Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη
Η Γεωργία Δεστούνη γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1961 και μετανάστευσε με την οικογένειά της στη Σουηδία, όταν ήταν εννέα ετών. Σπούδασε πολιτικός μηχανικός στο Βασιλικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας (ΚΤΗ) της Σουηδίας, όπου πήρε το διδακτορικό της στην υδραυλική μηχανική το 1991 και στο οποίο υπήρξε καθηγήτρια έως το 2005. Μετά το 2005 διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν τους τομείς της Υδρολογίας, των Υδάτινων Πόρων, της Περιβαλλοντικής Επιστήμης και Τεχνολογίας, των Γεωεπιστημών και της επιστήμης του κλίματος. Σήμερα μιλάει στην «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» όπου ανάμεσα σε άλλα τονίζει:
«Με βάση τα τελευταία αποτελέσματά μας που δημοσιεύσαμε τον Δεκέμβριο 2015 στο περιοδικό "Science" η παγκόσμια ανθρώπινη κατανάλωση νερού είναι σύνολικά περίπου 4.370 κυβικά χιλιόμετρα νερό τον χρόνο (χλμ^3/έτος). Η εκτίμηση αυτή μετρά πόσο έχει αυξηθεί η παγκόσμια εξατμισοδιαπνοή, λόγω διαφόρων ανθρωπίνων εξελίξεων και δραστηριοτήτων, από την αρχή του εικοστού αιώνα μέχρι σήμερα».
* Είστε καθηγήτρια Υδρολογίας, Υδρογεωλογίας και Υδάτινων Πόρων στο Τμήμα Φυσικής Γεωγραφίας[2] του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης. Υφίσταται κίνδυνος να πούμε «το νερό νεράκι»;
- Σε ορισμένα μέρη του κόσμου, υπάρχει αναμφίβολα αυξημένος κίνδυνος ξηρασίας.
*Κινδυνεύει τελικά η ανθρωπότητα να ξεμείνει από γλυκό νερό και να διψάσει ή ο φόβος αυτός είναι υπερβολικός; Υπάρχει θέμα εξάντλησης των αποθεμάτων του νερού όπως του πετρελαίου;
- Γενικά ο παγκόσμιος υδρολογικός κύκλος σημαίνει ότι το επιπλέον νερό που φεύγει από το έδαφος και ανεβαίνει στην ατμόσφαιρα με την ανθρώπινη αύξηση της εξατμισοδιαπνοής τελικά θα πέσει κάτω πάλι, κάπου στην επιφάνεια της Γης, ως αυξημένη βροχή (χιόνι, χαλάζι). Αλλά, για κάθε τόπο που χάνει νερό από αυξημένη εξατμισοδιαπνοή, το ερώτημα είναι: πού πέφτει τελικά αυτό το νερό πάλι κάτω;
* Ποια κρίνετε υπερβολική κατανάλωση του νερού; Από τους αγρότες για άρδευση, από τις βιομηχανίες και από τους πολίτες στα σπίτια τους; Πού γίνεται η μεγαλύτερη σπατάλη και με ποιους τρόπους θα μπορούσε να υπάρξει εξοικονόμηση νερού;
- Με βάση τα τελευταία αποτελέσματά μας που δημοσιεύσαμε τον Δεκέμβριο 2015 στο περιοδικό "Science" η παγκόσμια ανθρώπινη κατανάλωση νερού είναι σύνολικά περίπου 4.370 κυβικά χιλιόμετρα νερό το χρόνο (χλμ^3/έτος). Η εκτίμηση αυτή μετρά πόσο έχει αυξηθεί η παγκόσμια εξατμισοδιαπνοή, λόγω διαφόρων ανθρωπίνων εξελίξεων και δραστηριοτήτων, από την αρχή του εικοστού αιώνα μέχρι σήμερα. H εξατμισοδιαπνοή περιλαμβάνει την εξάτμιση του επιφανειακού και του υπόγειου νερού, καθώς και τη διαπνοή των φυτών.
