Την εποχή εκείνη ήταν η μοναδική αίθουσα στη Λάρισα, κατάλληλη και για διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Το «Σπίτι του Στρατιώτου» βρισκόταν στον χώρο όπου σήμερα καταλαμβάνει το κεντρικό κτίριο της Περιφέρειας Θεσσαλίας, ενώ εκεί που απλώνεται η μικρή πλατεία Ρήγα Φεραίου υπήρχαν καταστήματα και οικίες, τα οποία είχαν μέτωπο προς την οδό Βασ. Σοφίας (Παπαναστασίου). Το οίκημα του «Σπιτιού του Στρατιώτου» είχε μέτωπο προς την οδό Κουμουνδούρου, με την οποία επικοινωνούσε μέσω μιας αυλής, στο κέντρο της οποίας υπήρχε μικρό σιντριβάνι. Δυτικά της αίθουσας και της αυλής και μέχρι τις εγκαταστάσεις του ΟΥΗΛ υπήρχε στρατιωτικός θερινός κινηματογράφος με το όνομα «Ελλάς».
Στη φωτογραφία διακρίνεται στο βήμα ο πρόεδρος του Ε.Ε.Σ. Λαρίσης, παλιός δήμαρχος της Λάρισας, Μιχαήλ Σάπκας. Το αναλόγιο είναι τυλιγμένο με τη διεθνή σημαία του Ε.Ε.Σ., ενώ δίπλα του είναι παρατεταγμένη μια ομάδα αδελφών του τμήματος Λαρίσης του Ε.Ε.Σ. Ενδιαφέρον στη φωτογραφία παρουσιάζει το μεγάφωνο που βρίσκεται πίσω από τις νοσοκόμες και ομοιάζει με το περιβόητο «αντιστασιακό χωνί».
Με την ευκαιρία αυτήν κρίνω σκόπιμο να αναφέρω μερικά στοιχεία από την ίδρυση και τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του Ε.Ε.Σ. Λαρίσης.
Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός ιδρύθηκε στις 10 Ιουνίου 1877, έπειτα από πρωτοβουλία της βασίλισσας Όλγας. Αναγνωρίσθηκε από τη Διεθνή Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού από τη στιγμή της ιδρύσεώς του και σήμερα αποτελεί μέλος του Διεθνούς Κινήματος Ερυθρού Σταυρού. Η παρουσία του είχε γίνει αισθητή στον θεσσαλικό χώρο κατά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, κατά τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-13 και τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο.
Στην πόλη μας το τοπικό τμήμα του Ε.Ε.Σ. ιδρύθηκε το 1922. Πρόεδρός του προτάθηκε από τα κεντρικά γραφεία των Αθηνών ο παθολόγος ιατρός Αχιλλέας Τζήμας, το δε Διοικητικό Συμβούλιο αποτελέστηκε από τους έγκριτους Λαρισαίους Μιχαήλ Κουκούλη ιατρό, Φώτη Παππά αλευροβιομήχανο, Κωνσταντίνο Σούρλα δικηγόρο, Ανδρέα Κουτσίνα έμπορο, Δημήτριο Δημητριάδη γεωργοκτηματία και Στ. Δημητρακόπουλο. Σκοπός του ήταν η προστασία της υγείας των ανθρώπων της περιοχής και κυρίως η πρόληψη και καταπολέμηση των τραχωμάτων [1] και της ελονοσίας, η οποία μάστιζε την περίοδο εκείνη όλο τον θεσσαλικό κάμπο.
Επόμενο ήταν η πρώτη ενέργεια του Διοικητικού Συμβουλίου η δημιουργία ειδικών αντιτραχωματικών και ανθελονοσιακών ιατρείων. Την ιατρική περίθαλψη και στα δύο ιατρεία ανέλαβε ο πρόεδρος του Δ.Σ. του τοπικού παραρτήματος παθολόγος Αχιλλέας Τζήμας. Το γεγονός της περίθαλψης των τραχωματικών ασθενών από παθολόγο θεωρήθηκε ως αντιδεοντολογική ιατρική πράξη από τους οφθαλμιάτρους της Λάρισας. Το γεγονός αυτό απασχόλησε έντονα το κοινό και τον Τύπο και είχε ως αποτέλεσμα την αδράνεια και των δύο ιατρείων. Τη λύση έδωσε η Κεντρική Επιτροπή του Ε.Ε.Σ. στην Αθήνα, η οποία ζήτησε την παραίτηση του Αχιλλέα Τζήμα από την προεδρία. Εν συνεχεία η τοπική επιτροπή σε ειδική συνεδρίαση επέλεξε στις 8 Νοεμβρίου 1925 ως νέο πρόεδρο τον Ιωάννη Άρτη, στρατηγό εν αποστρατεία.
