Με την εγκατάστασή του στη Ραψάνη, τον πρόλαβαν έναν χρόνο αργότερα τα γεγονότα του Θεσσαλικής Επαναστάσεως του 1878. Έλαβε ενεργό μέρος εμψυχώνοντας τους επαναστάτες και πολεμώντας ο ίδιος στην πρώτη γραμμή, όπου από τα πυρά των Οθωμανών κινδύνευσε άμεσα και ευτυχώς αποχώρησε του πεδίου της μάχης με ελαφρό τραυματισμό. Μετά την αποτυχία της Επαναστάσεως, τα αντίποινα των κατακτητών για τον Αμβρόσιο υπήρξαν βαριά. Είδε το Επισκοπικό Μέγαρο της Ραψάνης να καταστρέφεται, τα δε υπάρχοντά του, η βιβλιοθήκη και τα άμφια να γίνονται παρανάλωμα του πυρός. Όμως δεν απογοητεύθηκε. Άστεγος πλέον, αποφάσισε να μεταφέρει την έδρα της Επισκοπής προσωρινά στο Λιτόχωρο, όπου παρέμεινε επί έναν χρόνο. Εκεί στεγάσθηκε σε περίλαμπρο κτίριο, παρ' όλα αυτά όμως το 1879 μετέθεσε την έδρα της Επισκοπής στα Αμπελάκια, για να βρίσκεται κοντά στη Μανιάρειο Σχολή, η οποία μόλις είχε αρχίσει τη λειτουργία της, αλλά και επειδή η περιώνυμη αυτή κωμόπολη διέθετε ήδη από χρόνια Επισκοπικό Μέγαρο. Το τελευταίο είχε περιπέσει σε αχρηστία, από τη στιγμή που η έδρα της Επισκοπής είχε μετατεθεί το 1845 στη Ραψάνη. Παλαιότερα το Μέγαρο αυτό στα Αμπελάκια το είχε λαμπρύνει η φωτισμένη παρουσία του σοφού επισκόπου Πλαταμώνος και Λυκοστομίου Διονυσίου Μιχαήλ από τη Ραψάνη.
Την 1η Σεπτεμβρίου 1881 ο Αμβρόσιος υποδέχθηκε με χαρά, εθνική έπαρση και δοξολογία τον απελευθερωτή ελληνικό στρατό στα Αμπελάκια. Όμως η επέκταση των συνόρων της ελληνικής επικράτειας προς βορράν, δεν συμπεριέλαβε όλα τα εδάφη της επισκοπής Πλαταμώνος. Ένα σημαντικό τμήμα της επισκοπικής της περιφέρειας είχε παραμείνει υπό τουρκική κατοχή. Ασφυκτιά από το γεγονός αυτό, θλίβεται και στο τέλος βρίσκει διέξοδο, αποδεχόμενος την πρόσκληση να αναλάβει το 1882 τη διεύθυνση της περίφημης τότε Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής στην Αθήνα. Έναν χρόνο αργότερα, το καλοκαίρι του 1883, υποβάλλει την παραίτησή του από τη διεύθυνση της Σχολής για πολλούς λόγους. Ο σπουδαιότερος εξ αυτών ήταν ότι δεν αποδέχθηκε την απαίτηση του προεδρείου για την πλήρη και αποκλειστική απασχόλησή του στη Σχολή, γεγονός το οποίο θα του στερούσε κάθε επαφή με το ποίμνιό του.
Με την επιστροφή του στα Αμπελάκια λαμβάνει σημαντικές οικονομικές αποφάσεις. Ιδού πώς περιγράφει τις απαρχές των σχέσεών του με το Συκούριο στο αυτοβιογραφικό σημείωμα που περιέχεται στο βιβλίο του "Η Επισκοπή και ο Επίσκοπος Πλαταμώνος υπό του αυτού ιεράρχου": "...επωφελούμενος καγώ της ευθηνίας μεθ' ής επώλουν και εγκατέλειπον το ελληνικόν έδαφος οι κτηματίαι του τμήματος τούτου Οθωμανοί τα εαυτών κτήματα, ηθέλησα να αγοράσω κτήματα τινα εν Μεγάλω Κεσερλί, τουθ' όπερ και έπραξα κατ' Αύγουστον του αυτού έτους 1883". Ερχόμενος λοιπόν από την Αθήνα καλά πληροφορημένος για την εκποίηση μεγάλων κτηματικών ιδιοκτησιών των Τούρκων στη Θεσσαλία σε πολύ χαμηλές τιμές, λόγω της εσπευσμένης αποχωρήσεώς των από την Ελλάδα, δεν χάνει την ευκαιρία. Αγόρασε στο Μεγάλο Κεσερλί (Συκούριο) "κτήματα τινά" όπως γράφει [1]. Η ιδιοκτησία των κτημάτων αυτών από τον Αμβρόσιο τον υποχρέωσε να παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα στο Μ. Κεσερλί, εγκαταλείποντας την έδρα της επισκοπής, τα Αμπελάκια. Η αδυναμία του δε να επιστατεί και να διαχειρίζεται την απόδοση των κτημάτων του, τον ανάγκασε να προσκαλέσει από την πατρίδα του, την Κάλυμνο, τους συγγενείς του. Εγκαταστάθηκαν λοιπόν σταδιακά εδώ ο αδελφός του Μιχαήλ Κασσάρας, η γηραιά μητέρα του, η ανεψιά του Ειρήνη και πιθανόν και άλλοι οικείοι του. Για τη διαμονή όλων αυτών και του ιδίου γράφει σχετικά ο Αμβρόσιος: "Εφρόντισα να οικοδομήσω εμαυτώ οικίαν οπωσδήποτε ευπρεπή και κατοικήσιμον". Η κατοικία αυτή οικοδομήθηκε το 1884, κτίσθηκε διώροφη, με εξώστη στην πρόσοψη του επάνω ορόφου, διπλή χαμηλή εξωτερική σκάλα, πλακόστρωτη αυλή και μεγάλη σκεπαστή αυλόθυρα προς την πλευρά του δρόμου. Πολλές φορές στο σπίτι αυτό συγκεντρωνόταν οι ιερείς του Μ. Κεσερλί και των γειτονικών χωριών, καθώς και οι προσωπικοί φίλοι του επισκόπου και διοργανώνονταν συχνά πλούσια γεύματα, μετά τα οποία ακολουθούσαν εκκωφαντικά γλέντια, τα οποία έχουν μείνει παροιμιώδη στους κατοίκους του χωριού.
