Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη
«Δεν πιστεύω ότι το πρόβλημα της χώρας μας είναι μόνο οικονομικό. Το πρόβλημα ίσως να ξεκινά από το γεγονός ότι η χώρα αυτή βρίσκεται σε εδάφη τεράστιας στρατηγικής σημασίας. Φαίνεται ότι είναι συμφέροντα πολύ ισχυρά που καθορίζουν εδώ και πολλούς αιώνες τη μοίρα της Ελλάδας και των Ελλήνων». Αυτά τονίζει ανάμεσα σε άλλα σήμερα στην «Ελευθερία της Δευτέρας» ο Αχιλλέας Νάσιος, ο οποίος από το 2007 ζει και εργάζεται στη Στοκχόλμη ως σκηνοθέτης, φωτογράφος και video-artist.
Η συνέντευξη
*Τι είναι για σας πατρίδα; Τι έρχεται στη μνήμη σας;
- «Την πατρίδα την αντιλαμβάνομαι σαν ένα τόπο βαθιά εσωτερικό όπου αισθάνομαι οικεία. Έναν τόπο καθαρά προσωπικό με τον οποίο με συνδέει ένα ισχυρό αίσθημα, αλλά και μια ανάγκη. Μια διαρκής ανάγκη αναζήτησης της προέλευσης της ύπαρξης. Σαφώς με τον τόπο αυτό με συνδέουν τόσο η μνήμη όσο και μια συνείδηση ιστορική/μυθολογική.
Θυμάμαι σαν παιδί τα καβούρια στο καρνάγιο της Κούταλης της Λήμνου και το άγαλμα της ελευθερίας στη Μυτιλήνη. Τη γέννηση του αδερφού μου στο Αγρίνιο και τη μαυροντυμένη μορφή της γιαγιάς στη Ραφήνα. Τα εξαπτέρυγα και τις γυμναστικές επιδείξεις στην Ηγουμενίτσα. Το γυμνασιάρχη να ερευνά για άκοπα νύχια και μακριά μαλλιά και τον πατέρα να επιβάλλεται αυταρχικά στο σπίτι. Τη μάνα να μαγειρεύει. Αργότερα περπάτησα στα αρχαία μονοπάτια των Δελφών και βάδισα νοερά στα χνάρια των Καβείρων στη Σαμοθράκη, για να χορέψω επιτέλους ηπειρώτικους ρυθμούς στην πλατεία του Κεράσοβου Ιωαννίνων.
Θυμάμαι κι άλλα πολλά, αλλά θαρρώ πως όσες κι αν έχω τέτοιες μνήμες και συναισθήματα, όσες κι αν έχω σχέσεις συγγενικές και φιλικές μες στην καρδιά, είναι η γλώσσα κι ίσως ακόμα η μουσική το κόνιαμα που τα συνδέει ολ' αυτά, τα σταθεροποιεί και τους δίνει νόημα».
* Γράφετε «Πάντα μ’ ενδιέφεραν τόποι απάτητοι, που φωτογράφος άλλος πρώτος δεν τους «μάτιασε» ποτέ. Μπορείτε να γίνετε περισσότερο αναλυτικός;
- «Σαν φωτογράφος ερευνητής, συνηθίζω να εξερευνώ τόπους μέσα από τον φακό. Αυτό που με εμπνέει για να φωτογραφίσω είναι εκτός από τη φόρμα του τοπίου, άλλο τόσο και η αίσθηση που φανερώνεται όταν βρίσκομαι στη θέα του. Θα 'λεγα ότι αυτή την αίσθηση κυρίως μ' ενδιαφέρει ν' απαθανατίσω. Όταν καμιά φορά τυχαίνει να γνωρίζω ότι ποτέ κανείς δεν βρέθηκε σ' αυτό το χώρο με σκοπό να τον καταγράψει φωτογραφικά, όταν δηλαδή γνωρίζω επιπλέον ότι είμαι ο πρώτος άνθρωπος που φωτογραφίζει εκεί, αισθάνομαι κατά κάποιο τρόπο αυτή την ευκαιρία που μου δίνεται σαν τιμή. Μέσα από τη δική μου καταγραφή, θα ζήσουνε οι μνήμες απ' τα χαλάσματα και τα ξεχασμένα μονοπάτια γι' ακόμα χίλια χρόνια. Μέσα σε μένα θα ζει η εμπειρία των στιγμών αυτής της «ευλογίας» που με κάνει ταυτόχρονα, κατά κάποιο τρόπο, μεσάζοντα της ιστορίας, όσο σημαντική ή ασήμαντη μπορεί και να φαντάζει αυτή».
