Ο αρχιμουσικός της Φιλαρμονικής του Δ.Ω. Λάρισας

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΜΗΛΙΕΡΗΣ

Ο αρχιμουσικός της Φιλαρμονικής του Δημοτικού Ωδείου Λάρισας Γεώργιος Καμηλιέρης με τη σύζυγό του Παναγιώτα. Φωτογραφία του Γεωργίου Βαλσάμη. Φεβρουάριος 1953.

Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου ([e-mail])

Ήταν πρωινές ώρες της 15ης Μαΐου 1952, ημέρα εορτής του Αγ. Αχιλλίου, πολιούχου της Λάρισας, όταν από το βάθος της οδού Βασ. Κωνσταντίνου (Παναγούλη σήμερα) ακούστηκε χαρμόσυνος ο ήχος εμβατηρίου. Οι Λαρισαίοι, καθώς ήταν ημέρα αργίας για την πόλη, ετοιμάζονταν άλλοι να ανεβούν στον Λόφο για να παρακολουθήσουν την αρχιερατική λειτουργία στην παράγκα η οποία στέγαζε τότε τον μητροπολιτικό ναό (ο σημερινός περίλαμπρος ναός δεν είχε ακόμη ολοκληρωθεί) και άλλοι να συγκεντρωθούν στην Κεντρική πλατεία όπου θα κατέληγε η περιφορά της εικόνας του Αγ. Αχιλλίου και θα κήρυττε τον θείο λόγο ο μητροπολίτης. Με το άκουσμα του εμβατηρίου, πολλά πορτοπαράθυρα άνοιξαν και με ευφρόσυνη διάθεση αντίκρισαν τα μέλη της Φιλαρμονικής του Δημοτικού Ωδείου Λάρισας, με τις όμορφες στολές τους, να βαδίζουν συγχρονισμένα προς το κέντρο της πόλης. Είχαν ξεκινήσει από τα γραφεία της Φιλαρμονικής τα οποία βρισκόταν στη γωνία των σημερινών οδών Παναγούλη και Ηρώων Πολυτεχνείου, εκεί όπου σήμερα υπάρχει το κτίριο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με προορισμό τις εγκαταστάσεις του Ωδείου[1]. Από το Ωδείο η Φιλαρμονική συνοδευόμενη και από μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου κατευθύνθηκαν στην εκκλησία του Αγ. Αχιλλίου για να πάρουν μέρος για πρώτη φορά μεταπολεμικά στην περιφορά της εικόνας του αγίου. Της Φιλαρμονικής ηγείτο ο αρχιμουσικός Γεώργιος Καμηλιέρης, ο οποίος με τις κινήσεις της ράβδου που κρατούσε, έδινε τον ρυθμό στους μουσικούς.
Οι συζητήσεις και οι προετοιμασίες για την επαναλειτουργία της Φιλαρμονικής ξεκίνησαν το 1950 επί δημάρχου Στυλιανού Αστεριάδη (Πατόλφα). Όμως η πρώτη εμφάνισή της ενώπιον του κοινού της Λάρισας έγινε επί δημαρχίας Δημητρίου Καραθάνου, ο οποίος εκλέχθηκε στις δημοτικές εκλογές που έγιναν την άνοιξη του 1951. Όπως αναφέρθηκε, στις 15 Μαΐου 1952 το Δημοτικό Ωδείο παρουσίασε στο κοινό της Λάρισας το μουσικό συγκρότημα της Φιλαρμονικής που απουσίαζε επί χρόνια[2] και την αντικαθιστούσε στις διάφορες τελετές και εορτές η μπάντα του Β’ Σώματος Στρατού. Αρχιμουσικός στη στρατιωτική μπάντα ήταν ο Γεώργιος Μίγκος, ο οποίος ήταν και καθηγητής του Ωδείου. Ο ίδιος συνέβαλλε αποφασιστικά και στην ίδρυση της Φιλαρμονικής, προωθώντας στα σχέδια των ιθυνόντων του ιδρύματος τον Γεώργιο Καμηλιέρη ως αρχιμουσικό (μαέστρο) της νέας Φιλαρμονικής, με βοηθό του τον Άγγελο Πριονά[3].
