Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
Όπως αναφέραμε στο προηγούμενο κυριακάτικο φύλλο της «Ελευθερίας», οι εργασίες των Ομόρρυθμων Εμπορικών Εταιρειών «Δημητριάδης, Παππάς & Σκαλιώρας» στη Λάρισα και «Παππάς, Σκαλιώρας & Δημητριάδης» στον Βόλο, παρουσίασαν τεράστια κερδοφορία από τις πρώτες κιόλας μήνες λειτουργίας τους (συστάθηκαν στις 28 Ιουλίου 1893). Εκτός από τα παραγόμενα θεσσαλικά σιτηρά, οι επιχειρηματίες εισάγουν σιτηρά (μέσω του λιμένος του Βόλου), από το Ελληνικό Βασίλειο και από την τουρκοκρατούμενη ακόμα Μακεδονία. Εκτός από το δίκτυο των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων που εξυπηρετούσε τη μεταφορά των σιτηρών από το λιμάνι του Βόλου στη Λάρισα, ο Κωνσταντίνος Σκαλιώρας έθεσε στη διάθεση της εταιρείας τις τρείς φορτηγίδες του στον Πηνειό και τα δεκαπέντε φορτηγά αμάξια που είχε ήδη στην κυριότητά του από το 1885 [1].
Η έναρξη του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897 και η προσωρινή κατοχή της Θεσσαλίας (1897-1898), υπήρξε ασφαλώς ένας ανασταλτικός παράγοντας στην εξέλιξη της αλευροβιομηχανίας. Οι Τούρκοι επιτάξανε τον ατμόμυλο για τις ανάγκες των στρατευμάτων τους, αλλά αναχωρώντας προκάλεσαν τεράστιες ζημιές στον μηχανολογικό εξοπλισμό και λεηλάτησαν τις αποθήκες σιτηρών. Σύμφωνα με την Περσεφόνη Οικονόμου, οι ζημιές ανήλθαν στο ποσό των 500.000 δρχ. [2]. Οι τρεις συνέταιροι αναγκάστηκαν να αιτηθούν δάνειο 250.000 δρχ. από την Εθνική Τράπεζα, το οποίο (μετά από ενδελεχή τεχνικό και νομικό έλεγχο), εγκρίθηκε στις 19 Ιουλίου 1899 [3].Τρεις μήνες νωρίτερα (Απρίλιος 1899), οι τρείς επιχειρηματίες «από κοινού» είχαν ανανεώσει την διάρκεια της εταιρείας για ακόμα δύο έτη (μέχρι τις 28 Ιουλίου 1900) [4].
Όμως στις 21 Δεκεμβρίου 1899 ο Χρήστος Δημητριάδης δήλωσε ότι αποχωρεί από την εταιρεία «ένεκα γήρατος και της κλονισθείσης υγείας του, μη δυνάμενος να ανταποκριθεί εις τους απαιτουμένους διά τας εργασίας της εταιρίας κανόνας» και κατά συνέπεια εκχώρησε και μεταβίβασε άπαντα τα δικαιώματά του (το 33% εξ αδιαιρέτου) στους Κωνσταντίνο Σκαλιώρα και Κωνσταντίνο Παππά, αντί 100.000 δρχ. (για την εταιρική του μερίδα) και 9.920,46 δρχ. για το μερίδιό του στον μηχανολογικό και τεχνολογικό εξοπλισμό του ατμόμυλου [5]. Η εταιρεία έλαβε πλέον την επωνυμία «Σκαλιώρας & Παππάς» (από 50% έκαστος) και ο έμπειρος λογιστής της εταιρείας προχώρησε στην εκκαθάριση του εταιρικού λογαριασμού του Χρήστου Δημητριάδη, σύμφωνα με τον ισολογισμό της 1ης Δεκεμβρίου του ιδίου έτους. Από τις 109.920,46 δρχ. (αξία μεταβίβασης), αφαιρέθηκαν 83.822,15 δρχ. που είχε λάβει σταδιακά κατά το παρελθόν, ενώ του δόθηκαν 6.097,21 δρχ. (σε μετρητά) και 20.000 δρχ. (σε γραμμάτια). Ο Χρήστος Δημητριάδης εκχώρησε επίσης στην εταιρεία «Σκαλιώρας & Παππάς» «απάσας τας προσωπικάς και πραγματικάς αυτού αγωγάς και δικαιώματα κατά παντός τρίτου».