ΣΩΤΗΡΙΑ ΜΙΑ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΙΣ ΡΙΖΕΣ ΜΑΣ
* Τα χωριά μας και κυρίως τα ορεινά χωριά εδώ και δεκαετίες τώρα έχουν ερημώσει, λόγω κυρίως πολιτικών επιλογών και κατευθύνσεων των εκάστοτε κυβερνήσεων. Πρέπει σήμερα, στην εποχή της οικονομικής κρίσης να κάνουμε έστω και ένα πείραμα και να επιστρέψουμε σε αυτά; Τι έχετε να πείτε;
- «Πιστεύω πως μια επιστροφή σε τόπους που ήταν κάποτε ζωντανοί κι αργά ερήμωσαν για λόγους αλλαγής πλεύσης της λεγόμενης οικονομικής ανάπτυξης, θα μπορούσε να είναι σωτήρια ειδικά για νέους ανθρώπους αλλά και για τον τόπο. Είδα τόσες φορές αμπέλια να ξεραίνονται απότιστα για χάρη ενός μικρού ξενοδοχείου που χτίστηκε με επιδότηση. Τέτοια σταφύλια, τέτοια γη πώς την αφήνεις να ρημάξουν για χάρη ενός στείρου τουρισμού;
Πιστεύω πως αν πραγματικά μπορούσαν να μονιάσουν οι άνθρωποι μεταξύ τους και ν' αφιερωθούν οργανωμένα τόσο στην παραγωγή δικής τους υγιούς τροφής όσο και στην ανάπτυξη της ποιότητας της ζωής τους, θα βλέπαμε μια πραγματική αλλαγή. Ήδη υπάρχουν καταγεγραμμένα τέτοια επιτυχημένα πειράματα, άρα μια στροφή προς τα εκεί δεν αποτελεί πλέον πείραμα. Η συνεπής συμμετοχή και η κατάλληλη οργάνωση είναι εκείνη που μπορεί να κάνει τέτοια εγχειρήματα να λειτουργήσουν. Με σωστή μάλιστα αξιοποίηση του διαδικτύου, σίγουρα κάποιος μπορεί να προσεγγίσει διεθνώς αντίστοιχες προσπάθειες, να πληροφορηθεί και να αναζητήσει συμβουλές και τρόπους για μια καλύτερη οργάνωση.
Για παράδειγμα στη Σουηδία όπου ζω τα τελευταία χρόνια, έχουν εδώ και αρκετό καιρό αρχίσει να διαμορφώνονται μικρότερες τοπικές οικονομίες που βασίζουν την ανάπτυξή τους πρωτίστως στην παραγωγή υγιεινών τροφών. Οι κοινοπραξίες των διάφορων κτημάτων που παράγουν προϊόντα διατροφής έδωσαν τη δυνατότητα διατροφικής ποικιλίας και θα μπορούσε να ειπωθεί ότι τα προϊόντα που παράγονται στην περιοχή ήδη αρκούν για τον πληθυσμό της, αλλά και για κάποιες μικρές «εξαγωγές» σε γύρω περιοχές, πράγμα που δίνει τη δυνατότητα για παραπέρα οικονομικές συναλλαγές και άρα μεγαλύτερη αυτονομία. Οι τροφές αυτές μάλιστα εγγυημένα χωρίς χρήση χημικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, προτιμούνται από τον κόσμο ο οποίος συχνά συμμετέχει εθελοντικά σε ανοιχτές δράσεις σποράς, καλλιέργειας και συγκομιδής.
