* Του Δρ. Ντίνου Αυγουστή
Η Κύπρος δέχθηκε με αισθήματα πίκρας και οργής την είδηση για την κήρυξη του πολέμου κατά της Ελλάδας. Τα αισθήματα αυτά διαδέχθηκαν εκείνα της συγκίνησης και της Εθνικής περηφάνιας, όταν έγινε γνωστή η απάντηση στο εκβιαστικό τελεσίγραφο του Μουσολίνι. Η αντίδραση των Κυπρίων στο ιστορικό «ΟΧΙ» και στις πρώτες νίκες του Ελληνικού Στρατού εναντίον των Ιταλών, στα Ελληνοαλβανικά σύνορα και στην Βόρειο Ήπειρο, πήρε τη μορφή εθνικού συναγερμού, με παρελάσεις, σημαιοστολισμούς, κωδωνοκρουσίες, δοξολογίες και κάθε είδους πατριωτικές εκδηλώσεις.
Σε εγκύκλιο της Εκκλησίας που κυκλοφόρησε αμέσως μετά την απρόκλητη επίθεση των Ιταλών κατά της Ελλάδας διαβάζουμε: «Η μήτηρ ημών πατρίς, η πεφιλημένη πανένδοξος Ελλάς υπέστη εκ μέρους Ιταλίας όλως απρόκλητον και αδικαιολόγητο επιδρομήν και απεδύθη ήδη εις δεινόν υπέρ των όλων ιερών αγώνα…. Το ευλογημένον Ελληνικό ημών Έθνος, οι απανταχού Έλληνες βαθείαν εδοκίμασαν αγανάκτησιν δια την μισεράν επίθεσιν του εχθρού…. Ημείς οι εν Κύπρω Έλληνες έχομεν καθήκον υπέρτατον απαραίτητον ίνα αδιαλείπτως ικετεύωμεν τον Θεόν της Ελλάδος υπέρ πλήρους ευοδώσεως του ιερού και μεγάλου αγώνος αυτών….».
Να τι μετέδιδε το «Reuters» από τη Λευκωσία: «Εις ολόκληρον την Κύπρο επικρατεί αφάνταστος ενθουσιασμός αφ’ ής στιγμής ελήφθη η είδηση ότι η ΕΛΛΑΔΑ απεφάσισε ν’ αμυνθεί διά των όπλων εις την ιταλική επίθεση … Εις το Ελληνικό προξενείο της Λευκωσίας κατά πυκνάς μάζας προσέρχονται ευσταλείς Έλληνες Κύπριοι ζητούντες να αποσταλούν εις την Ελλάδα όπως υπηρετήσουν εις τας τάξεις του ελληνικού στρατού».
Χιλιάδες εθελοντές στοιβάζονται στις προκυμαίες έτοιμοι να αναχωρήσουν για τον Πειραιά, με παρεμβάσεις, όμως, των βρετανών προς τον Μεταξά αποθαρρύνεται η κατάταξη τους στις Ελληνικές ένοπλες δυνάμεις και παραπέμπονται στην κυπριακή μονάδα του βρετανικού στρατού ... Η κίνηση αυτή των Βρετανών, δεν ήταν τυχαία, αφού όπως αποδείχθηκε στην συνέχεια είχε συγκεκριμένο σχέδιο και σκοπό.
Στην Αθήνα, ήδη, από το Σεπτέμβριο του 1940, όταν οι απροκάλυπτες πια προκλήσεις της Ιταλίας έδειχναν το αναπόφευκτο του πολέμου, Κύπριοι φοιτητές παρουσιάσθηκαν στην Αγγλική Πρεσβεία της Αθήνας και γνωστοποίησαν την πρόθεσή τους να καταταγούν στον στρατό. Λίγο αργότερα συστήνεται στην Αθήνα ειδική κυπριακή επιτροπή για την αποστολή εθελοντών στον πόλεμο, ενώ το Δεκέμβριο ορκίσθηκαν οι 100 νέοι του Ιερού Λόχου των εν Αθήναις Κυπρίων. Ο ένας μετά τον άλλον, οι Κύπριοι φοιτητές έστελναν στην πατρίδα τους γράμματα με τα οποία ανακοίνωναν την απόφασή τους να πολεμήσουν. Σε ένα από αυτά διαβάζουμε:
«... Μπροστά στον μεγάλο αγώνα που κάνει τώρα ο Ελληνισμός νομίζω πως κάθε άνθρωπος δεν μπορεί να μένη αδρανής, αλλά είναι περισσότερον από καθήκον η ανάγκη να ενώσουν όλοι τις δυνάμεις τους, για να υπερασπίσουν την τιμήν και την ελευθερίαν της Ελλάδος μας. Έτσι και εγώ μαζί με άλλους Κυπρίους φοιτητάς και επιστήμονας κατετάχθημεν εθελονταί στον Ελληνικόν Στρατόν και τώρα γυμναζόμαστε, για να μπορέσωμεν μετά δύο μήνες και μεις να προσφέρουμε κάτι θετικόν στην αγαπημένην πατρίδα ...».
