Από τον Κων/νο Οικονόμου
Ο Άγιος Ελευθέριος καταγόταν από τη Ρώμη και γεννήθηκε στις αρχές του δευτέρου αιώνα. Μικρός έμεινε ορφανός από πατέρα και μεγάλωσε με τη μητέρα του Ανθία. Η Ανθία, κατά την παράδοση, διδάχθηκε το Χριστιανισμό από τον ίδιο τον Απόστολο Παύλο. Όταν ο Ελευθέριος ήταν ακόμη παιδί, η μητέρα του τον εμπιστεύτηκε στον επίσκοπο της Ρώμης, Ανίκητο, για να μάθει τα ιερά γράμματα. Έφηβος ακόμη, χειροτονήθηκε αναγνώστης, και εν συνεχεία διάκονος. Πριν συμπληρώσει καλά-καλά το εικοστό έτος της ηλικίας του, λόγω της αγίας του βιωτής, χειροτονήθηκε ιερέας. (Τότε δεν είχαν δημιουργηθεί ακόμη οι ηλικιακοί κανόνες χειροτονίας). Δυο ή τρία χρόνια αργότερα χειροτονήθηκε επίσκοπος στην επαρχία του Ιλλυρικού.
ΜΑΡΤΥΡΙΟ: Το έργο του ήταν σημαντικό γιατί έφερε στο δρόμο του Χριστού, με τη διδασκαλία του, πολλούς ειδωλολάτρες. Αυτό έφερε την εχθρότητα των δωδεκαθεϊστών, οι οποίοι και κατήγγειλαν τον Ελευθέριο στον αυτοκράτορα Αδριανό. Ο αυτοκράτορας, μετά την ομολογία του Ελευθερίου, διέταξε να τον βάλουν σε ένα πυρωμένο χάλκινο κρεβάτι, κάτω από το οποίο διέταξε να ανάψουν φωτιά. Έπειτα τον έβαλαν σε ένα τεράστιο πυρωμένο τηγάνι γεμάτο με λάδι και λίπος. Όμως ο Άγιος διαφυλάχτηκε θαυματουργικά και στις δύο περιπτώσεις από τη Θεία Πρόνοια. Ο παριστάμενος έπαρχος Ιλλυρικού, Κορέμμων, βλέποντας τη θαυματουργή διάσωση του Ελευθερίου, ομολόγησε το Χριστό ως τον μόνο πραγματικό Θεό. Τότε ο Αδριανός διέταξε να οδηγήσουν και τους δύο μέσα σε αναμμένο φούρνο που είχε σούβλες και από τα δύο μέρη. Επειδή όμως, μετά από ώρα, οι μάρτυρες δεν έπαθαν τίποτε διατάχθηκε ο αποκεφαλισμός του Κορέμμονα, ενώ ο Ελευθέριος ρίχτηκε προσωρινά στη φυλακή. Την επομένη δέθηκε σε κάρο και τραβιόταν από άγρια άλογα. Όμως λύθηκε θαυματουργικά και κατέφυγε σε ψηλό βουνό της περιοχής. Όταν ο Αδριανός έστειλε στο κατόπι του στρατιώτες, εκείνοι, συναντώντας τον Άγιο, κατηχήθηκαν στην πίστη των Χριστιανών και εν συνεχεία βαπτίσθηκαν. Εν τέλει συνελήφθη από άλλους στρατιώτες οι οποίοι με διαταγή του αυτοκράτορα τον φόνευσαν. Όταν η μητέρα του Αγίου, Ανθία, έμαθε για το τέλος του μοναχογιού της, ήρθε κοντά στο άψυχο σώμα του και το αγκάλιασε τρυφερά. Τότε ένας στρατιώτης την σκότωσε με το ξίφος του. Έτσι κι αυτή, μαζί με το γιο της, πήρε το στέφανο της αθλήσεως. Την 15η Δεκεμβρίου εορτάζεται η μνήμη και των δύο, μητρός και υιού.
Μεγαλυνάριο: “Της ελευθερίας της εν Χριστώ τοις δεδουλωμένοις χρηματίσας μυσταγωγός, κληρονόμος ώφθης Σιών της ελευθέρας, Ελευθέριε, ως ασώματος.”