Η ελληνική γη είναι παράδεισος. Αρκεί να αξιοποιηθεί με σεβασμό από τους ανθρώπους και τις κυβερνήσεις. Πιστεύω ότι η προσπάθεια αξιοποίησης των γεωργικών πόρων είναι μια υγιής επιλογή για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι κάτι τέτοιο είναι εύκολο, αλλά όταν επιτυγχάνεται είναι σίγουρα σπουδαίο».
* Υπάρχει σωτηρία για τη χώρα μας; Το πρόβλημα είναι μόνο οικονομικό; Ή αφεθήκαμε για πολλά χρόνια;
- «Δεν πιστεύω ότι το πρόβλημα της χώρας μας είναι μόνο οικονομικό. Το πρόβλημα ίσως να ξεκινά από το γεγονός ότι η χώρα αυτή βρίσκεται σε εδάφη τεράστιας στρατηγικής σημασίας. Φαίνεται ότι είναι συμφέροντα πολύ ισχυρά που καθορίζουν εδώ και πολλούς αιώνες τη μοίρα της Ελλάδας και των Ελλήνων. Παράλληλα, εξαιτίας της ιστορίας της, η χώρα μας κατέχει και μια θέση τεράστιας πνευματικής αξίας. Δυστυχώς απ' ό,τι φαίνεται, μια χώρα με πνεύματα φλογερά δεν τα κατάφερε ποτέ να διακριθεί και πάλι σαν χώρα. Το κράτος δείχνει ν' αρνείται να υποστηρίξει τον λαό που το απαρτίζει. Σα να μην ξέρει ή σα να μην ενδιαφέρεται για το πώς γίνεται κάτι τέτοιο.
Η πολιτική που ασκείται δείχνει, ακόμη από την εποχή του Μακρυγιάννη, του Σολωμού και του Παπαδιαμάντη έως και σήμερα, ξεκάθαρα την εναντίωσή της στα συμφέροντα του λαού για χάρη ατομικών συμφερόντων των πολιτικών, οι οποίοι υποστηρίζουν διαρκώς ξένα συμφέροντα. Κι έτσι διδάσκονται να κάνουν όλοι όσοι κατέχουν κάποια θέση εξουσίας. Πώς είναι δυνατόν να φανερώνεται διαρκώς τόση διαφθορά; Άξιζαν πραγματικά οι Έλληνες να δεχτούν τέτοια παιδεία; Κι όταν λέω παιδεία, δεν εννοώ απλά και μόνο την εκπαίδευση, αλλά και την καλλιέργεια του χαρακτήρα. Ποια είναι αλήθεια η παιδεία που δεχτήκαμε σαν λαός μέσα στους τελευταίους αιώνες; Πώς θα μας άρεσε να συνεχίσουμε; Γιατί πιστεύω ότι για να υπάρξει σωτηρία χρειάζεται ένα πραγματοποιήσιμο όραμα, αλλά και η συμμετοχή όλων. Για την ώρα τίποτε από τα δυο δεν έχει ακόμα φανερωθεί. Θέλω να πιστεύω όμως ότι όλα μπορούν να γίνουν!».
* Μπορείτε να μας πείτε τι περιλαμβάνει η έκθεσή σας;
- «Η έκθεσή μου στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας περιλάμβανε μια σειρά από ασπρόμαυρες φωτογραφίες των ερειπείων της Παλιάς Σαγιάδας με τον τίτλο «ΜΝΗΜΕΣ».