Ο αρχιμουσικός της Φιλαρμονικής του Δημοτικού Ωδείου Λάρισας Γεώργιος Καμηλιέρης γεννήθηκε το 1902 στην Κέρκυρα, το νησί του «μπελ κάντο», με τη μεγάλη παράδοση στη μουσική. Γονείς του ήταν ο Σπυρίδων Καμηλιέρης και η Αλεξάνδρα το γένος Κασφίκη. Ήταν ο τελευταίος μιας οικογένειας με δέκα τέκνα. Τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια τα πέρασε στην Κέρκυρα, όπου παράλληλα με τις εγκύκλιες σπουδές του, φοιτούσε συγχρόνως και στη Φιλαρμονική της πόλης του. Στη συνέχεια κατετάγη ως εθελοντής μουσικός στη στρατιωτική πάντα της Θεσσαλονίκης, ενώ συγχρόνως τελειοποιούσε και τις μουσικές του σπουδές στο Ωδείο της πόλης, απ’ όπου απέκτησε δίπλωμα στο κλαρινέτο. Με τις μεταθέσεις του σαν στρατιωτικός βρέθηκε πριν από το 1931 στη Λάρισα σαν μέλος της μπάντας του Β’ Σώματος Στρατού. Εδώ νυμφεύθηκε το 1931 την Παναγιώτα Σωτηροπούλου που είλκυε την καταγωγή της από τη Δημητσάνα της Πελοποννήσου. Σαν στρατιωτικός είχε πολλές μεταθέσεις, στις οποίες τον ακολουθούσε και η σύζυγός του. Κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 ακολούθησε με τη στρατιωτική μπάντα τα ελληνικά στρατεύματα στη νικηφόρα πορεία τους στο αλβανικό μέτωπο. Κατά την κατοχή η οικογένεια μετακόμισε προσωρινά στην Αθήνα. Μεταπολεμικά εντάχθηκε και πάλι στη στρατιωτική μπάντα, βρέθηκε στη Χαλκίδα και αργότερα μετακόμισε στη Λάρισα. Με τη σύζυγό του Παναγιώτα απέκτησε δύο τέκνα, το 1939 τη Σπυριδούλα (Ρούλα) Καραβά, η οποία απεβίωσε πριν λίγα χρόνια και τη Νικολίνα (Λίνα) Καρανίκα.
Σαν μέλος της μπάντας συνδέθηκε στενά με τον αρχιμουσικό της Γεώργιο Μίγκο, ο οποίος διετέλεσε και καθηγητής στο Ωδείο. Μαζί του γνωρίσθηκε με προσωπικότητες της μουσικής, όπως οι Βάρβογλης, Ευαγγελάτος, Καλομοίρης και άλλοι, οι οποίοι επισκέπτονταν τακτικά τη Λάρισα κυρίως κατά τις εξετάσεις των μαθητών του Δημοτικού Ωδείου. Το 1951 ο Γεώργιος Καμηλιέρης αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του λοχαγού και προσλήφθηκε ως αρχιμουσικός στην επανασυσταθείσα Φιλαρμονική του Δημοτικού Ωδείου Λάρισας. Η μακροχρόνια μουσική πείρα του στάθηκε καθοδηγητής στη μετέπειτα πορεία της. Υπήρξε ικανότατος δάσκαλος σε πρωτόπειρους και νεαρούς μουσικούς, με αποτέλεσμα το μουσικό αυτό συγκρότημα γρήγορα να καταστεί κυψέλη νέων και ικανών μουσικών. Έθεσε τα θεμέλια της μετέπειτα επιτυχημένης πορείας της, απέκτησε πανελλήνια φήμη και έδρεψε διακρίσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Η λατρεία του Καμηλιέρη για τη μουσική αποτελούσε το ιδανικό της ζωής του και τη θητεία του σ’ αυτήν τη θεωρούσε σαν καλλιτεχνικό λειτούργημα. Με τους μαθητές του ήταν επιεικής, αλλά και αυστηρός όταν έπρεπε. Η αληθινή «γαλατική» Κερκυραϊκή του ευγένεια ήταν γνωστή σε όλους εδώ στην πόλη μας, γι’ αυτόν τον λόγο και έχαιρε ιδιαίτερης εκτίμησης από γνωστούς και φίλους.
Οι εμφανίσεις του με τη Φιλαρμονική δεν περιορίσθηκαν μόνο με την παρουσία του σε διάφορες εορταστικές και εθνικές εκδηλώσεις. Η ποικιλία του ρεπερτορίου που επέβαλε στους εκτελεστές είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της μουσικής τους απόδοσης και αυτό οδήγησε τον μαέστρο να εμφανίζεται μαζί τους σε συναυλίες άλλοτε υπαίθριες και άλλοτε σε αίθουσες, με κλασικά έργα Ελλήνων και Ευρωπαίων συνθετών.