Γράφει στο πρόλογο του βιβλίου του «Η προσφορά της Κύπρου στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο», ο Νίκος Μπατσικανής: «Όπως και στους άλλους Αγώνες του Έθνους (Επανάσταση 1821, Ελληνοτουρκικός 1897, Βαλκανικοί, Α΄ Παγκόσμιος, Μικρασιατική Εκστρατεία 1922), οι Κύπριοι πολέμησαν κι έδωσαν το αίμα και τη ζωή τους για τη μητέρα Ελλάδα. Δεν ήταν μόνο η φιλοπατρία και ο ηρωισμός, της ελληνικής ψυχής, η κινητήριος δύναμη που έστελνε χιλιάδες Κύπριους στα πολεμικά μέτωπα της Ελλάδος. Ήταν και το γεγονός ότι μόνο εκεί, στη φλόγα του πολέμου, μπορούσαν να βιώσουν, περισσότερο από οπουδήποτε αλλού, τον επίμονο πόθο τους: να συμπορευτούν σε μια κοινή μοίρα με τους υπόλοιπους Έλληνες, να πάψουν να είναι οι αποκομμένοι αδελφοί. Με δυο λόγια, να ενωθούν με τον εθνικό κορμό. Υπήρξε αυθόρμητη και μεγάλη προσέλευση εθελοντών για κατάταξη».
Ο Πέτρος Παπαπολυβίου στο βιβλίο του «Οι Κύπριοι εθελοντές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου: Τα Μητρώα, οι Κατάλογοι και ο Φόρος του Αίματος», αναφέρεται ονοματικά στους 16.624 Κύπριους στρατιώτες, που ενταθήκαν στο «Κυπριακό Σύνταγμα» και την «Κυπριακή Εθελοντική Δύναμη» μέχρι και τον Αύγουστο του 1945 (με ονόματα, γεωγραφική καταγωγή και ημερομηνία κατάταξης.
Οι αριθμοί επιβεβαιώνουν τις τεράστιες απώλειες που είχε το «Κυπριακό Σύνταγμα» στην Ελλάδα, ένα γεγονός που είχαν κάθε λόγο να αποκρύψουν οι βρετανικές και αποικιακές Αρχές.
Ανθελληνική η στάση των Άγγλων: Ποια ήταν, όμως, η στάση των Άγγλων εκείνες τι δύσκολες ώρες, απέναντι στην Ελλάδα; Στις 13 Απριλίου 1941, ο Churchill απορρίπτει την πρόταση του πρωθυπουργού Κορυζή και του Βασιλιά Γεωργίου Β΄, για εγκατάσταση της ελληνικής κυβέρνησης στην Κύπρο, μετά τη διάσπαση της γραμμής Αλιάκμονα και την καταιγιστική κάθοδο των Γερμανών προς την Αθήνα. Αρνείται ακόμα την αποστολή στην Κύπρο 50.000 νεοσυλλέκτων από την Πελοπόννησο για τη συμπλήρωση της στρατιωτικής τους εκπαίδευσης!
Οι Άγγλοι πολύ γρήγορα ξέχασαν τους διθυραμβικούς ύμνους για την Ελλάδα. Τα παλιά παραδοσιακά στερεότυπα των βρετανών, με την λήξη του πολέμου αναβιώνουν κωμικοτραγικά, και οι Έλληνες δεν είναι πια οι μεγάλοι μαχητές της ελευθερίας, αλλά οι «Νότιοι», οι «υπερβολικά συναισθηματικοί», οι «αγνώμονες», οι «βίαιοι» και συχνά «αιμοβόροι» κυρίως στις εσωτερικές τους διαμάχες. Και έτσι ο εμφύλιος δεν άργησε να έρθει. Για να συντρίψει ό,τι απέμεινε όρθιο από τη λαίλαπα της γερμανικής κατοχής. Τα περί ενδεχόμενης κομουνιστικής επικράτησης αποτελούν φθηνή προπαγάνδα, αφού ακόμα και οι Σοβιετικοί δεν υποστήριξαν ποτέ τον αγώνα των Ελλήνων κουμουνιστών. Αντίθετα τον υπονόμευσαν και τον καταδίκασαν γνωρίζοντας από την αρχή ποιο θα είναι το τέλος του.
Το τέλος του πολέμου βρήκε την Κύπρο να διεκδικεί την απεξάρτησή της από τη Βρετανική Αυτοκρατορία και την Ένωση της με την Ελλάδα. Ωστόσο, οι Άγγλοι όχι μόνο δεν κράτησαν τις υποσχέσεις τους, αλλά αρνήθηκαν ακόμα και την αποστράτευση του Κυπριακού Συντάγματος, μετά το τέλος των πολεμικών επιχειρήσεων, αφού προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν τις δυνάμεις αυτές στην καταστολή τοπικών εξεγέρσεων, στις αποικίες τους ανά τον κόσμο!
Οι Κύπριοι οι οποίοι ήξεραν τι θα πει κατακτητής, αφού είχαν βιώσει τη σκληρή αυτή δοκιμασία, αρνήθηκαν μια τέτοια συμμετοχή. Όταν θέλησαν να τους επιβιβάσουν σε πλοία, προκειμένου να μεταφερθούν σε άλλες χώρες, οι Κύπριοι στρατιώτες ξεσηκώθηκαν. Οι Άγγλοι, για μια ακόμη φορά, απέδειξαν τι πάει να πει βρετανική κατοχή, πυροβολώντας εναντίον τους, εν ψυχρώ, με αποτέλεσμα να σκοτωθεί ο Τάκης Κυθρεώτης, ενώ τραυματίσθηκαν πέντε ακόμα στρατιώτες. Οι Κύπριοι πλήρωσαν το τίμημα αυτό ακριβά, αλλά στο τέλος τα κατάφεραν. Η αποστράτευσή τους καθυστέρησε ενάμιση χρόνο από το τέλος του Πολέμου, μα επιτεύχθηκε.
* Ο Δρ. Αυγουστίνος (Ντίνος) Αυγουστή είναι εκπαιδευτικός στο ΤΕΙ Λάρισας
a.avgoustis@hotmail.com
