Αιτία στάθηκε η πρόσφατη ανακοίνωση που εκδόθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, στην οποία χαρακτηρίζει «ανεπαρκή τη δράση» των Φορέων, αμφισβητεί το έργο τους και προτείνει την κατάργησή τους με τη σημερινή μορφή τους και την ενσωμάτωσή τους σε έναν Ενιαίο Κεντρικό Φορέα, με τη δημιουργία τμημάτων ανά περιοχή όπου δραστηριοποιούνται.
Ο Ενιαίος Φορέας θα έχει διοικητικό συμβούλιο και την αναγκαία στελέχωση εργαζομένων που θα προσληφθούν μέσω ΑΣΕΠ, ενώ αναλυτικότερα για τη λειτουργία του προωθεί τρεις βασικές ρυθμίσεις:
«1. Προγραμματική σύμβαση με τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις ή ό,τι αφορά στις αρμοδιότητες των Αποκεντρωμένων, με συγκεκριμένες υποχρεώσεις των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων για τα δάση, τα νερά και τη φύλαξη των προστατευόμενων περιοχών.
1. Προγραμματική σύμβαση με τις Περιφέρειες με συγκεκριμένες υποχρεώσεις για τα έργα ήπιας, πράσινης, βιώσιμης ανάπτυξης.
2. Δημιουργία Επιτροπών σε κάθε μία από τις προστατευόμενες περιοχές. Στις Επιτροπές θα συμμετέχει τόσο η τοπική κοινωνία όσο και η κοινωνία των πολιτών και φυσικά οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι οποίες θα λειτουργούν συμβουλευτικά προς τον φορέα και τις τοπικά τμήματα».
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΟΨΗ
ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ Δ.Π.Π.
Το Υπουργείο ισχυρίζεται ότι «το πρόβλημα βρίσκεται στο οργανωτικό μοντέλο των σημερινών φορέων διαχείρισης» και σημειώνει: «Έχουμε ένα σχήμα που απαρτίζεται από: α) δεκάδες διοικητικά συμβούλια που διορίζει η εκάστοτε πολιτική ηγεσία κεντρικά για όλη την Ελλάδα. Πολλά από αυτά τα συμβούλια υπολειτουργούν είτε δεν λειτουργούν καθόλου. Αν και σε αρκετά υπάρχουν επιστήμονες με κύρος και επάρκεια, σε άλλες περιπτώσεις υπάρχουν πρόσωπα παντελώς ανεπαρκή για τον ρόλο τους. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα προέδρου Φορέα Διαχείρισης που είναι Γυμναστής και σε άλλο συνταξιούχος οδοντίατρος 81 ετών!
β) μικρές, ατελείς διοικητικές δομές που απασχολούν μερικούς υπαλλήλους (συνήθως γραμματείς, φύλακες και κάποιους επιστήμονες), οι οποίοι σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο επιστημονικό και διαχειριστικό έργο των φορέων (πχ. επιστημονική παρακολούθηση ειδών χλωρίδας και πανίδας, ειδικοί στη διαχείριση κοινοτικών προγραμμάτων), παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των υπαλλήλων.
Στην πραγματικότητα, τα οργανογράμματα των Φορέων αυτών καταρτίστηκαν όχι με βάση τις πραγματικές επιχειρησιακές ανάγκες, αλλά με βάση το προσωπικό που υπήρχε.
Για παράδειγμα, σε Φορέα όπου δεν υπάρχει ζήτηση για ξεναγήσεις υπηρετούν 3 ξεναγοί, ενώ άλλοι φορείς με μεγάλη επισκεψιμότητα δεν έχουν κανέναν ή μόνο έναν.
Η κατάσταση λοιπόν στη λειτουργία των Φορέων Διαχείρισης έχει ως εξής:
1.Οι περισσότεροι Φορείς παρουσιάζουν διοικητική και διαχειριστική ανεπάρκεια που τους εμποδίζει να απορροφήσουν πόρους ΕΣΠΑ.
2.Οι Φορείς, με ελάχιστες εξαιρέσεις, αδυνατούν να προσελκύσουν πράσινες επενδύσεις στις προστατευόμενες περιοχές, με αποτέλεσμα οι τοπικές κοινωνίες να μην μπορούν να επωφεληθούν από δραστηριότητες, όπως ο οικοτουρισμός και η βιολογική γεωργία.
3.Τα Διοικητικά Συμβούλια των 36 Φορέων σπανίως έχουν απαρτία για να συνεδριάσουν, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει στοιχειώδης συντονισμός και σχεδιασμός στη δράση τους. Σε αρκετές περιπτώσεις, μάλιστα, οι πρόεδροι των ΔΣ ζουν μόνιμα και εργάζονται σε περιοχές εκατοντάδων χιλιομέτρων μακριά από την έδρα του Φορέα. Αποτέλεσμα, να μην λαμβάνονται έγκαιρα πολλές σημαντικές αποφάσεις για τη Διαχείριση μιας προστατευόμενης περιοχής.