Είχαν περάσει 12 χρόνια από τον διορισμό του ως αρχιμουσικού στη Φιλαρμονική του Ωδείου και στις 10 Φεβρουαρίου 1963 διηύθυνε την πέμπτη κατά σειρά λαϊκή συναυλία στην αίθουσα του Δημοτικού Ωδείου. Την ώρα που το συγκρότημα εκτελούσε την Εισαγωγή της όπερας του Donizetti «Άννα Μπολένα», τα χέρια του μαέστρου έπεσαν άτονα, αισθάνθηκε έντονη ζάλη, γύρισε προς το ακροατήριο πριν τελειώσει το έργο και υποκλίθηκε με δυσκολία, έπειτα ψιθύρισε στα παιδιά της Φιλαρμονικής «Συνεχίστε» και τρικλίζοντας κατευθύνθηκε προς τα παρασκήνια. Κοινό και εκτελεστές θορυβήθηκαν. Ο καρδιολόγος Δρακόπουλος που ήταν στην αίθουσα και ο οδοντίατρος Χρήστος Παντοστόπουλος, ενεργό μέλος της διοίκησης του Ωδείου, έτρεξαν αμέσως για να του προσφέρουν τις πρώτες βοήθειες, αλλά ο μαέστρος προσβληθείς από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου είχε υποκύψει στο μοιραίο. Ο Γεώργιος Καμηλιέρης είχε την τραγική και συγχρόνως ένδοξη τύχη τού μεγάλου αρχιμουσικού Δημήτρη Μητρόπουλου, να αποβιώσει επάνω στο πόντιουμ. Ενώ η μουσική δονούσε ευχάριστα τα ακουστικά του νεύρα, η πληγωμένη καρδιά του τον πρόδωσε. Η κηδεία του έγινε την επόμενη μέρα με τιμές από τον μητροπολιτικό ναό του Αγ. Αχιλλίου[4].
------------------
[1]. «Η Φιλαρμονική μας έκαμεν την πρώτην δημοσίαν εμφάνισίν της, η οποία στο πέρασμά της από τας οδούς της πανηγυριζούσης πόλεως, εσκόρπισε ρίγη ενθουσιασμού και συγκινήσεως. Παντού εχειροκρότουν το πέρασμά της. Τα λεβεντόκορμα παιδιά της Φιλαρμονικής μας, ντυμένα με τις υπέροχες στολές των, με απαστράπτοντα τα μουσικά των όργανα και με επικεφαλής τον αρχιμουσικόν των κ. Γ. Καμηλιέρην, απέσπασαν τον θαυμασμόν των συμπολιτών μας. Με την άφιξίν των εις το Ωδείον έλαβε χώραν σεμνή και συγκινητική τελετή κατά την επίσημον παράδοσίν της υπό του ααρχιμουσικού προς τον διευθύνοντα το Ωδείον κ. Β. Κυλικάν. Αντηλλάγησαν θερμαί προσφωνήσεις και προσεφέρθησαν ανθοδέσμαι». εφ. «Ελευθερία», φύλλο της 16ης Μαΐου 1952.
[2]. Ο διευθυντής του Δημοτικού Ωδείου Βάσος Κυλικάς έγραφε την ίδια μέρα (15 Μαΐου 1952) στην εφημερίδα «Θεσσαλικά Νέα»: «Σήμερα στους δρόμους της πόλεώς μας θα σημάνη το εναρκτήριο σάλπισμα μιας πρόσθετης καλλιτεχνικής εξορμήσεως του Δημοτικού μας Ωδείου. Πενήντα παιδιά, σε ένα αρμονικό σύνολο ομοιόμορφης εμφανίσεως, θα σκορπίσουν με την ορμή των νεανικών τους χρόνων τη χαρά…».
[3]. Καλογιάννης Βάσος. Το Δημοτικό Ωδείο. Η ιστορία και η εξέλιξις της Φιλαρμονικής μας. εφ. «Ελευθερία», φύλλο της 15ης Νοεμβρίου 1959.
[4]. Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά την κ. Λίνα Καρανίκα, τη μικρότερη κόρη του Γ. Καμηλιέρη. Χωρίς την πρόθυμη συμβολή της δεν θα μπορούσε το σημερινό κείμενο να έχει την πρέπουσα αρτιότητα.