Από τη συνολική αύξηση των 4.370 κυβικών χλμ^3/έτος στη παγκόσμια εξατμισοδιαπνοή, 3.563 κυβικά χλμ^3/έτος προέρχονται από άρδευση (περίπου 70 %) και από κατασκευή φραγμάτων και ταμιευτήρων (περίπου 30 %), και τα υπόλοιπα 807 κυβικά χλμ^3/έτος προέρχονται καθαρά από επέκταση και εντατικοποίηση της μη αρδευόμενης γεωργίας, συρρίκνωση των δασών, και διάφορες βιομηχανικές χρήσεις του νερού. Αυτό σημαίνει ότι η μεγαλύτερη κατανάλωση νερού είναι για άρδευση και μπορεί να μειωθεί με πιο αποτελεσματικές μεθόδους άρδευσης.
* Πόσο ανησυχητική είναι η κατάσταση στη Μεσόγειο και ειδικότερα στην Ελλάδα, όσον αφορά τον υδροφόρο ορίζοντα και την επάρκεια νερού; Είχατε κάνει μια σχετική μελέτη πρόσφατα μαζί με έλληνες συναδέλφους σας. Μπορείτε να αναφερθείτε και σε αυτή;
- Η άρδευση έχει αυξηθεί σημαντικά στην Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες, με αντίστοιχες επιπτώσεις στην κατανάλωση νερού εδώ όπως και σε άλλα μέρη του κόσμου. Αυτό που βρήκαμε πιο ανησυχητικό για την Ελλάδα από πολλά άλλα μέρη του κόσμου είναι ότι τα αποτελέσματα και προβλέψεις για το μέλλον από μοντέλα του κλίματος είναι ιδιαίτερα αβέβαια και μη ρεαλιστικά εδώ. Ο πιθανός λόγος είναι μια μεγάλη επίδραση της γύρω θάλασσας στα αποτελέσματα των μοντέλων για την εξατμισοδιαπνοή στην ξηρά. Εκδώσαμε αυτά τα ευρήματα το 2015 σε ένα άρθρο στο περιοδικό ”Earth’s Future” της ”American Geophysical Union”.
* Έχουν εκφρασθεί φόβοι ότι οι πόλεμοι του μέλλοντος δεν θα αφορούν μόνο το πετρέλαιο αλλά και το νερό, ιδίως όσο αυτό εξαντλείται και ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνει. Βλέπετε όντως τέτοιους κινδύνους και μάλιστα στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου;
- Σε διεθνείς λεκάνες απορροής υπάρχουν συγκρούσεις, αλλά υπάρχουν επίσης και πολλές συνεργασίες για το νερό. Οι πόλεμοι μπορεί να έχουν πολλές διαφορετικές αιτίες και ο φόβος για πόλεμο αποκλειστικά ή κυρίως λόγω του νερού μού φαίνεται λίγο υπερβολικός.
* Γεννηθήκατε στα Ιωάννινα το 1961 και μεταναστεύσατε με την
οικογένειά σας στη Σουηδία, σε ηλικία εννέα ετών. Σπουδάσατε πολιτικός μηχανικός στο Βασιλικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας (ΚΤΗ) της Σουηδίας, όπου πήρατε το διδακτορικό σας στην υδραυλική μηχανική το 1991 και στο οποίο υπήρξατε καθηγήτρια έως το 2005. Μετά το 2005 διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης.
Είστε μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών της Σουηδίας και της Βασιλικής Σουηδικής Ακαδημίας Επιστημών Μηχανικής, καθώς επίσης από το 2013 γενική γραμματέας του Σουηδικού Συμβουλίου Ερευνών FORMAS. Μεταξύ άλλων, σας έχει απονεμηθεί (2013) το Μετάλλιο Henry Darcy της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γεωεπιστημών (EGU) και έχει διατελέσει αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Υδρολογικών Επιστημών (IAHS). Αν η οικογένειά σας είχε μείνει στην Ελλάδα θα είχατε, εκτιμάτε την παραπάνω επιστημονική πορεία, με τη συνδρομή της ελληνικής πολιτείας; Σας λείπει η Ελλάδα;
- Υπάρχουν πολλοί Έλληνες επιστήμονες με εξαιρετικές ερευνητικές σταδιοδρομίες και συνεισφορά στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Δεν μπορώ να πω αν θα ήμουν και εγώ μία από αυτούς, αν είχα μείνει και είχα σπουδάσει στην Ελλάδα. Αλλά μπορώ να πω ότι συχνά μου λείπει η ομορφιά και η ζεστασιά της Ελλάδας και των Ελλήνων.