4.Υφίσταται μεγάλη ανομοιογένεια μεταξύ των ΦΔΠΠ.
Με τον ν. 4519/18 ιδρύθηκαν 8 νέοι φορείς, οι οποίοι, όμως αν και έχουν πρόεδρο και ΔΣ, δεν διαθέτουν κτίριο. Δεν μπορούν να λάβουν ουδεμία χρηματοδότηση, καθώς δεν διαθέτουν μόνιμο προσωπικό! Αυτοί οι 8 νέοι ΦΔΠΠ, ουσιαστικά δεν λειτούργησαν ποτέ.
5.Οι φύλακες των Φορέων έχουν μεν καθήκοντα φύλαξης, ωστόσο, δεν διαθέτουν ανακριτικές αρμοδιότητες.
6.Το κερασάκι στην τούρτα: Λειτουργία μόνον τις καθημερινές, ποτέ τα Σαββατοκύριακα! Και ενώ οι προστατευόμενες περιοχές της χώρας αποτελούν ή θα έπρεπε να αποτελούν πόλους έλξης, ιδίως τα Σαββατοκύριακα και παρόλο που οι υφιστάμενοι ΦΔΠΠ, είναι ΝΠΙΔ - άρα νομικά ευέλικτα σχήματα, δεν λειτουργούν τα Σαββατοκύριακα! Δηλαδή, αν οι επισκέπτες θέλουν να μεταβούν στις Πρέσπες κατά το Σαββατοκύριακο, το Κέντρο Ενημέρωσης του αντίστοιχου Φορέα είναι κλειστό!».
ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΦΟΡΕΩΝ
«ΨΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ»
Ο Πανελλαδικός Σύλλογος Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, καταγγέλλει το Υπουργείο Περιβάλλοντος ότι «λοιδορεί χυδαία με απίστευτα ψέματα» και πως «επιχειρεί να δικαιολογήσει τη σχεδιαζόμενη διάλυση των Φορέων, συκοφαντώντας με αισχρά ψεύδη τόσο τις Διοικήσεις όσο και τους εργαζόμενούς τους, χωρίς να έχει βασιστεί σε καμία απολύτως επιστημονική τεκμηρίωση και αξιολόγηση».
Σε ανακοίνωσή του, αντιπαραθέτει επιτυχίες και άριστες αξιολογήσεις για το έργο του και καταρρίπτοντας τα επιχειρήματα του Υπουργείου αναφέρει μεταξύ άλλων: «Ψέμα: «οι Φορείς Διαχείρισης όπου υπήρχε χρηματοδότηση μέσω του ΕΣΠΑ σε πολλές περιπτώσεις δεν μπόρεσαν να απορροφήσουν τους σχετικούς πόρους».
Απάντηση: από τα 166 έργα που ενέταξαν οι Φ.Δ. στην προηγούμενη διαχειριστική περίοδο 2007-2013 (ΕΠΠΕΡΑΑ) υλοποιήθηκαν τα 121 με ποσοστό υλοποίησης φυσικού αντικειμένου100% και μέσο ποσοστό απορρόφησης κοινοτικών κονδυλίων 74%. Κατά περίπτωση το ποσοστό απορρόφησης φτάνει έως και 95% ανά Φ.Δ.
-Ψέμα : «Τα Διοικητικά Συμβούλια των 36 Φορέων σπανίως έχουν απαρτία για να συνεδριάσουν, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει στοιχειώδης συντονισμός και σχεδιασμός στη δράση τους. Σε αρκετές περιπτώσεις, μάλιστα, οι πρόεδροι των ΔΣ ζουν μόνιμα και εργάζονται σε περιοχές εκατοντάδων χιλιομέτρων μακριά από την έδρα του Φορέα.
Απάντηση: ουδέποτε αποτέλεσε πρόβλημα η απόσταση μεταξύ του τόπου διαμονής των Προέδρων των ΔΣ και της έδρας των Φ.Δ., οι οποίοι σημειωτέον προσφέρουν αμισθί τις υπηρεσίες τους. Τα ΔΣ συνεδριάζουν όπως προβλέπει ο νόμος και ουδέποτε αποτέλεσε τροχοπέδη στην υποβολή προτάσεων, π.χ. σε ευρωπαϊκά προγράμματα. Προφανώς δεν γνωρίζετε ότι υπάρχει καθημερινή επικοινωνία του Φ.Δ. με τους Προέδρους αλλά και με τα μέλη των ΔΣ, όποτε αυτό καταστεί αναγκαίο. Καταθέτουμε, ωστόσο, το γεγονός ότι στην πλειοψηφία των Φ.Δ. ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΝ δεν έχει παρουσιαστεί σχεδόν ποτέ (εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων) στα 15 έτη λειτουργίας τους.