Οι λήψεις έγιναν σταδιακά μεταξύ 1999-2001. Καλέστηκα τότε να φωτογραφίσω από τον Μιχάλη Πασιάκο που μάλιστα χωρίς τη βοήθειά του δύσκολα θα μπορούσα να προσεγγίσω κάποια ιδιαίτερα σημεία. Τον ευχαριστώ ιδιαίτερα για τη μεταδοτικότητα του ενθουσιασμού του κατά την εισαγωγή μου στην ιστορία/μυθολογία του τόπου.
Οι φωτογραφίες πρώτη φορά παρουσιάστηκαν σε μια έκθεση/εγκατάσταση μέσα στα ερείπεια του ίδιου χωριού για μια και μόνο μέρα. Εκεί ήταν που παρατηρούσα τους γερόντους να σταματούν μπροστά στις εικόνες κι αναγνωρίζοντας τα ερειπωμένα σπίτια ν' αρχίζουν να μολογάνε μνήμες από εποχές προηγούμενες. Κι όλοι χαμογελούσαν. Χαμογελούσα κι εγώ από ευγνωμοσύνη. Ήδη τα ερείπεια είχαν αρχίσει να ζωντανεύουν και πάλι.
Από τότε οι φωτογραφίες μπήκαν στο συρτάρι για να παρουσιαστούν και πάλι μετά απο 13 χρόνια στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ηγουμενίτσας. Τις αφηγήσεις των γερόντων δεν τις θυμάμαι πια επακριβώς, αλλά αυτό που ξέρω είναι ότι μέχρι και σήμερα, όταν βλέπω τις φωτογραφίες που έκανα τότε, φανερώνεται μέσα μου και πάλι η ίδια ακριβώς αίσθηση που είχα εκείνες τις στιγμές που φωτογράφιζα προσπαθώντας ν' αντιμετωπίσω με σεβασμό τ' απομεινάρια της ιστορίας!».
Ποιος είναι
Ο Αχιλλέας Νάσιος γεννήθηκε στην Ελλάδα όπου και μεγάλωσε. Σπουδάζοντας αργότερα Χημικός Μηχανικός στο Πολυτεχνείο της Πράγας, συνάντησε την καλλιτεχνική φωτογραφία και άλλαξε το αντικείμενο των σπουδών του οριστικά. Αποφοίτησε το 1991 από τη Σχολή Καλών Τεχνών του Βερολίνου, ενώ αργότερα συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές επάνω στις ψηφιακές μορφές τέχνης στην Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και στον τομέα της βιντεοτέχνης στην Σχολή Καλών Τεχνών της Στοκχόλμης.
Δίδαξε στο τμήμα φωτογραφίας του ΤΕΙ Αθήνας από το 1995-2007 καθώς και στο τμήμα Πλαστικών Τεχνών κι Επιστημών της Τέχνης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων από το 2005-2007.
Από το 2007 ζει και εργάζεται στη Στοκχόλμη ως σκηνοθέτης, φωτογράφος και video-artist.
Απο το 1986 μέχρι σήμερα συμμετείχε σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις. Aξίζει ίσως ν' αναφέρουμε μερικές όπως στο Tacheles του Βερολίνου, στο Μουσείο Φωτογραφίας της Θεσσαλονίκης, το Φωτογραφικό Κέντρο Αθηνών, στα εικαστικά Κέντρα της Λάρισας, της Βέροιας, του Βόλου, της Σκοπέλου και του Ρεθύμνου και πιο πρόσφατα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και το Αρχαιολογικό Μουσείο της Ηγουμενίτσας. Το 2000 επιλέχτηκε σαν ένας από τους εκπροσώπους της σύγχρονης Ελληνικής Φωτογραφίας για την έκθεση «Τόπος-Τοπίο» που παρουσιάστηκε στην «Galerie de Château d’ Eau» στην Τουλούζη της Γαλλίας ενώ το 2007 διακρίθηκε με το πρώτο βραβείο στον τομέα της βιντεοτέχνης στο διεθνές φεστιβάλ φιλμ της Κύπρου (CIFF 07).
