μεταρρύθμιση με κοινωνικό πρόσημο και χωρίς οριζόντιες μειώσεις, ή να εφαρμόσει τυφλά τις μνημονιακές δεσμεύσεις του ν. 3863/2010 ο οποίος προβλέπει συγκεκριμένες μειώσεις και διατηρεί το υφιστάμενο παθογενές σύστημα με την πολλαπλότητα των παροχών, τις ανισότητες και τις αδικίες! Επιπλέον οι μνημονιακές δεσμεύσεις προβλέπουν κατάργηση του ΕΚΑΣ χωρίς υποκατάσταση από ισοδύναμα μέτρα για την καταπολέμηση της φτώχειας, τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος για τις επικουρικές συντάξεις και άλλα που οδηγούν στην κατάρρευση των συντάξεων. Σωστά λοιπόν κάνει η κυβέρνηση που επιλέγει τη μεταρρύθμιση, αντί την πιστή τήρηση των μνημονιακών κατευθύνσεων.
* Όμως και ο νέος νόμος για το ασφαλιστικό που προωθεί η κυβέρνηση προβλέπει τη σταδιακή κατάργηση του ΕΚΑΣ και την αντικατάστασή του από τι ακριβώς; Δεν έχουν δοθεί επαρκείς εξηγήσεις από την κυβέρνηση!
- Προβλέπεται αντικατάσταση του ΕΚΑΣ με την κατώτατη εθνική σύνταξη που θα καταβάλλεται από τον κρατικό προϋπολογισμό και το επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης για τους ανασφάλιστους, σε συνδυασμό με το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα. Μην ξεχνάμε ότι το ΕΚΑΣ σκοπό έχει την αντιμετώπιση της φτώχειας. Προτείνει λοιπόν η κυβέρνηση ότι η αντιμετώπιση της φτώχειας είναι πιο ουσιαστική μέσω της εθνικής σύνταξης και τη σύνταξη σε ανασφάλιστους υπερήλικες που είναι στην απόλυτη φτώχεια. Υπάρχουν επομένως στοχευμένες κινήσεις για την αντιμετώπιση της φτώχειας.
ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ - ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ ΠΑΝΕ ΜΑΖΙ
* Η βίαιη αλλαγή των εργασιακών σχέσεων με την εφαρμογή ελαστικών μορφών απασχόλησης ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα και η μεγάλη μείωση των μισθών των εργαζομένων πόσο επηρεάζουν τα έσοδα του ΙΚΑ; Επίσης η προβλεπόμενη μελλοντική δραστική μείωση των συντάξεων των σημερινών εργαζομένων, δεν αποτελεί αδικία έναντι των ήδη συνταξιούχων στη χώρα;
- Θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι σύμφωνα με την πρόταση νόμου που τέθηκε σε διαβούλευση, φαίνεται ότι διασφαλίζονται οι καταβαλλόμενες κύριες συντάξεις μέσω της προσωπικής διαφοράς, όπως και οι επικουρικές, αλλά θα δούμε όμως πώς θα πάει η διαπραγμάτευση. Πάντως τόσο ο πρωθυπουργός όσο και οι αρμόδιοι υπουργοί – κυβερνητικοί παράγοντες έχουν τονίσει πως η μη μείωση των σημερινών κύριων συντάξεων είναι «κόκκινη γραμμή» και αδιαπραγμάτευτος όρος. Για τους μελλοντικούς συνταξιούχους το προτεινόμενο σχέδιο προβλέπει διατήρηση και ίσως οριακή αύξηση για κάποιες χαμηλές συντάξεις και οριακή μείωση για τις μεγάλες συντάξεις.
Ωστόσο, για να διατηρήσουμε ένα επίπεδο αξιοπρεπών παροχών και συντάξεων χρειάζεται η εκπόνηση και υλοποίηση ενός νέου μοντέλου παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας, που θα μειώνει την ανεργία, και θα δημιουργεί θέσεις πλήρους και σταθερής απασχόλησης, αυξάνοντας τα έσοδα στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Χωρίς αυτό μιλάμε για ημίμετρα που δεν αντιμετωπίζουν την ουσία του προβλήματος. Το ασφαλιστικό σύστημα θα πρέπει να συνδεθεί με τις εργασιακές σχέσεις και να υπάρξει αποκατάσταση των συλλογικών συμβάσεων με αύξηση των θέσεων πλήρους και όχι ελαστικής απασχόλησης για να αυξηθούν και τα έσοδα των Ταμείων.
Επιπλέον να πούμε πως βασική προϋπόθεση για να έρθει η ανάπτυξη στην Ελλάδα είναι και η διευθέτηση του ζητήματος του χρέους. Όταν έχεις το Σισύφειο έργο αντιμετώπισης ενός δυσβάσταχτου χρέους που απομυζεί όλα τα κονδύλια τα οποία θα μπορούσαν να διατεθούν στη στήριξη παραγωγικών μορφών ανάπτυξης, τότε και το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης δεν έχει μέλλον.