-Ψέμα: «Το κερασάκι στην τούρτα: Λειτουργία μόνον... τις καθημερινές – Ποτέ τα ΣΚ!». Απάντηση: όλα τα Κέντρα Πληροφόρησης των ΠΠ της χώρας είναι ανοικτά (εκτός από ένα) είτε μετά από συνεννόηση με τις ομάδες επισκεπτών είτε όχι. Το ένα ΚΠ δεν λειτουργεί για αντικειμενικούς λόγους και είναι απορίας άξιο γιατί αναφέρεται ως παράδειγμα. Όσο για τη φύλαξη των ΠΠ σε ποσοστό 70% οι Φ.Δ. εκτελούν πρόγραμμα φύλαξης τις Κυριακές και τις αργίες (επίσημες και κατ’ έθιμο). Προφανώς οι συντάκτες του «Ενημερωτικού» του ΥΠΕΝ δεν γνωρίζουν ότι η απασχόληση προσωπικού Κυριακές και αργίες ρυθμίζεται από τις διατάξεις του άρθρου 20 του Κεφ. Β του Ν. 4354/2015 (ΦΕΚ 176 Α’/16-12-2015), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, και σύμφωνα με αυτές κανένας εργαζόμενος δεν μπορεί να εργάζεται χωρίς προηγούμενη έγκριση και δημοσίευση σε ΦΕΚ υπερωριών και σε κάθε περίπτωση όχι πάνω από 2 Κυριακές και αργίες τον μήνα. Απαραίτητη προφανώς προϋπόθεση αποτελεί η ύπαρξη διαθέσιμης πίστωσης για υπερωριακή εργασία, κάτι που τις περισσότερες φορές δεν είναι δεδομένο για τους Φ.Δ. με αποκλειστική ευθύνη του Υπουργείου.
-Ψέμα: «μικρές, ατελείς διοικητικές δομές που απασχολούν μερικούς υπαλλήλους (συνήθως γραμματείς, φύλακες και κάποιους επιστήμονες), οι οποίοι σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο επιστημονικό και διαχειριστικό έργο των φορέων...».
Απάντηση: οι εργαζόμενοι των Φορέων Διαχείρισης έχουν αποκτήσει τεράστια εμπειρία και εξειδικευμένη τεχνογνωσία, καθώς πέραν από άριστοι γνώστες των προστατευόμενων περιοχών ευθύνης τους, πέραν των σχέσεων που έχουν αναπτύξει όλα αυτά τα χρόνια με τους κατοίκους των περιοχών τους, έχουν υλοποιήσει και ολοκληρώσει με επιτυχία 2 επιχειρησιακά προγράμματα (ΕΠΠΕΡ 2000-2006, ΕΠΠΕΡΑΑ 2007-2013, ΠΕΠ (2007-2013), προγράμματα Interreg, Life, ενώ τρέχουν τα νέα προγράμματα ΕΣΠΑ, LIFE, INTEREGG, ΠΕΠ και πολλά άλλα.
Κι όμως αξίζει να αναφερθούν κάποια στοιχεία του διαστήματος 2016-2019, για το «νεκρό» δηλαδή διάστημα μετά το ΕΣΠΑ 2007-2013 και πριν το ΕΣΠΑ 2014-2020, για δράσεις που οι ίδιοι οι εργαζόμενοι συνέχιζαν να υλοποιούν όπως η περιβαλλοντική ενημέρωση, η επιστημονική παρακολούθηση, η επόπτευση – φύλαξη, κ.ά., πάντα όμως με τεράστιες δυσκολίες, μέσα από προσωπικές εργασιακές υπερβάσεις και μονίμως απλήρωτοι:
σε σχέση με το διάστημα 2010-2015, το διάστημα 2016-2019 οι Φ.Δ. δέχτηκαν περισσότερα σχολεία και περισσότερους επισκέπτες ανά έτος, διοργάνωσαν περισσότερες εκδηλώσεις ανά έτος και παρήγαγαν συνολικά περισσότερα σποτ και βίντεο ενημέρωσης και ανταποκρίθηκαν κατά μέσο όρο σε περισσότερες γνωμοδοτήσεις ανά έτος.
Συνολικά, το διάστημα 2016-2019, οι Φ.Δ. δέχθηκαν 578.704 επισκέπτες, 3.452 σχολεία επισκέφθηκαν τους Φ.Δ. και συντάχθηκαν 4.576 γνωμοδοτήσεις στο πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης.
Οι Φ.Δ ασχολήθηκαν και με την επιστημονική παρακολούθηση, στο πλαίσιο της οποίας παρακολούθησαν σχεδόν 3.000 είδη/οικοτόπους με ίδια μέσα και εντόπισαν για πρώτη φορά την παρουσία 250 ειδών σε θέσεις που δεν είχαν καταγραφεί.
Υλοποίησαν μικρά έργα και μελέτες ύψους 1,5 εκ. ευρώ από τα μικρά ποσά που διέθετε το Πράσινο Ταμείο.
Συμμετείχαν σε 34 προγράμματα εκτός ΕΣΠΑ και ΠΤ».
