ΑΘΗΝΑ
Η Μεσόγειος κινδυνεύει από τα πλαστικά. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι 1.455 τόνοι πλαστικού επιπλέουν σήμερα στη Μεσόγειο θάλασσα, ενώ θαλάσσια σκουπίδια έχουν βρεθεί σε όλα τα ύδατα της Ευρώπης. Το 94% των πλαστικών απορριμμάτων εκτιμάται ότι βρίσκεται στον βυθό της θάλασσας.
Στην Ελλάδα από τους 180.000 - 300.000 τόνους πλαστικής συσκευασίας που παράγονται ετησίως (ενώ το σύνολο της ετήσιας ζήτησης σε πλαστικό υπολογίζεται κοντά στους 500.000 τόνους), μόλις ένα μικρό ποσοστό από αυτή την ποσότητα ανακυκλώνεται. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) κατά μέσο όρο χρησιμοποιούμε στην Ελλάδα 363 πλαστικές σακούλες/άτομο.
«Τα νούμερα είναι απογοητευτικά και το πρόβλημα τεράστιο» τονίζει στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο υπεύθυνος εκστρατείας για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος της Greenpeace, Άλκης Καφετζής. «H εξάρτηση μας από το πλαστικό μιας χρήσης έχει μετατρέψει τη θάλασσα σε μια πελώρια χωματερή. Η κατάσταση είναι τόσο σοβαρή που ορισμένες περιοχές της χώρας έχουν πάρει την απόφαση να τοποθετήσουν πλωτά φράγματα σε πολυσύχναστες παραλίες που θα συγκρατούν τα επιπλέοντα σκουπίδια, ώστε να μην ενοχλούν τους λουόμενους. Αν δε μειώσουμε ριζικά το πλαστικό μιας χρήσης στη ζωή μας το πρόβλημα θα γίνει μεγαλύτερο και καμία λύση δεν θα είναι αρκετή».
Ένα διαφορετικό πλοίο ταξιδεύει αυτές τις ημέρες στο Αιγαίο και το Ιόνιο Πέλαγος με ελεύθερη είσοδο και ανοιχτό κατάστρωμα σε όλους όσοι θέλουν να το επισκεφθούν για να ενημερωθούν για το πρόβλημα.
Πρόκειται για το Rainbow Warrior της Greenpeace το οποίο περιοδεύει σε Ζάκυνθο, Ηράκλειο και Σύρο. Όπως υπογραμμίζει ο κ. Καφετζής αυτήν η περιοδεία είναι ένα κομμάτι της μεσογειακής περιοδείας που ξεκίνησε τον Ιούνιο από την Ισπανία κι έχει περάσει κι από Ιταλία, Κροατία, είναι τώρα στην Ελλάδα και θα συνεχίσει στη Βουλγαρία.
Στόχος της οργάνωσης είναι να αναδείξει το μέγεθος του προβλήματος όσον αφορά τη ρύπανση της Μεσογείου από τα πλαστικά. Γενικά, όπως υποστηρίζει ο κ. Καφετζής οι ρύποι στη Μεσόγειο κινούνται σε υψηλά επίπεδα. «Για αυτό κι ένα μέρος της αποστολής μας είναι το ερευνητικό», τονίζει και προσθέτει: «Με ένα ειδικό δίχτυ θα πάρουμε δείγματα από σημεία που έχουμε επιλέξει, τα οποία θα αναλυθούν για να δούμε την ποσότητα και πυκνότητα των μικροπλαστικών. Πέρα όμως από τη δειγματοληψία για τα πλαστικά θα έχουμε και ειδικές κάμερες που θα βιντεοσκοπούν τον βυθό σε συγκεκριμένα σημεία γύρω από νησιά που θα περάσουμε με το πλοίο, ώστε να δούμε την έκταση του προβλήματος».
Όπως συστήνει ο κ. Καφετζής τα βήματα που πρέπει να ακολουθούν οι καταναλωτές είναι αρχικά η μείωση χρήσης πλαστικών, η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση και στο τέλος η απόρριψη, δηλαδή να μην πετάνε πλαστικά στις ακτές και στις παραλίες. «Τη μεγαλύτερη ευθύνη βέβαια την έχουν οι εταιρείες αλλά και οι πολιτικές. Ο καταναλωτής έχει το δικό του μερίδιο ευθύνης και μπορεί να παρέμβει όσο μπορεί», είπε.