ΑΝΑΓΚΑΙΑ Η ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΟΠΟΙΗΣΗ
* Πιστεύετε ότι θα πρέπει με κάποιον τρόπο να ανακεφαλαιοποιηθούν τα ασφαλιστικά ταμεία, όπως έγινε με τις τράπεζες;
- Βεβαίως και είναι απαραίτητη η ανακεφαλαιοποίηση των Ασφαλιστικών Ταμείων! Εάν δούμε ότι υπάρχουν συγκεκριμένες πολιτικές ευθύνες για την κακοδιαχείριση και την αβελτηρία που υπήρξε στη διαχείριση των αποθεματικών, αντίστοιχα πολιτικά θα πρέπει να λυθεί και το ζήτημα της αποκατάστασης, της σωστής διαχείρισης και επένδυσής τους, αλλά και της εξεύρεσης πόρων στήριξης! Με ποια έννοια; Όχι της ρευστοποίησης, αλλά της δημιουργίας ενός ειδικού φόρου, ενός«κουμπαρά», που με σωστή διαχείριση θα μπορεί να βοηθάει στις παροχές και στην καταβολή των συντάξεων σε συνθήκες κρίσης όπως αυτές που βιώνουμε σήμερα.
Εάν γινόταν σωστή διαχείριση των αποθεματικών και δεν υπήρχε αυτή η διαχρονική κακοδιαχείριση, θα μπορούσαμε σήμερα να μιλάμε για ένα τεράστιο αποθεματικό του ύψους των 80 ή 100 δισ. ευρώ - όπως έχει προκύψει από σχετικές μελέτες - το οποίο αντιλαμβάνεστε πως είναι ένα τεράστιο ποσό στα χέρια της Πολιτείας και των Διοικήσεων των Ταμείων που θα μπορούσε με σώφρονες επενδύσεις να προσθέτει πόρους για την καταβολή των συντάξεων όπως γίνεται στις Σκανδιναβικές χώρες.
ΤΙΜΩΡΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ
* Ποια είναι η άποψή σας για τις εισφορές των ασφαλισμένων, τις διαφοροποιήσεις που υπάρχουν στα Ταμεία και τα υψηλότατα πρόστιμα στους εργοδότες για τους ανασφάλιστους εργαζόμενους;
- Το πρόβλημα των αδικιών και ανισοτήτων στα ασφαλιστικά ταμεία θέλει ακριβώς να αντιμετωπίσει και η πρόταση της κυβέρνησης λέγοντας τι; Ενιαίοι, σταθεροί κανόνες εισφορών και παροχών για όλους και αντίστοιχα εγγυημένες σταθερές παροχές! Αυτό βοηθάει πάρα πολύ στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο σύστημα, ώστε να μην θεωρεί κανείς ότι είναι πιο πίσω από κάποιους άλλους ασφαλισμένους που έχουν ωφέλειες οι οποίες δεν ανταποκρίνονται στις εισφορές που έχουν πληρώσει.
Σε ό,τι αφορά τους ελέγχους και το περίφημο πρόστιμο των 10.000 ευρώ, άποψή μας είναι και την έχω τονίσει κατ’ επανάληψη, να υπάρξει μια αναλογικότητα και κλιμάκωση του προστίμου, ανάλογα με την οικονομική δυνατότητα του ελεγχόμενου. Βεβαίως δεν συζητάω ότι θα πρέπει να τιμωρείται η ανασφάλιστη εργασία και να λαμβάνονται μέτρα εναντίον αυτού που εισφοροδιαφεύγει, ειδικά στις συνθήκες μεγάλης κρίσης που ζούμε σήμερα στη χώρα μας! Λέω όμως πως θα πρέπει να συνδεθεί και με την υποχρέωση ασφάλισης του εργαζόμενου για κάποιο χρονικό διάστημα προκειμένου να δημιουργηθούν έτσι θέσεις απασχόλησης. Απ’ όσο γνωρίζω, την πρόταση επεξεργάζεται το αρμόδιο υπουργείο και είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τους Θεσμούς Ε.Ε και Δ.Ν.Τ.
* Πιστεύετε ότι τελικά το ασφαλιστικό μας σύστημα θα καταφέρει να βγει από το αδιέξοδο;
- Αν δεν κάνουμε τίποτα και συνεχίσουμε να βλέπουμε το πρόβλημα χωρίς να δρούμε, πραγματικά, με βάση και τα στοιχεία που σας προανέφερα, η χώρα θα έχει σοβαρότατο πρόβλημα! Δεν είναι δυνατόν να βλέπουμε τις παθογένειες και να μην τις αντιμετωπίζουμε! Η πρόταση της κυβέρνησης είναι στη θετική κατεύθυνση διότι βλέπει τα προβλήματα και καταθέτει σε δημόσια διαβούλευση προτάσεις. Έτσι θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τις παθογένειες και να αισιοδοξούμε για το μέλλον... Εάν δεν κάνουμε τίποτα θα έχουμε πρόβλημα, εάν πάρουμε σωστές αποφάσεις στη διαχείριση του ασφαλιστικού, πραγματικά αισιοδοξούμε πως θα τα καταφέρουμε.