Την περίοδο αυτή η αγαπημένη ανεψιά του Αμβροσίου Ειρήνη, κόρη του αδελφού του Μιχαήλ Κασσάρα, γνωρίζεται σε ηλικία 16 ετών στη μικρή κοινωνία του χωριού με τον Ηλία Χαδέλλη του Δημητρίου. Ο τελευταίος μαζί με τον αδελφό του Βασίλειο κατάγονταν από τα Ζαγοροχώρια και βρισκόταν σε πολύ καλή οικονομική κατάσταση. Στο Μ. Κεσερλί εγκαταστάθηκαν μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας με την Ελλάδα το 1881, μαζί με πολλούς άλλους Έλληνες. Ειρήνη και Μιχαήλ Χαδέλλης νυμφεύθηκαν στην παλιά εκκλησία των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης του χωριού με μια λαμπρά τελετή στην οποία χοροστάτησε ο ίδιος ο επίσκοπος Αμβρόσιος.
Η διαρκής παρουσία του επισκόπου στην κωμόπολη ενθάρρυνε και την προσέλευση πολλών Ελλήνων, τόσο από την ελεύθερη όσο και από την τουρκοκρατούμενη Ελλάδα. Μάλιστα η αυξημένη αριθμητική παρουσία τους είχε ως αποτέλεσμα το Μ. Κεσερλί μέσα σε μια δεκαετία, από αμιγές τουρκοχώρι να μετατραπεί σε μια κωμόπολη όπου το ελληνικό στοιχείο επικρατούσε του τουρκικού, μέχρι του σημείου να μπορεί να αναδεικνύει Έλληνες δημάρχους. Μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα ζούσαν στο Συκούριο υπερήλικες, οι οποίοι μπορούσαν να περιγράψουν με κάθε λεπτομέρεια τη μεγαλοπρέπεια που προσέδιδε η ενεργής παρουσία του Αμβροσίου κατά τη Θεία Λειτουργία στην παλιά εκκλησία του Αγ. Κωνσταντίνου. Ήταν σχετικά ψηλός, εντυπωσιακός στην εμφάνιση, με ευγενικό παράστημα, καλλίφωνος, ιεροπρεπής και το κήρυγμά του μεστό νοημάτων, λόγω της σπουδαίας του μορφώσεως. Ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Ιωακείμ, ο οποίος αργότερα εκλέχθηκε Οικουμενικός πατριάρχης ως Ιωακείμ Γ', τον περιγράφει ως εξής: "...ανήρ κόσμιος και Αρχιεροπρεπής, τα θεία καλώς εξησκημένος, εξ απαλών ονύχων το αγγελικόν ημφιεσμένος σχήμα, παιδεία κεκοσμημένος, τη τε εκκλησιαστική και τη θύραθεν, φρονήσει τε και ικανότητι συγκεκροτημένος".
Ο Αμβρόσιος παρέμεινε, όπως ο ίδιος γράφει, "δεκαετίαν ολόκληρον σχεδόν διαρκώς εν Μεγάλω Κεσερλί". Κατά τη δεκαετία αυτή, οι επισκέψεις του στην έδρα της επισκοπής, τα Αμπελάκια, ήταν αραιές και κυρίως κατά τους θερινούς μήνες. Τούτο επιβεβαιώνεται και από τη μελέτη του Κώδικα της Επισκοπής Πλαταμώνος [2].
(Συνέχεια)
[2]. Ο "Κώδηξ της Επισκοπής Πλαταμώνος", όπως επιγράφεται, αποτελεί απόκτημα του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λαρίσης, είναι ανέκδοτος και καλύπτει την περίοδο 1877-1900, δηλαδή ακριβώς το χρονικό διάστημα κατά το οποίο επίσκοπος ήταν ο Αμβρόσιος Κασσάρας. Αρχίζει τις εγγραφές του την 1η Απριλίου 1877 και περιλαμβάνει την επίσημη αλληλογραφία της επισκοπής με τις εκκλησιαστικές και πολιτικές αρχές, την επικοινωνία με τις μονές, τους ναούς και τους κληρικούς της δικαιοδοσίας της, δικαιοπραξίες κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας (κληρονομικές πράξεις, διαζύγια, κ.λπ.), νομοκανονικές πράξεις (επιτίμια, μεταθέσεις ή προσωρινές παύσεις ιερέων και μοναχών, κ.λπ.) και άδειες γάμων σε όλη την έκταση της Επισκοπής. Ο κώδικας αυτός μας δίνει πολύτιμες και άγνωστες μέχρι σήμερα πληροφορίες γα την περίοδο εκείνη σε πολλούς τομείς και για ολόκληρη την επισκοπική επικράτεια.
nikapap@hotmail.com
