Έως τρεις φορές μεγαλύτερη παραγωγή, με 80% μείωση κατανάλωσης στη χρήση καυσίμων, 90% στη χρήση νερού και αρκετά μικρότερο κόστος μπορούν να πετύχουν οι παραγωγοί, χάρη στα πρωτοποριακά, γεωθερμικά και υδατικά αυτόνομα θερμοκήπια, που κατασκεύασε ερευνητική ομάδα του ΤΕΙ Λάρισας.
Με δεδομένα όπως η λειψυδρία, η ρύπανση των υδάτων και η κλιματική αλλαγή το μέλλον της αγροτικής παραγωγής σε πολλές περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης κρίνεται δυσοίωνο. Με γνώμονα αυτή την παραδοχή, οι επιστήμονες του ΤΕΙ, με επικεφαλής τον καθηγητή δρ. Αλέξανδρο Παπαχατζή, δημιούργησαν το πρόγραμμα adapt2change (προσαρμογή στην αλλαγή) που αφορά σε πρότυπα υδροπονικά θερμοκήπια που κάνουν χρήση γεωθερμίας με αντλίες θερμότητας και συστημάτων ανακύκλωσης νερού, εξοικονομώντας μεγάλες ποσότητες φυσικών πόρων και ενέργειας. Παράλληλα, η τεχνολογία που χρησιμοποιείται επιτυγχάνει αύξηση στην ποσότητα της παραγωγής, που μπορεί να φτάσει μέχρι και το αστρονομικό ποσό των 90 τόνων ανά στρέμμα, για παράδειγμα στην ντομάτα.
Σε ό,τι αφορά το πρακτικό κομμάτι της διαδικασίας, αξίζει να αναφέρουμε ότι από τον περασμένο Οκτώβριο στήθηκαν στη Λάρισα, δύο θερμοκήπια, περίπου 200 τ.μ. το καθένα. Το ένα είναι κλειστού τύπου, κατασκευασμένο σύμφωνα με τα πρότυπα του προγράμματος adapte2change και το δεύτερο συμβατικού τύπου. Και στα δύο θερμοκήπια έγινε φύτευση ντομάτας και μελιτζάνας, με αποκαλυπτικά αποτελέσματα. «Αυτή τη στιγμή, ένα συμβατικό θερμοκήπιο με υδροπονικό σύστημα, μπορεί να παράξει περίπου 15 τόνους ντομάτας, ανά στρέμμα. Στο δικό μας κλειστού τύπου θερμοκήπιο, καταφέραμε από την πρώτη καλλιεργητική περίοδο να βγάλουμε 40 τόνους. Μάλιστα, αν χρησιμοποιούσαμε και σύστημα φωτισμού με λαμπτήρες LED – κάτι που σκοπεύουμε να κάνουμε στο μέλλον – η παραγωγή θα υπερδιπλασιαζόταν, φτάνοντας τους 90 τόνους. Η αύξηση της παραγωγής είναι τεράστια, ενώ το κόστος αρκετά χαμηλό. Η απόσβεση της επένδυσης για το συγκεκριμένο θερμοκήπιο, γίνεται σε τρία μόλις χρόνια, ενώ τα λειτουργικά έξοδα είναι ελάχιστα» σημειώνει ο κ. Παπαχατζής. Τον Μάιο, που θα γίνει και δεύτερη φάση φύτευσης θα καλλιεργηθούν επίσης, πέραν της ντομάτας και της μελιτζάνας, πιπεριές και αγγούρι. Όσο για την πλούσια παραγωγή των θερμοκηπίων; Διατίθεται για να καλύψει τις ανάγκες των εστιατορίων του ΤΕΙ.
Η ουσία του έργου, βασίζεται στον ίδιο του τον τίτλο, Adapt2change, που σημαίνει προσαρμογή στην αλλαγή. Τα μέλη της ομάδας που υλοποίησε το έργο, αντιλαμβανόμενα την ανάγκη για αλλαγή του τρόπου με τον οποίο γίνεται η αγροτική παραγωγή, την ανάγκη αξιοποίησης της τεχνολογίας, αλλά και μια σειρά από ορατά προβλήματα όπως η έλλειψη νερού και άλλων φυσικών πόρων, οδηγήθηκαν στη δημιουργία θερμοκηπίων που ελαχιστοποιούν όλα τα προβλήματα της καλλιέργειας στη σύγχρονη εποχή.
Με τις κατάλληλες τεχνολογικές παρεμβάσεις πέτυχαν την ελαχιστοποίηση της χρήσης νερού έως και 90% και τη μείωση της ενεργειακής ζήτησης σε στερεά καύσιμα σε ποσοστό 80%. Μάλιστα, το γεγονός ότι η λειτουργία των θερμοκηπίων γίνεται με τη χρήση αβαθούς γεωθερμικής ενέργειας, που είναι ευρέως διαθέσιμη, καθιστά την εγκατάστασή τους εφικτή σε όλη την Ευρώπη, με τα ίδια θετικά αποτελέσματα. Μάλιστα, η τεχνολογία λειτουργίας των θερμοκηπίων μπορεί να εξασφαλίσει συνεχή γεωργική παραγωγή, ακόμη και σε περιπτώσεις σημαντικής λειψυδρίας. Αυτός, άλλωστε, είναι και ο λόγος που εκπρόσωποι από αραβικές χώρες, όπως το Ντουμπάι και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ενδιαφέρονται να εκπαιδευθούν πάνω στον τρόπο δημιουργίας και λειτουργίας των θερμοκηπίων.
Όπως τονίζει ο κ. Παπαχατζής, αναπληρωτή καθηγητής στη σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας και Τεχνολογίας Τροφίμων και Διαιτολογίας, τα θερμοκήπια «είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση του ορατού πλέον κινδύνου που έχει επιφέρει η συνεχιζόμενη, με θρησκευτική ευλάβεια, κατασπατάληση των φυσικών πόρων. Μέσα από αυτό το πείραμα, που στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία καταφέραμε να αποδείξουμε ότι γεωργική ανάπτυξη και βιωσιμότητα είναι όροι που μπορούν – και επιβάλλεται – να συνυπάρξουν».
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ
Το ΤΕΙ Λάρισας σε συνεργασία με τα τμήματα Φυτικής Παραγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης και στο πλαίσιο του επιχειρησιακού προγράμματος «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» θα διοργανώσουν σεμινάρια για αγρότες, προκειμένου να ενημερωθούν για τον τρόπο λειτουργίας των θερμοκηπίων και άλλων καινοτόμων δράσεων στον χώρο της αγροτικής παραγωγής. Παράλληλα, το ΤΕΙ πρόκειται να διοργανώσει summer schools (καλοκαιρινούς κύκλους σεμιναρίων) διάρκειας δύο εβδομάδων, που θα απευθύνονται σε φοιτητές του κλάδου, αλλά και αγρότες από όλη την Ευρώπη, οι οποίοι θα εκπαιδεύονται πάνω στην τεχνολογία των θερμοκηπίων.
* Το έργο της μελέτης και κατασκευής των πρότυπων θερμοκηπίων, ξεκίνησε το 2009, στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE+, που χρηματοδοτεί έργα που συμβάλλουν στην ανάπτυξη και την εφαρμογή της πολιτικής και της νομοθεσίας στον τομέα του περιβάλλοντος. Το πρόγραμμα adapt2change έχει λάβει τη μεγαλύτερη χρηματοδότηση, που έχει λάβει πρόγραμμα στην Ελλάδα, με ποσό που αγγίζει τα 2,6 εκ. ευρώ.
Παναγιώτα Φούντα