Το νέο προεδρείο προσέλαβε τον οφθαλμίατρο της Λάρισας Κωνσταντίνο Ισμυρίδη ως διευθυντή του αντιτραχωματικού ιατρείου. Όμως το 1928 ο Ισμυρίδης παραιτήθηκε λόγω αδυναμίας του Ε.Ε.Σ. να καταβάλει τους μισθούς του. Τη θέση του προσφέρθηκε να αναλάβει αφιλοκερδώς ο οφθαλμίατρος Κωνσταντίνος Περηφάνης, ο οποίος και συνέχισε την λειτουργία του ιατρείου. Θέμα όμως δημιουργήθηκε και με το μίσθωμα των ιατρείων το οποίο μέχρι τότε κάλυπτε ο Δήμος, ο οποίος εκδήλωσε αδυναμία στη συνέχιση της πληρωμής του. Έτσι το Δ.Σ. του Ε.Ε.Σ. Λαρίσης αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει το μισθωμένο αντιτραχωματικό ιατρείο και ο Ιωάννης Άρτης προσφέρθηκε να το εγκαταστήσει δωρεάν σε τμήμα της κατοικίας του.
Ένα άλλο σπουδαίο έργο του Ιωάννη Άρτη ήταν η πρωτοβουλία του να δημιουργήσει ομάδες εθελοντριών αδελφών, οι οποίες εκπαιδεύθηκαν από ιατρούς σε καθήκοντα νοσοκόμων. Την ομάδα των εθελοντριών αποτελούσαν κυρίες και δεσποινίδες από διάφορες ευκατάστατες οικογένειες της Λάρισας, οι οποίες έλαβαν, έπειτα από ειδική εκπαίδευση, το δίπλωμα αδελφής νοσοκόμου και αποτέλεσαν οργανωμένη υπηρεσία εθελοντριών αδελφών, οι οποίες προσέφεραν σημαντικές υπηρεσίες στους τραυματίες του πολέμου του 1940. Και όταν το 1941 κατακτήθηκε η χώρα μας από ξένες δυνάμεις, εξυπηρετούσαν με κάθε τρόπο τους κρατουμένους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Το 1942 ο Ιωάννης Άρτης παρέδωσε την προεδρία στον ιατρό και πρώην δήμαρχο Μιχαήλ Σάπκα. Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο αποτελέστηκε από τους Μιχαήλ Σάπκα πρόεδρο, τον μεγαλοκτηματία Βασίλειο Αρσενίδη αντιπρόεδρο, τον διευθυντή του υποκαταστήματος της Αγροτικής Τράπεζας Αριστείδη Χαριτόπουλο ταμία, τον δικηγόρο Τηλέμαχο Σηλυβρίδη γενικό γραμματέα και μέλη ήταν ο χειρούργος ιατρός Βασίλειος Παπαδημητρίου και ο αλευροβιομήχανος Φώτιος Παππάς [2].
[1]. Το τράχωμα είναι μια πολύ εύκολα μεταδιδόμενη βακτηριδιακή μόλυνση των οφθαλμών, η οποία αν δεν αντιμετωπιζόταν εγκαίρως μπορούσε να οδηγήσει σε ολική τύφλωση. Σήμερα έχει εξαλειφθεί.
[2]. Σάπκας Μιχαήλ, Πεπραγμένα του εν Λαρίση Τμήματος του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού από της ιδρύσεώς του κατά το 1922, μέχρι της 30ής Ιουνίου 1955, Εν Λαρίση, 25 Ιουνίου 1955, σελ. 11-21.
Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