ΕΡΕΥΝΕΣ
* Το 80% των πλαστικών που βρέθηκαν στους ωκεανούς προέρχονται από την ξηρά. Το υπόλοιπο 20% προέρχεται από πλοία, υπεράκτιες πλατφόρμες εξόρυξης πετρελαίου και φορτηγά-πλοία. Δεδομένης της εκτεταμένης και μαζικής χρήσης των πλαστικών μιας χρήσης και της ανεπάρκειας των συστημάτων διαχείρισης απορριμμάτων, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι περίπου 4,8 με 12,7 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού καταλήγουν στους ωκεανούς. Το νούμερο αυτό για τις 23 χώρες της ΕΕ που βρέχονται από θάλασσα είναι 50 με 120 χιλιάδες τόνοι.
* Η Ευρώπη είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός πλαστικού παγκοσμίως, με περίπου 50 εκατομμύρια τόνους ετησίως, εκ των οποίων σχεδόν το 40% χρησιμοποιείται για πλαστικές συσκευασίες.
* Οι μεγάλες πλαστικές συσκευασίες, όπως οι σακούλες, μπορούν να έχουν ολέθριο αποτέλεσμα για τις χελώνες, τις φώκιες και τα δελφίνια, αφού τα ζώα κινδυνεύουν να μπλεχτούν, να πνιγούν και να στραγγαλιστούν με αυτά ή να τα καταπιούν. Όμως, ένας πολύ μεγαλύτερος αριθμός οργανισμών είναι πιθανό να καταπιεί τα μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού, γνωστά ως «μικροπλαστικά» (πλαστικά κομμάτια μικρότερα των 5mm). Τα μικροπλαστικά στο θαλάσσιο οικοσύστημα είναι ένας σοβαρός κίνδυνος.
* Μελέτη του 2016 από το Πανεπιστήμιο της Πάτρας εκτίμησε την πυκνότητα των σκουπιδιών στη θάλασσα του Σαρωνικού. Βρήκαν ότι τα σκουπίδια έχουν την τάση να συσσωρεύονται στα μεγαλύτερα βάθη (200-350μέτρα) και φτάνουν σε πυκνότητες μέχρι και 3.428 τεμάχια ανά τετραγωνικό χλμ. Το μεγαλύτερο ποσοστό των σκουπιδιών είναι πάλι πλαστικά (95%).
* Μια έρευνα του 2017 (του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας, του Τμήματος Περιβαλλοντικών Επιστημών σε πανεπιστήμιο των ΗΠΑ και του Πανεπιστημίου Πάτρας) βασιζόμενη στα κυρίαρχα ρεύματα υπολόγισε ότι οι υψηλότερες συγκεντρώσεις επιπλεόντων σκουπιδιών στη θάλασσα αναμένεται να εντοπιστούν στο βόρειο Αιγαίο, στον Σαρωνικό, την Εύβοια και την Κρήτη. Ενώ οι υψηλότερες συγκεντρώσεις σκουπιδιών σε παραλίες αναμένονται στον Σαρωνικό, την ανατολική Πελοπόννησο, τον Παγασητικό, τις Κυκλάδες και τη Βόρεια Κρήτη. Το ανατολικό Αιγαίο εκτιμάται ότι είναι η περιοχή με το μικρότερο πρόβλημα.
«Προς το παρόν είναι εμφανές ότι μεγάλο πρόβλημα έχουν περιοχές κοντά σε μεγάλα αστικά κέντρα (Σαρωνικός, Πατραϊκός, Θερμαϊκός). Αλλά υπάρχουν αποδείξεις ότι το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο εκεί» καταλήγει ο κ. Καφετζής.
ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΑΛΙΕΥΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΤΡΩΜΕ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ
...Και σερβίρεται στο πιάτο μας
ΑΘΗΝΑ
Με την απειλή της κλιματικής αλλαγής θα μπορούσε πλέον να συγκριθεί το πρόβλημα με τα πλαστικά, υπογραμμίζουν επιστήμονες. Η προειδοποίησή τους έρχεται με αφορμή τα νέα σοκαριστικά στοιχεία που αποκαλύπτουν ότι 1 εκατομμύριο πλαστικά μπουκάλια πωλούνται το λεπτό - αριθμός που σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους αναμένεται να αυξηθεί κατά 20% μέχρι το 2021.
Τα στοιχεία έδειξαν ότι το 2016 λιγότερο από το 50% των χρησιμοποιημένων πλαστικών μπουκαλιών κατέληξε στην ανακύκλωση, ενώ μόνο το 7% αυτών τελικά ανακυκλώθηκε για να επαναχρησιμοποιηθεί. Στατιστικοί υπολογισμοί προβλέπουν ότι σε περίπου τρία χρόνια από σήμερα θα πωλούνται περί το μισό τρισεκατομμύριο μπουκάλια ετησίως.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι μεγάλο ρόλο στην αυξημένη ζήτηση πλαστικών μπουκαλιών έχει παίξει η νέα τάση για την κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού στην Ασία. Μόνο πέρυσι εκτιμάται ότι πουλήθηκαν περισσότερα από 480 δισεκατομμύρια μπουκάλια, τη στιγμή που πριν από μία δεκαετία δεν ξεπερνούσαν τα 300 δισεκατομμύρια. Υπολογίζουν μάλιστα ότι αν τοποθετούσαμε το ένα μπουκάλι επάνω στο άλλο ο ετήσιος πύργος του πλαστικού θα ήταν αρκετά ψηλός ώστε να καλύψει τη μισή απόσταση από τη Γη μέχρι τον Ήλιο. Σύμφωνα μάλιστα με τον Οργανισμό Ερευνών Αγοράς, Euromonitor International, μέχρι το 2021 ο ετήσιος αριθμός αγορασμένων μπουκαλιών αναμένεται να αγγίξει τα 538,3 δισεκατομμύρια.
«Τα στατιστικά στοιχεία είναι πραγματικά σοκαριστικά» αναφέρει ο Χιούγκο Τάγκχολμ από την περιβαλλοντική οργάνωση Surfers Against Sewage με σκοπό την προστασία των θαλασσών. «Η ρύπανση από πλαστικά αυτήν τη στιγμή ανταγωνίζεται την απειλή της κλιματικής αλλαγής, καθώς μολύνει κάθε φυσικό οικοσύστημα στον πλανήτη και παράλληλα σκοτώνει έναν διαρκώς αυξανόμενο αριθμό ζωντανών οργανισμών. Η παραγωγή των πλαστικών έχει αυξηθεί σημαντικά κατά την τελευταία 20ετία, ενώ τα εκάστοτε αρμόδια συστήματα για τον έλεγχο, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωσή τους δεν έχουν καταφέρει να ακολουθήσουν τους ραγδαία αυξανόμενους αυτούς ρυθμούς».
«ΠΛΑΣΤΙΚΗ» ΚΑΙ Η ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ
Τα περισσότερα πλαστικά καταλήγουν σε χωματερές ή στους ωκεανούς του πλανήτη, αναφέρουν οι επιστήμονες. Συγκεκριμένα στη θάλασσα βυθίζονται περί τους 5-13 τόνους πλαστικού ετησίως. Μέχρι το 2050 και αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, στις θάλασσες εκτιμάται ότι θα... κολυμπούν περισσότερα πλαστικά από ψάρια. Πολλά από τα πλαστικά που επιπλέουν στο νερό καταναλώνονται από ψαροπούλια ή θαλάσσιους οργανισμούς, πολλούς από τους οποίους καταναλώνει στη συνέχεια ο άνθρωπος.
Πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου Γκεντ στο Βέλγιο μάλιστα έδειξε ότι κάθε χρόνο οι λάτρεις των θαλασσινών καταναλώνουν περί τα 11.000 μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού μέσω του φαγητού τους. Το 2016 άλλωστε η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) εξέδωσε προειδοποίηση γύρω από την κατανάλωση θαλασσινών και ψαρικών «δεδομένης της πιθανής μόλυνσής τους από μικροπλαστικά».