Για την εξέλιξη της λειτουργίας του ατμόμυλου μετά από την αποχώρηση του Χρήστου Δημητριάδη (1899), θα παραπέμψουμε κάθε ενδιαφερόμενο στην εμπεριστατωμένη μελέτη της Περσεφόνης Οικονόμου και στην εξαντλητική βιβλιογραφία που παραθέτει.
Το επόμενο διάστημα ο Χρήστος Δημητριάδης προέβη σε τακτοποίηση τυχόν εκκρεμοτήτων της προσωπικής του περιουσίας. Από τις 18 Δεκεμβρίου 1899 είχε μεταβιβάσει στον γιο του Δημήτριο Χ. Δημητριάδη το 25% του μεριδίου του (50% εξ αδιαιρέτου) στο χωριό Νέχαλη (Ομορφοχώρι) Ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1880 ο Κωνσταντίνος Σκαλιώρας είχε μεταβιβάσει το 25% του δικού του μεριδίου στον αδελφό του Βασίλειο Σκαλιώρα ο οποίος όμως απεβίωσε τον Φεβρουάριο του 1893 [6].Ο Δημήτριος Δημητριάδης που ήταν δικηγόρος ανέλαβε να εξαλείψει τις υποθήκες σε γαίες και κτίσματα [7]. Στα τέλη του 1899 η Νέχαλη ανήκε κατά 25% στον Χρήστο Δημητριάδη, κατά 25% στον γιο του Δημήτριο Δημητριάδη, κατά 25% στον γαμπρό του Νικόλαο Καλλικούνη και κατά 25% στον Κωνσταντίνο Σκαλιώρα. Στο επόμενο και τελευταίο μέρος θα αναφερθούμε στα τελευταία τρία χρόνια της ζωής του Χρήστου Δημητριάδη, που έκλεισαν τον κύκλο μίας πολυτάραχης πορείας στα επιχειρηματικά δρώμενα της Λάρισας.
(έπεται το τέλος)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Ν. Λάρισας (ΓΑΚ/ΑΝΛ), Συμβολαιογραφικό Αρχείο Ανδρέα Ροδόπουλου, φκ. 012, αρ. 3356/1885 και Συμβολαιογραφικό Αρχείο Αγαθάγγελου Ιωαννίδη, φκ. 020, αρ. 6325/1887.
[2]. Περσεφόνη Οικονόμου, «Η εξέλιξη της Θεσσαλικής αλευροβιομηχανίας: Ο «Μύλος Παππά» στη Λάρισα» (διπλωματική εργασία). Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος 2010, σελ. 33.
[3]. Νόμος ΒΧΛΕ’ (19 Ιουλίου 1899): «Περί εγγυήσεως του Δημοσίου υπέρ της εν Λαρίση Εμπορικής Εταιρείας υπό την επωνυμίαν «Δημητριάδης, Παππάς και Σκαλιώρας» προς συνομολόγησιν δανείου μέχρι δρ. 250.000» (ΦΕΚ 151/Α/20-7-1899).
[4]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 062, αρ. 22778 (14 Απριλίου 1899).
[5]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 067, αρ. 24101 (21 Δεκεμβρίου 1899).
[6]. Βλ. «Νεκρολογία», Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 169 (25 Φεβρουαρίου 1893). Μετά από τον θάνατό του, η περιουσία η οποία περιήλθε στους κληρονόμους του αποτιμήθηκε στις 21.000 δρχ. Βλ. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 041, αρ. 14899/1893. Δεν νυμφεύθηκε και δεν απέκτησε απογόνους.
[7]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 067, αρ. 24093 (18 Δεκεμβρίου 1899).
